Ufafanuzi juu ya Korani: Sura ya 18 "Pango" [Q018]

Tafsiri ya Pickthall: Nukuu za Kibiblia kutoka kwa RSV isipokuwa kama imeelezwa vinginevyo.

Utangulizi

Andiko hili liliwekwa katika mfuatano kufuatia Surah 17 kwa sababu nzuri. Sura ya 17 inataja safari ya Mtume kwenda Yerusalemu. Inahusu mahali pa Yerusalemu kama kitovu cha ibada ya Imani. Nabii Zekaria na maandiko mengi ya Maandiko huweka Yerusalemu kama kitovu cha Imani wakati wa Milenia na baadaye kama kitovu cha utawala wa ulimwengu. Andiko hili la S18 linaonyesha mlolongo wa Imani katika historia na nafasi yake hadi kurudi kwa Masihi. Vipengele hivi vimefafanuliwa pia katika Ufunuo sura ya 2 na 3.

“Al-Kahf” au “Pango” iliandikwa baada ya wadhihaki wanaoabudu masanamu wa Becca kupewa msururu wa maswali matatu na madaktari wa Kiyahudi wa Yathrib ili kupima utume wake. Swali la tatu kuhusu Roho Mtakatifu linajibiwa kwenye Sura 16:85ff. Swali la kwanza kuhusu Pango hilo ni kisa cha vijana waliojikinga ndani ya pango hilo kutokana na mateso (mistari 10-27) na kuhifadhiwa kana kwamba wamelala humo kwa muda fulani.

Maandishi hayo yanatambuliwa na waandikaji wa kimagharibi (kama vile Gibbon) kuwa ni wa hekaya ya wale saba waliolala huko Efeso. Hii ingewatambulisha manabii kama kujibu hadithi ya hadithi kati ya kanisa la kwanza. Hata hivyo, mapokeo ya baadaye ya waandishi wa Hadithi yalidai kwamba hilo lilihusishwa na mapokeo ya Waarabu pamoja na Dhu’l Qarneyn (Mwenye Pembe Mbili) aya za 83-89 na pengine ile ya Musa na Malaika, aya za 61-82. Maandiko haya yaliteremshwa kwa Mtume (s.a.w.w.) ili kukanusha maswali yaliyoulizwa na Mayahudi huko Yathrib (Madina) kupitia washirikina ili kumjaribu Mtume.

Mapokeo ya baadaye pengine ni kumtaliki Mtume kutoka kwa imani ya awali ya Kikristo na Kiyahudi, ambayo ilikuwa njama ya baadaye ya Hadithi. Kurani haifanyi jitihada kama hizo.

Pickthall anasimulia maswali ya Marabi wa Wayahudi huko Yathrib kuwa:

1. Muulize kuhusu baadhi ya vijana wa zamani, nini hatima yao? Maana wana kisa cha ajabu.

2. Muulize msafiri aliye fika pande za mawiwi ya ardhi na machweo. Historia yake ilikuwa nini?

3. Mwulize Roho. Ni nini?

Watesi wa Mtume (saww) walirudi Beka na wakamuuliza Mtume maswali haya. Walikuwa wamewaambia watu pale kwamba lilikuwa jaribu kuu.

Mtukufu Mtume (s.a.w.w.) alisema bila ya shaka kwamba angewajibu kesho yake kana kwamba Mungu atafanya amri yake juu ya maswali hayo. Alipaswa kuishia na “kama Mungu akipenda.”

Kutokana na kutokufanya hivyo Mungu alizuia majibu kwa baadhi ya siku. Jibu lilipotolewa lilijumuisha karipio katika mstari wa 24 (sawa na Pickthall).

Wayahudi lazima wawe wametosheka na majibu hayo kwani hawakutaja tena jambo hilo baada ya kukimbia kwa kanisa kwenda Yathrib (Al-Madinah) kutoka Becca. Walimdhihaki Mtume kila siku kuhusu kila aina ya mambo mengine. Pickthall ana maoni kwamba maswali yote lazima yahusiane na hadithi ya Kiyahudi badala ya ngano ya Kikristo ya wale waliolala huko Efeso. Hadithi ya mwenye pembe mbili kwa kweli ni ya hadithi ya Kiyahudi (taz. pia Pickthall). Maandishi ni ya Kundi la Kati la surah za Beccan.

Rejea ya kwanza kwa hakika inahusu Makanisa Saba ya Mungu na Malaika wa Makanisa Saba, la kwanza likiwa ni Kanisa la Efeso chini ya mtume Yohana na wale waliomjua Masihi katika maisha yake (soma jarida la Hatima ya Mitume Kumi na Wawili (Na. 122B) na pia Kifo cha Manabii na Watakatifu (Na. 122C)). Kwa hiyo wale wanaolala wanaitwa Wale Waliolala Saba wa Efeso. Matendo yao ya pamoja na miaka 309 waliyopewa ni vitambulisho maalum vya kuteswa kwa makanisa hadi kuteuliwa kwa Konstantino kama maliki huko York mnamo 309 CE na agizo la Kuvumiliana mnamo 313.

Enzi za Makanisa Saba zimetajwa kwa makanisa ya Efeso, Smirna, Pergamo, Thiatira, Sardi, Filadelfia, na Laodikia. Enzi hizi zimetajwa kwa makanisa yaliyoko Anatolia katika eneo ambalo sasa ni Uturuki. Wanawakilisha enzi za Makanisa ya Mungu zaidi ya miaka 2000 hadi kurudi kwa Masihi

Kila mmoja anapewa kinara kwa zamu na enzi tatu za kwanza za Efeso, Smirna na Pergamo zilihusika na kanisa kutoka Asia na kuingia Uarabuni na Milima ya Taurus na hadi Ulaya.

Enzi ya kwanza iliinuliwa na kufunzwa na Yohana huko Efeso na wale Sabini walitawazwa na kuenezwa na Kristo kote ulimwenguni kutoka Uingereza hadi India. Huu ulijulikana kama Upendo wa Kwanza wa Imani.

Smirna aliwafunza maaskofu baada ya kifo cha Yohana chini ya Polycarp. Roma ilipotoshwa na waabudu wa Mithras na Attis kama aina za Baali na ibada ya mungu mke wa Ista. Ibada ya Adonis iliwapotosha Wagiriki na Misri iliharibiwa na matambiko ya Osiris, Isis na Horus. Ilikuwa ni kutokana na ibada hizi za Jua ambapo ibada ya Jumapili na sherehe za Krismasi na Pasaka ziliibuka (soma pia Chimbuko la Krismasi na Pasaka (Na. 235)).

Pergamo ikawa awamu ya vita ya Imani wakati makanisa katika Uarabuni na Wapaulicia upande wa magharibi walilazimishwa kupigana ili kuishi dhidi ya Byzantium na ibada ya sanamu huko Becca na Mashariki kwa ujumla.

Enzi hizi zimefafanuliwa kwa kina katika jarida la Wajibu wa Amri ya Nne katika Makanisa ya Mungu ya Kihistoria ya Washika Sabato (Na. 170). Usambazaji umefafanuliwa katika jarida la Usambazaji Mkuu wa Makanisa ya Washika Sabato (Na. 122). Enzi nne za mwisho zina vipengele vilivyo hai wakati wa kurudi kwa Masihi, wakati tutakapotawala kutoka Yerusalemu.

Ufunuo 2:1-29 "Kwa malaika wa kanisa lililoko Efeso andika; Haya ndiyo maneno yake yeye azishikaye zile nyota saba katika mkono wake wa kuume, yeye aendaye kati ya vile vinara saba vya taa vya dhahabu. 2 Nayajua matendo yako, na taabu yako; na subira yenu, na jinsi hamwezi kuwastahimili watu waovu, lakini mmewajaribu wale wanaojiita mitume na sio, na kuwaona kuwa ni waongo. 3Najua unastahimili saburi na kuvumilia kwa ajili ya jina langu, wala hukuchoka. 4Lakini nina neno juu yako, kwamba umeuacha upendo uliokuwa nao hapo kwanza. 5Kumbuka basi kutoka katika yale uliyoanguka, na kutubu na kufanya kazi ulizofanya kwanza. usipofanya hivyo, nitakuja kwako na kukiondoa kinara chako mahali pake, usipotubu. 6Lakini jambo hili ulilo nalo: unachukia matendo ya Wanikolai, ambayo mimi nayachukia. 7Yeye aliye na sikio, na alisikie neno hili ambalo Roho anayaambia makanisa. Yeye ashindaye nitampa kula matunda ya mti wa uzima, ulio katika paradiso ya Mungu. 8 "Kwa malaika wa kanisa lililoko Smirna andika hivi: `Maneno ya huyo wa kwanza na wa mwisho, ambaye alikufa na akawa hai. 9 "Naijua dhiki yako na umaskini wako (lakini wewe ni tajiri) na matukano ya watu. wale wanaosema kwamba wao ni Wayahudi na sio, bali ni sinagogi la Shetani. 10Usiogope yatakayokupata. Tazama, Ibilisi atawatupa baadhi yenu gerezani ili mjaribiwe na mtakuwa na dhiki kwa muda wa siku kumi. Uwe mwaminifu hata kufa, nami nitakupa taji ya uzima. 11Yeye aliye na sikio, na alisikie neno hili ambalo Roho anayaambia makanisa. Yeye ashindaye hatadhurika na mauti ya pili.'

Pergamo ilianzia Mashariki ya Kati na kupelekea kuinuka kwa kile kinachofahamika sasa kuwa Uislamu.

12 "Kwa malaika wa kanisa la Pergamo andika: `Maneno yake yeye aliye na huo upanga mkali wenye makali kuwili. 13``Napajua ukaapo, ndipo penye kiti cha enzi cha Shetani; unalishika sana jina langu na hukuikana imani yangu hata katika siku za Antipa shahidi wangu, mwaminifu wangu, ambaye aliuawa kati yenu, pale anapokaa Shetani. 14Lakini ninayo maneno machache dhidi yako: unao watu fulani huko wanaoshikamana na mafundisho ya Balaamu, ambaye alimfundisha Balaki kuweka kikwazo mbele ya Waisraeli, ili wale vyakula vilivyotolewa sadaka kwa sanamu na kufanya uasherati. 15Vivyo hivyo wewe pia unao watu wanaoshikamana na mafundisho ya Wanikolai. 16Tubu basi. Kama sivyo, nitakuja kwako hivi karibuni na kupigana nao kwa upanga wa kinywa changu. 17Yeye aliye na sikio, na alisikie neno hili ambalo Roho anayaambia makanisa. Yeye ashindaye nitampa baadhi ya ile mana iliyofichwa, nami nitampa jiwe jeupe, na juu ya jiwe hilo jina jipya limeandikwa, asilolijua mtu ila yeye alipokeaye.

Maandiko hayo hapo juu yanahusu zama ambazo Mtume alikuwepo na kuandika. Maoni haya yanahusu zama hizo na dhambi zao na mapungufu yao. Enzi iliyofuata, Thiatira, ilikuwepo kupitia mateso makubwa ya Enzi ya Kati yaliyoongoza hadi Matengenezo ya Kanisa. Vipengele vipo sasa lakini havipaswi kupewa mzigo zaidi.

18 "Kwa malaika wa kanisa la Thiatira andika: `Neno hili la Mwana wa Mungu, ambaye macho yake ni kama mwali wa moto, na miguu yake ni kama shaba iliyosuguliwa sana. 19"Nayajua matendo yako, na matendo yako upendo na imani na huduma na saburi, na kwamba matendo yenu ya mwisho yazidi yale ya kwanza. 20Lakini nina neno dhidi yako, kwamba unamvumilia yule mwanamke Yezebeli, ambaye anajiita nabii wa kike na kuwafundisha na kuwahadaa watumishi wangu ili wafanye uasherati na kula vyakula vilivyotolewa sadaka kwa sanamu. 21Nilimpa muda wa kutubu, lakini anakataa kuutubia uzinzi wake. 22Tazama, nitamtupa juu ya kitanda cha wagonjwa, na wale wazinio pamoja naye nitawatupa katika dhiki kubwa wasipotubu na kuacha matendo yake; 23Nami nitawaua watoto wake. Na makanisa yote yatajua kwamba mimi ndiye ninayechunguza akili na moyo, nami nitampa kila mmoja wenu kama inavyostahili kazi yake. 24Lakini nawaambia ninyi wengine mlioko Thiatira, wasioshikamana na mafundisho hayo, ambao hamjajifunza yale ambayo wengine wanayaita mafumbo ya Shetani, nawaambieni, Siwatwiki mzigo mwingine wo wote; 25Shikeni sana mlicho nacho, hata nitakapokuja. 26Yeye ashindaye na kuzishika kazi zangu hata mwisho, nitampa mamlaka juu ya mataifa, 27naye atawachunga kwa fimbo ya chuma, kama vile vyungu vya udongo vivunjikavyo, kama mimi mwenyewe nilivyopokea mamlaka kutoka kwangu. Baba; 28 nami nitampa ile nyota ya asubuhi. 29Yeye aliye na sikio, na alisikie neno hili ambalo Roho anayaambia makanisa.

Nyota ya Asubuhi ni utawala na elimu ya ulimwengu chini ya Masihi. Hili tutalishughulikia zaidi tunaposhughulikia Surah At Tariq, Nyota ya Asubuhi.

Ufunuo 3:1-22 "Na kwa malaika wa kanisa lililoko Sardi andika; Maneno yake yeye aliye na roho saba za Mungu, na zile nyota saba; Nayajua matendo yako; una jina la kuwa hai, na umekufa. 2 Amka, ukaimarishe yale yaliyosalia, ambayo yanakaribia kufa, kwa maana sijaona matendo yako kuwa yakamilifu machoni pa Mungu wangu. 3Kumbukeni basi yale mliyoyapokea na kuyasikia; shika hayo, na utubu. Ikiwa hutaamka, nitakuja kama mwizi, na hutajua ni saa gani nitakuja kwako. 4Lakini bado unayo majina machache huko Sardi, watu ambao hawakuyachafua mavazi yao. nao watakwenda pamoja nami kwa mavazi meupe, kwa kuwa wamestahili. 5Yeye ashindaye atavikwa hivyo mavazi meupe, wala sitalifuta jina lake katika kitabu cha uzima; Nitalikiri jina lake mbele ya Baba yangu na mbele ya malaika zake. 6Yeye aliye na sikio, na alisikie neno hili ambalo Roho anayaambia makanisa.' 7"Kwa malaika wa kanisa lililoko Filadelfia andika hivi: `Neno lake yeye aliye mtakatifu, aliye wa kweli, aliye na ufunguo wa Daudi, ambaye hufungua wala hapana afungaye, yeye afungaye wala hapana afunguaye. Najua kazi zako. Tazama, nimekupa mlango uliofunguliwa mbele yako, ambao hapana awezaye kuufunga; Najua kwamba una uwezo kidogo tu, na bado umelishika neno langu na hukulikana jina langu. 9Tazama, nitawafanya wale wa sunagogi la Shetani, wasemao kwamba wao ni Wayahudi, nao sio, bali waongo; tazama, nitawafanya waje kusujudu mbele ya miguu yako, na kujua ya kuwa mimi nimekupenda. 10Kwa kuwa umelishika neno langu la saburi, nami nitakulinda utoke katika saa ya kujaribiwa itakayoujilia ulimwengu wote, kuwajaribu wakaao juu ya nchi. 11Naja upesi; Shika sana ulicho nacho, asije mtu akaitwaa taji yako. 12Yeye ashindaye, nitamfanya kuwa nguzo katika hekalu la Mungu wangu; hatatoka humo kamwe, nami nitaandika juu yake jina la Mungu wangu, na jina la mji wa Mungu wangu, Yerusalemu mpya, ushukao kutoka kwa Mungu wangu mbinguni, na jina langu mwenyewe jipya. 13Yeye aliye na sikio, na alisikie neno hili ambalo Roho anayaambia makanisa. 14 "Kwa malaika wa kanisa la Laodikia andika hivi: `Maneno yake yeye aliye Amina, shahidi mwaminifu na wa kweli, mwanzo wa kuumba kwa Mungu. 15 "Nayajua matendo yako; hu baridi wala hu moto. . Laiti ungekuwa baridi au moto! 16Basi, kwa kuwa una uvuguvugu, wala hu baridi wala hu moto, nitakutapika utoke katika kinywa changu. 17Kwa maana wasema, Mimi ni tajiri, nimefanikiwa, wala sihitaji kitu; bila kujua ya kuwa wewe ni mnyonge, na mwenye kusikitikiwa, na maskini, na kipofu, na uchi. 18Kwa hiyo nakushauri ununue kwangu dhahabu iliyosafishwa kwa moto, upate kuwa tajiri, na mavazi meupe ya kukuvika, na kuzuia aibu ya uchi wako isionekane, na dawa ya kujipaka macho yako, upate kuona. 19Wale niwapendao mimi huwakemea na kuwarudi; basi uwe na bidii na utubu. 20Tazama, nasimama mlangoni nabisha; mtu akiisikia sauti yangu na kuufungua mlango, nitaingia kwake na kula pamoja naye, na yeye pamoja nami. 21Yeye ashindaye, nitampa kuketi pamoja nami katika kiti changu cha enzi, kama mimi nilivyoshinda nikaketi pamoja na Baba yangu katika kiti chake cha enzi. 22Yeye aliye na sikio, na alisikie neno hili ambalo Roho ayaambia makanisa.

Sardi na Laodikia ni enzi mbili za Saba ambazo zimeondolewa kutoka kwa Ufufuo wa Kwanza. Filadelfia ni enzi ya mwisho kabla ya Masihi ambaye ana kinara cha taa. Katika zama hizi Yuda na vipengele vya kanisa linalojiita Uislamu na enzi nne za mwisho za Makanisa ya Mungu vitaitwa kutubu na kutayarishwa kutumika chini ya Masihi. Wale wasiofanya hivyo watauawa na Masihi na wateule pamoja na manabii na kutumwa kwenye Ufufuo wa Pili.

Hakuna mtu asiyetubu atakayesalimika na kuruhusiwa kuingia katika Milenia chini ya Masihi.

*****

18.1. Sifa njema zote ni za Mwenyezi Mungu ambaye amemteremshia mja wake Kitabu, wala hakuweka humo upotovu.

18.2. (Bali ameiweka sawa) ili kuwaonya adhabu kali itokayo kwake, na kuwaletea Waumini watendao mema wabashirie ya kwamba watapata malipo mema.

18.3. Humo watakaa milele;

Kwa mara nyingine tena waabudu sanamu wa Beccan wanaonywa na wateule watiifu wanaahidiwa malipo ya Ufufuo wa Kwanza.

Kumbukumbu la Torati 29:29 Mambo ya siri ni ya Bwana, Mungu wetu, lakini mambo yaliyofunuliwa ni yetu sisi na watoto wetu milele, ili tufanye maneno yote ya sheria hii.

2Timotheo 3:16-17 Kila andiko, lenye pumzi ya Mungu, lafaa kwa mafundisho, na kwa kuwaonya watu makosa yao, na kwa kuwaongoza, na kwa kuwaadibisha katika haki; 17ili mtu wa Mungu awe kamili, amekamilishwa apate kutenda kila tendo jema.

Matendo 4:12 Wala hakuna wokovu katika mwingine awaye yote, kwa maana hapana jina jingine chini ya mbingu walilopewa wanadamu litupasalo sisi kuokolewa kwalo.

Waebrania 4:12 Maana neno la Mungu li hai, tena lina nguvu, tena lina ukali kuliko upanga uwao wote ukatao kuwili, tena lachoma hata kuzigawanya nafsi na roho, na viungo na mafuta yaliyomo ndani yake;

Kumbukumbu la Torati 11:26-28 BHN - Angalieni, ninawawekea mbele yenu leo baraka na laana; 27baraka ni kama mtatii maagizo ya Mwenyezi-Mungu, Mungu wenu, ninayowaamuru leo; amri za BWANA, Mungu wenu, lakini mwageuke katika njia niwaagizayo leo, kwa kuandama miungu mingine msiyoijua.

Mariko 10:29-30 Yesu akasema, Amin, nawaambia, hakuna mtu aliyeacha nyumba, au ndugu, au dada, au mama, au baba, au watoto, au mashamba, kwa ajili yangu na kwa ajili ya Injili, 30 ambaye hatapokea. mara mia sasa wakati huu, nyumba na ndugu na dada na mama na watoto na mashamba pamoja na adha, na katika wakati ujao uzima wa milele.

18.4. Na kuwaonya wanao sema: Mwenyezi Mungu amejichagulia mwana.

18.5. (Jambo) wasilolijua, wala baba zao, ni baya sana neno litokalo vinywani mwao. Hawasemi ila uwongo tu.

18.6. Basi huenda ikiwa hawaiamini kauli hii, basi wewe (Muhammad) ukaitadhibu nafsi yako kwa kuhuzunika kwa nyayo zao.

Mpango wa wokovu unahusisha kuinuliwa kwa Jeshi zima na wanadamu kutoka kwa Ufufuo hadi kwa Ufalme wa Mungu kama wana wa Mungu. Si kisa tu cha kuchaguliwa kwa mtu mmoja kuwa mwana wa Mungu katika Uungu wa Utatu, kama Waumini Utatu wanavyodai kwa kufuru. Wala si, kama ilivyodaiwa kwa kufuru zaidi chini ya mwishoni mwa karne ya 20 Makanisa ya Mungu, kwamba Kristo alikuwa sawa na wa milele pamoja na Baba tangu kabla ya mwanzo wa Uumbaji.

Mariko 1:11 Sauti ikatoka mbinguni, Wewe ndiwe Mwanangu, mpendwa wangu, nimependezwa nawe.

Ayubu 1:6 Ikawa, siku moja hao wana wa Mungu walikwenda kujihudhurisha mbele za BWANA, Shetani naye akaenda kati yao.

Ayubu 2:1 Tena, siku moja hao wana wa Mungu walikwenda kujihudhurisha mbele za BWANA, Shetani naye akaenda kati yao ili kujihudhurisha mbele za BWANA.

Ayubu 38:7 wakati nyota za asubuhi zilipoimba pamoja, na wana wote wa Mungu walipopiga kelele kwa furaha?

Zaburi 45:6-7 Kiti chako cha enzi, Ee Mungu, ni cha milele na milele. Fimbo ya ufalme wako ni fimbo ya unyoofu; 7umependa uadilifu na kuchukia uovu. Kwa hiyo Mungu, Mungu wako, amekupaka mafuta, mafuta ya furaha kupita wenzako;

Zaburi 33:9 Maana Yeye alisema, ikawa; Akaamuru, ikasimama. (NASB)

Ni kama vile Zaburi 33:9 inavyosema: “Kwa maana Mungu alisema, ikawa; Akaamuru, ikasimama. Mungu alinena neno na Kristo akaja kuwa tumboni mwa Mariamu.

Mithali 30:4-5 inauliza swali hili: “Ni nani aliyepanda mbinguni na ni nani aliyeshuka? Ni nani aliyekusanya upepo katika ngumi zake? Ni nani aliyefunga maji katika vazi? Jina lake ni nani na mtoto wake anaitwa nani? Hakika unajua!”

Jibu la jina la Mungu limetolewa katika mstari unaofuata.

“Kila neno la Eloah ni kweli. Yeye ni ngao kwa wale wanaomkimbilia.”

Maoni hayo yanalenga kukanusha msisitizo wa mara kwa mara wa Wabinitariani/Waditheists/Watrinitariani wanaodai kuishi pamoja kwa Kristo milele, jambo ambalo ni uzushi. Maandiko hayawezi kukusudia kupinga sheria na ushuhuda vinginevyo Qasim hawezi kuwa nabii wa Mungu (Isa. 8:20).

Maandishi ni kukanusha theolojia ya Utatu na Ubinitarian/ Ditheist ya madhehebu ya Jua.

18.7. Hakika! Na tumeviweka vilivyomo katika ardhi kuwa ni pambo lake ili tuwajaribu, ni nani kati yao mwenye tabia njema zaidi.

18.8. Na hakika! Tutavifanya vilivyo juu yake kuwa mlima tasa.

Ardhi na uumbaji ni mtihani wa mwenendo wa uumbaji wa kibinadamu na wa kiroho.

Yohana 12:25 Yeyote anayependa maisha yake atayapoteza, na yeyote anayechukia maisha yake katika ulimwengu huu ataisalimisha hata uzima wa milele.

1Yohana 2:15-17 Msiipende dunia wala mambo yaliyomo katika dunia. Mtu akiipenda dunia, kumpenda Baba hakumo ndani yake. 16Kwa maana kila kilichomo duniani, yaani, tamaa ya mwili, na tamaa ya macho, na kiburi cha uzima, havitokani na Baba, bali vyatokana na ulimwengu. 17Na dunia inapita pamoja na tamaa zake, lakini yeye afanyaye mapenzi ya Mungu adumu hata milele.

Kumbukumbu la Torati (Deuteronomy) 8:2 nawe utaikumbuka njia ile yote Bwana, Mungu wako, aliyokuongoza miaka hii arobaini katika jangwa, ili akutweze, na kukujaribu, apate kujua yaliyo moyoni mwako, kwamba utashika amri zake, au sivyo. (ESV)

Waamuzi 2:22 ili kuwajaribu Israeli kwa hao, kama wataangalia kuenenda katika njia ya BWANA kama walivyofanya baba zao, au la. (ESV)

Ayubu 23:10 Lakini yeye anaijua njia niiendeayo; atakaponijaribu, nitatoka kama dhahabu. (ESV)

Zaburi 66:10 Kwa maana wewe, Ee Mungu, umetujaribu; umetujaribu kama fedha inavyojaribiwa. (ESV)

Yaliyomo katika dunia ni mtihani na ni kero kwetu lakini haya yote yatarejea mavumbini. Tunahitaji kushinda haya yote na kusubiri malipo yetu.

18.9. Au unadhani kuwa watu wa Pangoni na Maandishi ni ajabu katika Ishara zetu?

18.10. Wale vijana walipokimbilia pangoni na wakasema: Mola wetu Mlezi! Utupe rehema itokayo kwako, na utufanyie wema katika dhiki zetu.

18.11. Kisha tukayafunga masikio yao katika pango kwa muda wa miaka kadhaa.

18.12. Na tukawainua baadaye ili tujue ni lipi katika makundi mawili litalohesabu vyema muda walio kaa.

18.13. Sisi tunakusimulia hadithi zao kwa haki. Hakika! walikuwa ni vijana waliomuamini Mola wao Mlezi, na tukawazidishia uwongofu.

18.14. Na tukazitia nguvu nyoyo zao walipo simama na wakasema: Mola wetu Mlezi ni Mola Mlezi wa mbingu na ardhi. Hatumlii Mungu ila Yeye, kwa maana hapo tungetamka makuu.

18.15. Hawa watu wetu wamejichagulia miungu mingine badala yake, ijapokuwa haiwaletei uthibitisho ulio wazi. Na ni nani dhaalimu mkubwa kuliko yule anaye mzulia uwongo Mwenyezi Mungu?

18.16. Na mnapojitenga nao na wanayo yaabudu isipo kuwa Mwenyezi Mungu, basi jikingeni kwenye pango. Mola wenu Mlezi atakuenezeni rehema yake na atakuandalieni mto katika dhiki zenu.

18.17. Na ungeliona jua linapochomoza likitoka kwenye pango lao kwenda kuliani, na linapotua linawapita upande wa kushoto, na wao walikuwa kwenye ufa wake. Hiyo ilikuwa (moja) katika Ishara za Mwenyezi Mungu. Anaye muongoza Mwenyezi Mungu basi huyo ameongoka.

Kwa hivyo hii lazima iwe hadithi ya zama zilizopita wakati muujiza huu ungetukia. Vijana hawa waliomwabudu Mungu Mmoja wa Kweli walitafuta hifadhi na kimbilio kutoka kwa maadui zao waliokuwa wakiwawinda kwa ajili ya imani yao. Walitafuta rehema kutoka kwa Mwenyezi Mungu na kuongoka katika mtihani wao. Mungu alifunga mlango wa pango na akawainua kutoka usingizini baada ya miaka kadhaa. Muujiza huu unathibitishwa kuwa ulikuja kutoka wakati ambapo kanisa lilikuwa chini ya mateso na mamlaka na pengine kutoka wakati makanisa yalikuwa chini ya mateso tangu mwanzo wakati kanisa la Efeso lilikuwa chini ya mtume Yohana. Hata hivyo, pia inatazamia wakati kwa Siku za Mwisho na mwisho wa hatua za malaika wa Makanisa Saba.

Aya ya 13 inasema vijana hawa walimuamini Mola wao na wakazidishwa katika uwongofu wao.

Aya ya 14 inathibitisha kwamba wanamwabudu Mungu Mmoja wa Kweli. Watu wao waliabudu miungu mingine kwa hiyo vijana hawa walikuwa wakitafuta hifadhi kwenye pango mbali na jamii yao.

Kwa hiyo andiko hili haliwezi kurejelea Pango la Falsafa ya Kigiriki.

Mungu aliwajalia rehema na kuwapa ulinzi. Hii pia inarejelea ulazima wa kujiweka mbali na ibada ya sanamu ya watu wa mtu na ilikuwa ni kemeo la moja kwa moja kwa waabudu masanamu wa Beccan.

Isaya 45:5 Mimi ni BWANA, wala hapana mwingine, zaidi yangu mimi hapana Mungu; Nakupa vifaa, ingawa hunijui,

Isaya 44:6 BWANA, Mfalme wa Israeli, na Mkombozi wake, BWANA wa majeshi, asema hivi; Mimi ni wa kwanza na mimi ni wa mwisho; zaidi yangu mimi hapana mungu.

Mithali 3:5-6 Mtumaini BWANA kwa moyo wako wote, Wala usizitegemee akili zako mwenyewe. 6Katika njia zako zote mkiri yeye, naye atayanyosha mapito yako.

Zaburi 32:8 Nitakufundisha na kukuonyesha njia ikupasayo kuiendea; nitakushauri, jicho langu likiwa juu yako.

Yohana 16:13 Naye atakapokuja huyo Roho wa kweli, atawaongoza awatie kwenye kweli yote; kwa maana hatanena kwa shauri lake mwenyewe, lakini yote atakayoyasikia atayanena, na mambo yajayo atawapasha habari yake.

Yakobo 1:5-6 Mtu wa kwenu akipungukiwa na hekima, na aombe dua kwa Mungu, awapaye wote kwa ukarimu, naye atapewa. 6Lakini na aombe kwa imani, pasipo shaka yo yote; maana mwenye shaka ni kama wimbi la bahari linalochukuliwa na upepo, na kupeperushwa huku na huku.

Zaburi 25:4-5 Unijulishe njia zako, Ee BWANA; nifundishe mapito yako. 5Uniongoze katika ukweli wako na kunifundisha, kwa maana wewe ndiwe Mungu wa wokovu wangu; nakungoja wewe mchana kutwa.

Isaya 33:16 atakaa mahali palipoinuka; ngome yake itakuwa ngome za miamba; mkate wake atapewa; maji yake yatakuwa ya uhakika.

18.18. Na ungewadhania kuwa wameamka na hali wamelala, na tukawageuza kulia na kushoto, na mbwa wao akinyoosha makucha yake kwenye kizingiti. Lau ungeli waona ungeli jiepusha nao kwa kukimbia, na ungeli kuwaogopa.

Mungu aliwafanya wageuke kulia na kushoto huku rafiki yao mkubwa akiwaangalia. Kipengele hiki kinarejelea kazi za nabii Ezekieli katika Ezekieli 4:1-17 ambapo nabii alilazimishwa kulala upande mmoja kwa muda uliowekwa na kisha kwa upande mwingine kwa muda mwingine akionyesha adhabu juu ya Israeli katika siku 390 na adhabu. kwa Yuda katika siku 40 (yaani 30-70 CE pia hadi Kuanguka kwa Hekalu chini ya Warumi). (yaani 30-70 CE pia hadi Kuanguka kwa Hekalu chini ya Warumi). Pia nabii aliambiwa ale keki yake ya unga iliyopikwa kwa mavi ya binadamu ambayo yalifanya chakula hicho kuwa najisi na mataifa kuwa najisi. Aliomba aruhusiwe kutumia mafuta safi kwani hajawahi kukiuka sheria za chakula. Mungu alighairi na kumruhusu kutumia kinyesi cha ng'ombe.

Mtume, akiunganisha vipindi katika kipengele hiki na kisha katika kutumia siku 309, anaonyesha kwa hakika ilikuwa ni adhabu kwa Kanisa chini ya mateso kwa ajili ya ufisadi wao wa Imani pamoja na Imani za Jua na Ubinitariani/Ditheism na Utatu na ibada ya Jumapili na uvunjaji wa imani. Sheria za Chakula (Na. 015). Kipindi kinaelezwa hapa chini.

Pia inahusu Yerusalemu kama Kituo cha ibada kama tulivyoona katika Sura ya 17 hapo juu kuhusu Safari ya Usiku. Jibu katika kipengele hiki pia linawajibu hawa wanafiki pale Becca na pia kuwanyamazisha Mayahudi pale Yathrib na ndio maana walinyamaza kimya.

18.19. Na hali kadhalika tuliwaamsha ili waulizane wao kwa wao. Akasema msemaji miongoni mwao: Mmekaa muda gani? Wakasema: Tumekaa siku moja au sehemu ya siku, wakasema: Mola wenu Mlezi anajua zaidi mliyo kuwa mkikaa. Sasa mtume mmoja wenu pamoja na sarafu hii ya fedha aje mjini, akaone chakula kilicho safi kabisa huko, na akuletee riziki yake. Acha awe na adabu na asijue mtu yeyote juu yako.

18.20. Kwani wakikujueni watakupigeni mawe au wakurudisheni katika Dini yao. basi nyinyi hamtafanikiwa.

18.21. Na hali kadhalika tuliwadhihirishia (kwa watu wa mji) ili wajue kwamba ahadi ya Mwenyezi Mungu ni ya kweli, na kwamba Saa haina shaka. (Watu wa mjini) walipo khitilafiana baina yao, walisema: Jengeni jengo juu yao; Mola wao Mlezi anawajua zaidi. Wakasema walio shinda hoja zao: Hakika sisi tutajenga juu yao pahala pa ibada.

18.22. (Wengine) watasema: Walikuwa watatu, wa nne mbwa wao, na (wengine) watasema: Watano ni mbwa wao wa sita, wakikisia bila mpangilio. na (wengine) husema: Saba, na wa nane mbwa wao. Sema: Mola wangu Mlezi ndiye anayejua zaidi idadi yao. Hakuna awajuaye ila wachache tu. Basi msishindane juu yao ila kwa ugomvi wa nje, na wala msimtake hata mmoja wao atamke juu yao.

Andiko hili linarejelea Siri za Mungu kama muda wa Makanisa Saba chini ya Malaika Saba na hiyo ni sehemu ya Ishara ya Yona. Muda ni Yubile Arobaini hadi mwisho wa miaka 2000 ya makanisa na hii ndiyo Ishara pekee iliyotolewa kwa Imani (tazama Ishara ya Yona na Historia ya Ujenzi Mpya wa Hekalu (Na. 013)).

Ishara hapa inatolewa kwamba wao wenyewe hawakuwa na wazo la muda wa usingizi wao. Andiko hilo linaendeleza haya kwa kusema kwamba waliulizana ni muda gani walilala lakini baadhi yao walijua ni Mungu pekee ndiye mwenye jibu. Namba saba ni nambari inayohusiana na Wale Waliolala Saba wa Efeso. Jibu halitambui vyema eneo hilo, ingawa Gibbon alidhani inafanya hivyo. Enzi Saba za Makanisa Saba zinachukuliwa kuwa zilianza baada ya kuanzishwa huko Efeso, ambapo Yohana alimchukua Mariam na washiriki. Ingawa, muda huo ulianza kutoka wakati wa ubatizo wa Kristo na kuchaguliwa kwa mitume mnamo 27 CE na kupanuliwa kwa Yubile 40 hadi 2027.

Zaburi 139:1-3 Ee BWANA, umenichunguza na kunijua. 2Unajua niketipo na ninapoinuka; unayatambua mawazo yangu tokea mbali. 3Unachunguza njia yangu na kulala kwangu na unazifahamu njia zangu zote.

Mmoja wao alikwenda mjini kununua chakula chao bila kufichua dini yao kwa vile walitaka kuepuka matatizo au mateso. Inarejelea ukweli wa mateso ya wateule katika karne sita zilizopita na jinsi walivyoweza kunusurika, na hii tena ni kemeo la wazi kwa Beccans waabudu sanamu.

Mathayo 24:36 Lakini habari ya siku ile na saa ile hakuna aijuaye, hata malaika walio mbinguni, wala Mwana, ila Baba peke yake.

Maandiko hayo yanahusu wale waliosalimika na kuwafuata na kujenga mahali pa ibada au mnara juu yao. Hii inarejelea kurudi kwa Masihi na kuanzishwa kwa makanisa kutoka Yerusalemu na Kujengwa upya kwa Hekalu la Mungu huko Yerusalemu kama inavyosemwa katika Zekaria na haswa 14:16-19. Maandiko yanaonyesha wazi kile kitakachotokea katika mwisho wa enzi Saba za Makanisa Saba kutoka Efeso na kurudi kwa Masihi na kuanzishwa kwa Milenia kutoka Yerusalemu chini ya Masihi.

Wakazi wa pangoni wanasemekana kukaa ndani ya pango kwa miaka 309 chini ya mateso (S18:25 hapa chini). Hii inarejelea kipindi cha siku za kanisa kutoka 27 CE na hata kwa Masihi kutoka kukimbilia Misri mnamo 6/5 KK) na mateso hadi Diocletian (takriban 303) na kuendelea. Mateso hayo yalikuwa dhaifu zaidi katika Uingereza na Gaul (miaka 2) lakini yalikuwa mazito zaidi katika majimbo ya Mashariki (miaka 10) katika kipindi cha kanisa hadi Amri ya Kuvumiliana chini ya Konstantino. Alitangazwa kuwa Mfalme huko York, Uingereza mnamo 309 CE na akatoa Amri ya Kuvumiliana (na Licinius) huko Milan Februari 313). Hili bila shaka ni kwa kile Roho anachorejelea na kinatolewa hapa kupitia kwa Mtume na bila shaka alichora kwenye Ufunuo sura ya 2 pia.

18.23. Wala msiseme kitu: Hakika! Nitafanya hivyo kesho,

18.24. Isipokuwa Mwenyezi Mungu akipenda. Na mkumbuke Mola wako Mlezi unapo sahau, na sema: Huenda Mola wangu Mlezi akaniongoza kwenye njia iliyo karibu zaidi ya haki kuliko hii.

18.25. Na (inasemekana) walikaa katika pango lao miaka mia tatu na wakaongeza tisa.

18.26. Sema: Mwenyezi Mungu anajua zaidi muda walio kaa. Ni vyake visivyo onekana katika mbingu na ardhi. Hakika Yeye ni Mwovu na Msikivu wa kusikia! Hawana mlinzi isipo kuwa Yeye, wala Yeye hamshirikishi katika serikali yake.

Ayat 18.25 inasema kwamba walikuwa wamekaa pangoni kwa miaka 309. Mateso ya kanisa yalikuwa makali zaidi katika kipindi hiki cha miaka 309 hadi 313. Hata hivyo pia ilikuwa mbaya sana katika kipindi cha miaka 1260 kutoka 590 CE hadi 1850 CE. Kukimbia kutoka Becca kwenda Madina na vita vilivyofuata chini ya Mtume vilikuwa sehemu ya mlolongo huu wa mateso. Awamu ya mwisho ilikuwa katika WWII chini ya Wanazi juu ya siku 1260 za Holocaust.

Yakobo 4:14-15 Hamjui yatakayotokea kesho. Maisha yako ni nini? Ninyi ni ukungu uonekanao kwa kitambo kisha unatoweka. 15Badala yake mnapaswa kusema, "Bwana akitupenda, tutaishi na kufanya hili au lile." (ISV)

2Timotheo 2:15 Jitahidi kujionyesha kuwa umekubaliwa na Mungu, mtenda kazi asiye na sababu ya kutahayari, ukitumia kwa halali neno la kweli.

Waabudu masanamu huko Becca na baadaye Makka wameshindwa kukomesha alama zao za kuabudu masanamu huko na kwingineko na wataadhibiwa kwa hilo hivi karibuni. Mtu hawezi kujifanya kwamba kwa kushindwa kuyakubali Maandiko Matakatifu anaweza kuepuka ghadhabu ya Mungu. Hiyo ni kama mtoto anayefunika macho yake na kujifanya kuwa Mungu hawezi kuwaona.

Yeremia 23:24 Je, mtu aweza kujificha mahali pa siri nisimwone? asema BWANA. Je! sijaza mbingu na nchi? asema BWANA.

Zaburi 139:7 Niende wapi niiache roho yako? Au nitakimbilia wapi niuache uso wako?

Waebrania 4:13 Wala hakuna kiumbe kisichoonekana mbele yake, bali wote wako uchi na wamefunuliwa machoni pake yeye ambaye inatupasa kutoa hesabu kwake.

Hakuna ulinzi kutoka kwa mwingine isipokuwa Mungu wetu.

Zaburi 94:22 Lakini BWANA amekuwa ngome yangu, na Mungu wangu mwamba wa kimbilio langu.

Zaburi 103:19 BWANA ameweka kiti chake cha enzi mbinguni, na ufalme wake unavitawala vitu vyote.

18.27. Na soma uliyo funuliwa katika Kitabu cha Mola wako Mlezi. Hakuna awezaye kubadilisha maneno yake, wala hutapata pa kukimbilia isipokuwa Yeye.

Mungu anadai watubu hapa.

Ufunuo 22:18 Namwonya kila mtu ayasikiaye maneno ya unabii wa kitabu hiki, mtu ye yote akiyaongeza, Mungu atamwongezea hayo mapigo yaliyoandikwa katika kitabu hiki;

Kumbukumbu la Torati 4:2 Msiliongeze neno niwaagizalo, wala msilipunguze, mpate kuzishika amri za Bwana, Mungu wenu, niwaamuruzo.

Yakobo 4:12 Kuna mpaji-sheria na mwamuzi mmoja, yeye awezaye kuokoa na kuangamiza. Lakini wewe ni nani hata umhukumu jirani yako?

Zaburi 119:160 Jumla ya neno lako ni kweli; na kila hukumu ya haki yako yadumu milele.

Zaburi 91:2 Nitamwambia BWANA, kimbilio langu na ngome yangu, Mungu wangu ninayemtumaini.

Surah 6.34 Hakika wamekanushwa Mitume kabla yako, na wakasubiri kwa kukanushwa na kuudhiwa, mpaka ukawafikia nusura yetu. Hakuna wa kubadilisha maamuzi ya Mwenyezi Mungu. Tayari zimekufikia (kiasi) khabari za Mitume.

Surah 6:115 (Pickthall) Neno la Mola wako Mlezi limekamilika kwa haki na uadilifu. Hakuna kinachoweza kubadilisha maneno Yake. Yeye ndiye Mwenye kusikia, Mjuzi.

18.28. Jizuie wewe pamoja na wanao muomba Mola wao Mlezi asubuhi na jioni kwa kutaka radhi yake. wala macho yako yasiwatazame kwa kutaka fahari ya maisha ya dunia. Wala msimt'ii yule ambaye tumeghafilika na moyo wake kutukumbuka, na akafuata matamanio yake, na hali yake ikaachwa.

1Yohana 2:16 au kila kilichomo duniani, yaani, tamaa ya mwili, na tamaa ya macho, na kiburi cha uzima, havitokani na Baba, bali vyatokana na dunia.

Warumi 12:2 Wala msiifuatishe namna ya dunia hii; bali mgeuzwe kwa kufanywa upya nia zenu, mpate kujua hakika mapenzi ya Mungu yaliyo mema, ya kumpendeza, na ukamilifu.

Mathayo 16:26 Kwani itamfaidia nini mtu kuupata ulimwengu wote, na kupata hasara ya nafsi yake? Au mtu atatoa nini badala ya nafsi yake?

18.29. Sema: (Ni) Haki itokayo kwa Mola Mlezi wenu (nyote). Basi anayetaka na aamini, na anayetaka na akufuru. Hakika! Tumewaandalia makafiri Moto. Hema yake inawazunguka. Wakiomba mvua watamwagiwa maji kama risasi iliyoyeyushwa inayounguza nyuso. Kinywaji kibaya na kibaya mahali pa kupumzika!

18.30. Hakika! Ama walio amini na wakatenda mema. Hatutopata ujira wa yule ambaye kazi yake ni nzuri kupotea.

18.31. Na hao watapata Bustani za Pepo zipitazo mito kati yake. Humo watapewa vikuku vya dhahabu, na watavaa nguo za kijani kibichi za hariri safi na nakshi za dhahabu, wakiwa wameegemea juu ya kiti cha enzi. Bariki thawabu, na paweshe mahali pa kupumzika!

Kwa mara nyingine tena Ufufuo wa Wafu kwenye Mabustani ya Peponi unaunganishwa moja kwa moja na maandiko haya.

Mariko 16:16 Aaminiye na kubatizwa ataokoka, lakini asiyeamini atahukumiwa.

Matendo 2:38 Petro akawaambia, Tubuni, mkabatizwe kila mmoja kwa jina lake Yesu Kristo, mpate ondoleo la dhambi zenu, nanyi mtapokea kipawa cha Roho Mtakatifu.

Waebrania 10:39 Lakini sisi si miongoni mwao wanaositasita na kuangamizwa, bali tumo miongoni mwa hao walio na imani na kuzihifadhi roho zao.

Mhubiri 12:13-14 Mwisho wa jambo; yote yamesikika. Mche Mungu na uzishike amri zake, maana huo ndio wajibu wote wa mwanadamu. 14Kwa maana Mungu ataleta hukumuni kila tendo, pamoja na kila neno la siri, likiwa jema au likiwa baya.

Waebrania 6:10 Maana Mungu si dhalimu hata akasahau kazi yenu, na upendo mliouonyesha kwa jina lake katika kuwahudumia watakatifu, kama mnavyofanya hata sasa.

Wale walio amini na wakatenda mema watalipwa pahali pa Pepo ya Kwanza, lakini walio kufuru watapelekwa kwenye Kiyama cha Pili ili wapate mafunzo makali ya kuwaongoza kwenye toba, na wakiamua kutotubu watakabiliwa. Kifo cha Pili na hautakuwapo tena.

Ufunuo 20:4-6 Kisha nikaona viti vya enzi, na juu yake wameketi wale waliopewa mamlaka ya kuhukumu. Pia nikaona roho za wale waliokatwa vichwa kwa ajili ya ushuhuda wa Yesu na kwa ajili ya neno la Mungu, na wale ambao hawakuwa wamemsujudia yule mnyama au sanamu yake na hawakupokea chapa kwenye vipaji vya nyuso zao au mikononi mwao. Waliishi na kutawala pamoja na Kristo kwa miaka elfu moja. 5Hao wafu waliosalia hawakuwa hai mpaka ile miaka elfu itimie. Huu ndio ufufuo wa kwanza. 6Heri na mtakatifu ni yule ambaye anashiriki ufufuo wa kwanza! Juu ya hao kifo cha pili hakina nguvu, bali watakuwa makuhani wa Mungu na wa Kristo, nao watatawala pamoja naye kwa miaka elfu moja.

Ufunuo 20:11-15 Kisha nikaona kiti cha enzi kikubwa cheupe, na yeye aketiye juu yake. Dunia na mbingu zikakimbia kutoka mbele zake, na mahali pao hapakuonekana. 12 Kisha nikawaona wafu, wakubwa kwa wadogo, wamesimama mbele ya kile kiti cha enzi, na vitabu vikafunguliwa. Kisha kitabu kingine kikafunguliwa, ambacho ni kitabu cha uzima. Na hao wafu wakahukumiwa katika yale yaliyoandikwa katika vile vitabu, sawasawa na matendo yao. 13Bahari ikawatoa wafu waliokuwamo ndani yake, na Mauti na Kuzimu zikawatoa wafu waliokuwamo ndani yake. 14Kifo na Kuzimu zikatupwa ndani ya ziwa la moto. Hii ndiyo mauti ya pili, lile ziwa la moto. 15Na kama jina la mtu ye yote halikuonekana limeandikwa katika kitabu cha uzima, alitupwa katika ziwa la moto.

18.32. Wapigie mfano: Watu wawili tuliomjaalia mmoja wao bustani za mizabibu, na tukaizungushia mitende na tukaweka baina yake kulima.

18.33. Kila moja katika bustani ilitoa matunda yake wala haikuzuia chochote kwayo. Na tukautiririsha mto ndani yake.

18.34. Naye alikuwa na matunda. Akamwambia swahiba wake aliposema naye, Mimi ni zaidi yako kwa mali, na nina nguvu zaidi ya wanadamu.

18.35. Na akaingia katika bustani yake, na hali amejidhulumu nafsi yake. Akasema: Sidhani kwamba haya yote yataangamia.

18.36. Sidhani kama hiyo Saa itakuja, na nikirudishwa kwa Mola wangu Mlezi bila shaka nitapata marejeo bora kuliko haya.

18.37. Mwenzake alipo sema naye alisema: Je, unamkufuru aliye kuumba kwa udongo, kisha tone la mbegu, kisha akakufanya mtu?

18.38. Lakini Yeye ni Mwenyezi Mungu, Mola wangu Mlezi, wala simshirikishi Mola wangu Mlezi.

18.39. Laiti ulipo ingia kwenye bustani yako ungesema: Anayoyapenda Mwenyezi Mungu! Hapana nguvu ila kwa Mwenyezi Mungu! Ijapokuwa unaniona kuwa mimi ni mdogo kuliko wewe kwa mali na watoto.

18.40. Labda Mola wangu Mlezi atanipa bora kuliko bustani yako, na ataiteremshia nguzo kutoka mbinguni, na asubuhi ikawa mlima laini.

18.41. Au asubuhi maji yake yatapotea katika ardhi na msipate kuitafuta.

18.42. Na matunda yake yamezingirwa. Kisha akaanza kukunja mikono yake kwa yale yote aliyo yatoa, na yalipo haribika yote juu ya mashimo yake, na akasema: Laiti nisingeli mshirikisha Mola wangu Mlezi!

18.43. Wala hakuwa na kundi la watu wa kumsaidia kama kwa Mwenyezi Mungu, wala hakuweza kujiokoa.

18.44. Katika hali hii ni ulinzi tu kutoka kwa Mwenyezi Mungu, wa Haki, Yeye ndiye Mbora wa malipo, na mbora wa matokeo.

Hapa kuna mfano unaotuambia juu ya kanisa la kweli na mfumo mwingine wa kidini unaoitwa katika Ufunuo sura ya 17. Hizi ni bustani lakini kwa hali hii zimeanzishwa duniani lakini mtu hawezi kuzishiriki na faida yake inaharibiwa na bolt kutoka mbinguni. Kusalimika kwao pekee ni toba mbele za Mungu Mmoja wa Kweli.

Mathayo 16:18 Nami nakuambia, Wewe ndiwe Petro, na juu ya mwamba huu nitalijenga kanisa langu, wala milango ya kuzimu haitalishinda.

Kanisa la kweli litashinda mpaka Masihi atakapokuja. Kanisa hili lina nguvu kidogo na si nyingi katika suala la mali na washiriki wachache lakini linaitunza Imani mara moja iliyotolewa kwa mitume na watakatifu wa kanisa la karne ya kwanza. Washiriki wake hushika amri za Mungu na ushuhuda wa Yesu Kristo.

Ufunuo 12:17 Joka akamkasirikia yule mwanamke, akaenda zake afanye vita juu ya wazao wake waliosalia, wazishikao amri za Mungu, na kuwa na ushuhuda wa Yesu.

Ufunuo 14:12 Hapa ndipo penye subira ya watakatifu, hao wazishikao amri za Mungu na imani ya Yesu.

Mfumo wa dini ya uwongo umefanya uasherati na wafalme wa dunia hii.

Ufunuo 17:5 Na juu ya paji la uso wake lilikuwa limeandikwa jina la fumbo: “Babiloni mkuu, mama wa wazinzi na wa machukizo ya dunia.

Mfumo huu wa kanisa la uwongo una utajiri mwingi na wenye nguvu zaidi katika wafuasi ulimwenguni kote. Mfumo huu utaharibiwa wakati wa siku za mwisho. Uharibifu wake umetabiriwa katika Ufunuo sura ya 18.

Ufunuo 18:7-8 Kama vile alivyojitukuza na kuishi anasa, mpe kipimo sawa cha mateso na maombolezo, kwa kuwa anasema moyoni mwake, ‘Nimeketi kama malkia, mimi si mjane, wala sitaomboleza kamwe. ona.' 8Kwa sababu hiyo mapigo yake yatakuja katika siku moja, kifo na maombolezo na njaa, naye atateketezwa kwa moto; kwa maana Bwana Mungu aliyemhukumu ni mkuu.

Mathayo 24:36 Lakini habari ya siku ile na saa ile hakuna aijuaye, hata malaika walio mbinguni, wala Mwana, ila Baba peke yake.

Mwanzo 2:7 BWANA Mungu akamfanya mtu kwa mavumbi ya ardhi, akampulizia puani pumzi ya uhai; mtu akawa kiumbe hai.

Kumbukumbu la Torati 32:39 Tazameni sasa ya kuwa mimi, naam, mimi ndiye, wala hapana mungu ila mimi; mimi huua na ninahuisha; Ninajeruhi na ninaponya; na hakuna awezaye kuokoa kutoka mkononi mwangu.

Isaya 46:9 kumbukeni mambo ya zamani za kale; kwa maana mimi ni Mungu, wala hapana mwingine; Mimi ni Mungu, wala hakuna kama mimi,

Zaburi 115:3 Mungu wetu yuko mbinguni; anafanya yote ayapendayo.

Kanisa lenye idadi ndogo ya wafuasi linarithi Bustani ya Kwanza ya Paradiso yenye uzima wa milele na lingine linatupwa kwenye Ufufuo wa Pili.

18.45. Na wapigie mfano wa maisha ya dunia kama maji tunayo yateremsha kutoka mbinguni, na mimea ya ardhi ikachanganyika nayo, kisha yakawa matawi makavu yanayopeperushwa na pepo. Mwenyezi Mungu ni Muweza wa kila kitu.

1Wathesalonike 5:19 Msimzimishe Roho.

Waefeso 4:30 Wala msimhuzunishe Roho Mtakatifu wa Mungu, ambaye kwa yeye mlitiwa muhuri hata siku ya ukombozi.

Yohana 4:14 Lakini ye yote atakayekunywa maji nitakayompa mimi hataona kiu tena. Maji nitakayompa yatakuwa ndani yake chemchemi ya maji, yakibubujikia uzima wa milele.

Waefeso 4:14 ili tusiwe tena watoto wachanga, tukitupwa huku na huku na mawimbi, na kuchukuliwa na kila upepo wa elimu, kwa ujanja wa wanadamu, kwa ujanja, tukizitumia njia za udanganyifu. (ESV)

Ayubu 42:2 Najua ya kuwa waweza kufanya mambo yote, Na kwamba makusudi yako hayawezi kuzuilika. (ESV)

Mimea haiwezi kuishi bila maji. Sisi pia tutakuwa kama matawi makavu bila maji ya Roho Mtakatifu na kupeperushwa mbali na upepo na kila upepo wa mafundisho.

18.46. Mali na watoto ni pambo la maisha ya dunia. Lakini mema yanayo dumu ni bora mbele ya Mola wako Mlezi kwa malipo, na bora zaidi katika matarajio.

Waebrania 13:5 Msiwe na tabia ya kupenda fedha, mwe radhi na vile mlivyo navyo, kwa kuwa yeye amesema, Sitakupungukia kabisa, wala sitakuacha.

1Timotheo 6:10 Maana shina moja la mabaya ya kila namna ni kupenda fedha. Ni kwa tamaa hiyo wengine wamefarakana na imani na kujichoma kwa maumivu mengi.

Zaburi 127:3 Tazama, watoto ni urithi utokao kwa BWANA, uzao wa tumbo ni thawabu.

Isaya 3:12 Enyi watu wangu! Watesi wao ni watoto, Na wanawake wanawatawala. Enyi watu wangu! Wale wanaokuongoza wanakupotosha Na wanachanganya uelekeo wa njia zako. (NASB)

Ufunuo 14:13 Nikasikia sauti kutoka mbinguni ikisema, Andika, Heri wafu wafao katika Bwana tangu sasa. "Heri kweli," asema Roho, "wapate kupumzika baada ya taabu zao; kwa maana matendo yao yafuatana nao."

Danieli 12:13 Lakini enenda zako hata mwisho. Nawe utastarehe na kusimama katika nafasi yako katika mwisho wa siku hizo.

Utajiri na watoto ni pambo kwa maisha yetu ya kimwili lakini tena wanaweza kuwa sababu ya majaribu yetu ambayo yanaweza kutupeleka kwenye mwisho mbaya. Matendo mema yanatuongoza kwenye uzima wa milele na tumaini la mambo ya kudumu zaidi yajayo.

18.47. Na (inafikirini) Siku tutakapo ondoa vilima na mkaiona ardhi inatokota, na tukawakusanya, tusimuache hata mmoja wao nyuma.

18.48. Na wamewekwa safu mbele ya Mola wako Mlezi (wakaambiwa): Hakika mmetujia kama tulivyo kuumbeni hapo mwanzo. Lakini mlidhani kuwa hatukukuwekeni miadi.

Zaburi 104:30 Uitumapo roho yako, zinaumbwa, nawe waufanya upya uso wa nchi.

Waebrania 11:3 Kwa imani twafahamu ya kuwa ulimwengu uliumbwa kwa neno la Mungu, hata vitu vinavyoonekana havikufanywa kwa vitu vinavyoonekana.

2Petro 3:7 Lakini kwa neno lilo hilo mbingu na nchi za sasa zimewekwa akiba kwa moto, zikilindwa hata siku ya hukumu na ya uharibifu wa waovu.

Mambo yote hutoka kwa Mungu na kurudi Kwake. Wanadamu wote watafufuliwa na kukusanywa mbele Yake siku ya hukumu.

18.49. Na Kitabu kimewekwa, na unawaona wakosefu wanaogopa vilivyomo, na wanasema: Ni Kitabu cha namna gani hiki ambacho hakiachi kitu kidogo wala kikubwa ila kinahisabu? Na wanakuta yanawakabili waliyo kuwa wakiyatenda, na Mola wako Mlezi hamdhulumu yeyote.

Tazama pia Ufunuo 20:11-15 hapo juu.

Ayubu 34:10-11 "Basi, nisikilizeni, enyi wenye ufahamu. Mungu hawezi kutenda maovu na Mwenyezi Mungu asitende uovu. 11"Kwa maana humlipa mtu sawasawa na kazi yake, Naye humfanya atende ubaya. kuipata kwa kadiri ya njia yake. (NASB)

18.50. Na (kumbuka) tulipo waambia Malaika: Msujudieni Adam, na wakamsujudia isipokuwa Iblis. Alikuwa miongoni mwa majini, basi akaasi amri ya Mola wake Mlezi. Je! mnamteua yeye na dhuria wake kuwa walinzi wenu badala yangu mimi, na hali wao ni maadui zenu? Kubadilishana kwa wadhalimu ni balaa.

18.51. Sikuwashuhudisha kuumbwa mbingu na ardhi wala kuumbwa kwao; wala nisiwachague wapotoshaji kwa wasaidizi (Wangu).

Malaika waliambiwa wawafundishe na kuwaongoza wanadamu. Jeshi la malaika mwaminifu lilikubali lakini Shetani na wafuasi wake hawakuwa tayari kutumikia na walikwenda kinyume na amri ya Mungu.

1Petro 5:8 Muwe na akili safi na macho. Mpinzani wenu, Ibilisi, kama simba angurumaye, anazungukazunguka, akitafuta mtu ammeze.

Ufunuo 12:9 Joka kubwa likatupwa chini. Yule nyoka wa kale, aitwaye Ibilisi na Shetani, mdanganyifu wa ulimwengu wote, alitupwa chini duniani, pamoja na malaika zake.

Mambo ya Walawi 17:7 Hawapaswi tena kuchinja dhabihu zao kwa pepo wachafu, ambao wamezini nao. Hii itakuwa amri ya milele kwenu katika vizazi vyenu vyote. (KJV)

1Wakorintho 10:20 Hapana, nasema kwamba sadaka za watu wasiomjua Mungu wanazitoa kwa mashetani na si kwa Mungu. Sitaki ninyi mshiriki pamoja na mashetani.

2Petro 2:4 Maana ikiwa Mungu hakuwaachilia malaika waliokosa, bali aliwatupa katika jehanum, na kuwatia katika vifungo vya giza, walindwe hata siku ya hukumu;

Luka 4:8 Yesu akamjibu, Imeandikwa, Msujudie Bwana Mungu wako, umwabudu yeye peke yake.

Ayubu 38:7 wakati nyota za asubuhi zilipoimba pamoja, na wana wote wa Mungu walipopiga kelele kwa furaha? (ESV)

Madhalimu hawakuwapo kushuhudia kuumbwa mbingu na ardhi wala kuumbwa kwao, na Mwenyezi Mungu hana haja nao kama watenda kazi Wake.

18.52. Na (ikumbukeni) Siku atakaposema: Waiteni hao mlio kuwa mkidai kuwa ni washirika wangu. Kisha watawaita, lakini hawatasikia maombi yao, na tutaweka baina yao pengo la adhabu.

18.53. Na wakosefu wanauona Moto na wanajua ya kwamba wataingia humo, wala hawapati pa kutokea humo.

Yaani watapatwa na mauti ya pili na watateketezwa katika Ziwa la Moto.

Kutoka 20:3 Usiwe na miungu mingine ila mimi.

Kumbukumbu la Torati 32:17 Walitoa dhabihu kwa mashetani wasiokuwa miungu, kwa miungu ambayo hawakuijua kamwe, miungu mipya iliyokuja hivi karibuni, ambayo baba zenu hawakuiogopa kamwe.

Isaya 57:13 Unapopiga kelele, miungu yako ya sanamu na ikukomboe! Upepo utawachukua wote, pumzi itawachukua. Bali yeye anikimbiliaye ataimiliki nchi, na kuurithi mlima wangu mtakatifu.

Zaburi 37:9 Maana watenda mabaya watakatiliwa mbali, Bali wamngojeao BWANA watairithi nchi.

Tazama pia 1Wakorintho 10:20 na Ufunuo 20:11-15 hapo juu.

18.54. Na kwa yakini tumewatolea watu kila namna katika hii Qur'ani, lakini mwanaadamu ni zaidi ya kila mgomvi.

18.55. Na hakuna kinachowazuia watu kuamini unapowajia uwongofu, na kumwomba msamaha Mola wao Mlezi, isipokuwa iwafikie hukumu ya watu wa zamani, au wakabiliwe na Adhabu.

18.56. Hatutumi Mitume ila wawe wabashiri na waonyaji. Walio kufuru wanashindana na uwongo ili kwa huo uikanushe Haki. Na wanazifanya Aya zetu na wanayo ahidiwa kuwa ni mzaha.

18.57. Na ni nani dhaalimu mkubwa kuliko yule aliye kumbushwa Ishara za Mola wake Mlezi, naye akazipuuza na akasahau inayotanguliza mikono yake? Hakika! Juu ya nyoyo zao tumeweka vifuniko ili wasifahamu, na katika masikio yao uziwi. Na hata ukiwaita kwenye uwongofu, basi hawataongoka.

18.58. Mola wako Mlezi ni Mwenye kusamehe, Mwenye kurehemu. Na lau angewachukulia (sasa) kwa yale wanayoyachuma, basi angewaletea adhabu. lakini wao wana muda maalumu ambao hawatapata pa kutokea.

18.59. Na (zote) hizo miji! Tuliwaangamiza walipo dhulumu, na tukawawekea muda maalumu wa kuwaangamiza.

Nyakati za mwisho za Ghadhabu ya Mungu zitakuja juu yetu kwanza chini ya maonyo kutoka kwa Mashahidi Wawili (pamoja na Mashahidi Wawili) (Na. 135) na kisha chini ya Masihi na Vitasa vya Ghadhabu ya Mungu (Na. 141B). Ibada zote za sanamu na kushindwa kuzishika Amri za Mungu na Kalenda ya Mungu Aliye Hai itashuhudia mataifa yakiangamizwa mpaka wale tu watakaosalia wanaofaa kuingia katika mfumo wa milenia chini ya Masihi na 144000 na Umati Mkuu wa Ufufuo wa Kwanza (taz. .pia Ufunuo Sura ya 7).

Warumi 1:18-21 Kwa maana ghadhabu ya Mungu imedhihirishwa kutoka mbinguni juu ya uasi wote na uovu wa wanadamu waipingao kweli kwa udhalimu wao. 19Kwa maana kile kinachoweza kujulikana juu ya Mungu ni dhahiri kwao, kwa maana Mungu amewadhihirishia. 20Kwa maana sifa zake zisizoonekana, yaani, uweza wake wa milele na hali yake ya Uungu, imefahamika tangu kuumbwa ulimwengu, katika mambo yaliyofanyika. Kwa hiyo hawana udhuru. 21Kwa maana, ingawa walimjua Mungu, hawakumheshimu kama Mungu wala hawakumshukuru, bali walipoteza fikira zao na mioyo yao yenye ujinga ikatiwa giza.

Mitume wanatumwa kutangaza habari njema na kuwaonya wanadamu. Lakini wanadamu wanakataa kusikiliza.

Zaburi 81:11-12 Lakini watu wangu hawakuisikiliza sauti yangu; Israeli hawakukubali kunitii. 12Kwa hiyo nikawaacha kwenye mioyo yao migumu, wafuate mashauri yao wenyewe.

Yeremia 7:24 Lakini hawakutii, wala kutega masikio yao, bali walikwenda katika mashauri yao wenyewe, na ukaidi wa mioyo yao mibaya, wakarudi nyuma wala si mbele.

2Petro 3:3-4 mkijua neno hili kwanza, ya kwamba siku za mwisho watakuja na dhihaka watu wenye kudhihaki, wakifuata tamaa zao wenyewe za dhambi. 4Watasema, Iko wapi ile ahadi ya kuja kwake?

Matendo ya Mitume (Acts) 28:26 Nenda kwa watu hawa, uwaambie, Hakika mtasikia, lakini hamtaelewa; nanyi mtaona, lakini hamtaona.

Ezekieli (Ezekiel) 12:2 Mwanadamu, unakaa kati ya nyumba iliyoasi, watu walio na macho ya kuona, lakini hawaoni, walio na masikio ya kusikia, lakini hawasikii; kwa maana wao ni nyumba iliyoasi.

Warumi 2:4-5 Au waudharau wingi wa wema wake na ustahimilivu wake na subira yake, usijue ya kuwa wema wa Mungu wakuvuta upate kutubu? 5Lakini kwa sababu ya ugumu wa moyo wako usio na toba, unajiwekea akiba ya ghadhabu siku ile ya ghadhabu itakapodhihirishwa hukumu ya haki ya Mungu.

Mhubiri 8:11 Kila hukumu ya uhalifu isipotekelezwa haraka, akili ya mwanadamu huazimia kutenda maovu. (ISV)

Mhubiri 3:17 Nikasema moyoni mwangu, Mungu atawahukumu wenye haki na waovu, kwa maana kuna wakati kwa kila jambo na kwa kila kazi.

18.60. Na pale Musa alipo mwambia mtumishi wake: Sitaacha mpaka nifike mahali panapo kutana mito miwili, nijapo tembea kwa muda mrefu.

18.61. Na walipofika mahali walipokutana wawili hao, wakamsahau samaki wao, naye akashika njia yake ndani ya maji, akiwa huru.

18.62. Na walipo endelea, akamwambia mtumishi wake: Tuletee kifungua kinywa chetu. Hakika sisi tumepata uchovu katika safari yetu hii.

18.63. Akasema: Je! unaona tulipo jikinga juu ya jabali, na nikamsahau yule samaki, na hakuna ila Shet'ani aliye nisahaulisha - akashika njia yake katika maji kwa ajabu.

18.64. Akasema: Haya ndiyo tuliyokuwa tukiyatafuta. Kwa hiyo walirudia hatua zao tena.

18.65. Kisha wakamkuta mmoja katika waja wetu tuliyempa rehema kutoka kwetu, na tukamfundisha ilimu kutoka kwetu.

Maandishi haya kutoka mstari wa 60 yanawatatanisha wasomi wa Kiarabu. Wanashikilia Aufi kuwa sio sahihi. Hakika ni kinyume na Maandiko na Koran kutenga nyakati kwa Misri baada ya Kutoka jambo ambalo haliwezekani. Wanazingatia hali zifuatazo zinazowezekana kuhusu maandishi:

Wengine wanaona kwamba mambo haya yangedhihirishwa kwa Musa katika kipindi cha awali cha utume wake wakishikilia kwamba mambo hayo yanahitajika katika mwanzo wa utume kwa ajili ya mafundisho na mafunzo ya Mitume.

Wanazuoni wa kisasa wanaona kwamba hadithi hiyo ilinukuliwa ili kuwafariji waumini wa Becca. Hitimisho ni kwamba waumini walikuwa wakiteswa pale Becca kabla ya Safari ya kuelekea Madina. Kwa hiyo marejeo ya Musa kwa namna fulani yanahusiana na mateso ya Waisraeli na mateso kabla ya Hijrah mwaka 622 CE na wanadai kwamba viongozi wa Maqureish walizuiliwa katika mateso yao huko Beka kama vile Firauni na msafara wake katika mateso ya Waisraeli. .

Maandiko katika Sura Yona au Yunis katika 10:88 mara nyingi yanarejelewa kwenye andiko hili pia katika kilio cha Musa kwa Mungu kuhusiana na mateso.

Ikiwa kifungu kinarejelea mafunzo ya awali ya Musa basi kuna uwezekano zaidi ilikuwa Midiani chini ya Yethro.

Walikuwa wameleta riziki zao za kimwili lakini samaki walikuwa wametoweka baharini kwa mshangao (inadaiwa kwa mtaro baharini). Katika kesi hii pengine ilikuwa karibu na Aquaba.

Musa alielekezwa katika mafunzo ya ujuzi wa juu zaidi na akapata kwamba huko Midiani katika nyumba ya kuhani wa Midiani mtumishi wa Mwenyezi ambaye alikuwa amepata rehema na kufunuliwa hekima ya kimungu kwake.

18.66. Musa akamwambia: Je! nikufuate ili unifundishe uwongofu katika yale uliyofundishwa?

18.67. Akasema: Hakika! huwezi kuvumilia pamoja nami.

18.68. Utawezaje kustahimili yale usiyoweza kuizunguka ilimu yoyote?

18.69. Akasema: Mwenyezi Mungu akipenda utanikuta nikisubiri, wala sitakupinga chochote.

18.70. Akasema: Basi ukienda pamoja nami, usiniulize chochote mpaka nikutajie.

Musa alikaa na Yethro huko Midiani ambaye alimwoza binti yake. Musa alikaa Midiani kwa miaka arobaini hivyo hakika Musa angejifunza zaidi kutoka kwa Yethro kama tunavyojua kwamba Mungu alikuwa amemfundisha kutoka uwepo wake kama inavyosemwa na aya 18:65 hapo juu. Pia inachukuliwa kuwa Musa aliandika kitabu cha Ayubu huko Midiani.

Kutoka 2:15-21 Farao alipopata habari, akataka kumuua Mose. Lakini Musa akamkimbia Farao na kukaa katika nchi ya Midiani. Naye akaketi karibu na kisima. 16Basi kuhani wa Midiani alikuwa na binti saba, nao walikuja kuteka maji na kujaza vyombo ili wanyweshe kundi la baba yao. 17Wachungaji wakaja na kuwafukuza, lakini Mose akasimama na kuwaokoa na kuwanywesha mifugo yao. 18Walipofika nyumbani kwa Reueli baba yao, akasema, Imekuwaje mmerudi nyumbani upesi hivi leo? 19Wakasema, “Mmisri mmoja alituokoa kutoka mikononi mwa wachungaji na hata akatuchotea maji na kulinywesha kundi. 20Akawaambia binti zake, Yuko wapi, basi, kwa nini mmemwacha mtu huyu? Mwiteni, ale chakula. 21Mose akakubali kukaa na mtu huyo, naye akampa Mose binti yake Sipora.

Tunajua kutokana na akaunti ya Biblia kwamba Yethro alikuwa baba mkwe wa Musa lakini pia anarejelewa hapa kama Reueli. Jina Reueli linamaanisha “rafiki ya Mungu” ambapo Yethro linamaanisha ubora wake likirejelea cheo chake kama kuhani wa Midiani.

Hesabu (Numbers) 12:3 Basi huyo mtu, Musa, alikuwa mpole sana kuliko watu wote waliokuwa juu ya uso wa nchi.

Yethro, kuhani wa Midiani

Baba mkwe wa Musa aliitwa Hobabu, ambaye alikuwa mwana wa Reueli au Ragueli (Hes. 10:29). Ijapokuwa kuna mkanganyiko mwingi juu ya majina hayo, inaonekana kwamba Hobabu alijulikana pia kuwa Yethro (ikimaanisha ubora wake).

Hesabu 10:29-32 BHN - Kisha Mose akamwambia Hobabu, mwana wa Reueli, Mmidiani, mkwewe Mose, “Sisi tunatoka kwenda mahali ambapo Mwenyezi-Mungu alisema, ‘Nitawapa watu mahali hapa. njoo pamoja nasi, nasi tutakutendea mema; kwa kuwa BWANA amewaahidia Israeli mema. 30Lakini yeye akamwambia, Siendi, nitakwenda nchi yangu na kwa jamaa zangu. 31Akasema, Usituache, nakusihi, kwa maana unajua jinsi tutakavyopiga kambi nyikani, nawe utakuwa macho yetu, tutakutendea vivyo hivyo." (RSV)

Kutoka 3:1a Basi, Musa alikuwa akilichunga kundi la mkwewe, Yethro, kuhani wa Midiani; (RSV)

Jina Hobabu (SHD 2246) humaanisha kuthaminiwa au kupendwa kwa bidii, labda na Mungu, sawa na watu wake mwenyewe, ambalo lingeeleza shauri lililopuliziwa ambalo alimpa Musa baadaye kuhusu hukumu zilizotolewa kwa Waisraeli. Kulingana na Josephus, Hobabu alikuwa na “Iothor [i.e. Yethro] kwa jina la ukoo”. Nasaba ya Yethro imetolewa kama: mwana wa Nawil, mwana wa Rawail, mwana wa Mouri, mwana wa Anka, mwana wa Midiani, mwana wa Ibrahimu.

Josephus (Ant. Wayahudi, III, iii) alidai kwamba Ragueli (pia Reueli, kama katika mstari wa 29) alikuwa baba mkwe wa Musa, hata hivyo, Waamuzi 4:11 (ona hapa chini) inasema waziwazi kwamba alijulikana kama Hobabu. Matthew Poole anatoa maelezo ya kuridhisha kwa tofauti hii katika maoni yake juu ya Kutoka 2:18 hapa chini. Wafafanuzi wengine wanadai kwamba Yethro lilikuwa cheo cha heshima, ilhali Reueli lilikuwa jina lake la kibinafsi. Kwa hivyo, kama vile swali la Ketura/Hajiri, kuna maoni yanayopingana juu ya utambulisho na hii labda inajumlisha asili ya ajabu ya wana wa Ketura na vizazi vyao.

Reueli (SHD 7467, Re’uw’el) maana yake ni Rafiki wa Mungu na ni cheo alichopewa Ibrahimu na alibebwa na Yethro kama Kuhani wa Midiani. Raguel ni toleo lingine la jina hili (tazama Kamusi ya Kiebrania ya Strong's). Ni dhahiri ilibebwa na Kuhani wa Midiani kama ilivyobebwa na baba yake Hobabu na Hobabu/Yethro mwenyewe.

Chobab (SHD 2246) ina maana ya kuthaminiwa na imechukuliwa kutoka 2245: kujificha kama kifuani; kuthamini.

Yithrow (SHD 3503) inamaanisha ubora Wake unaotoka kwa Yithrah (SHD 3502, ubora). Hivyo tunaangalia jina la Hobabu na Yethro cheo. Utukufu wake, Hobabu, Rafiki ya Mungu ni tafsiri ya majina ya Yethro, Hobabu, Reueli au Regueli.

Kwa hiyo hapana shaka kwamba alikuwa sheik na Kuhani Mkuu wa Midiani na kiongozi wa kidini wa kurithi wa kabila hilo.

Reueli mwingine anayetajwa katika Biblia ni mwana wa Esau kwa Basemathi, binti Ishmaeli (Mwa. 36:4 na kuendelea). Tazama jarida la Sheria na Amri ya Saba (Na. 260).

Burton katika The Gold-Mines of Midian ana haya ya kusema katika maelezo yake ya chini kwenye ukurasa wa 332:

Jina la Muislamu la Yethro ni “Khatib el-Anbiya,” au Mhubiri kwa Mitume, kwa sababu ya maneno ya hekima ambayo alimpa mkwe wake (Kut. ii. 18) … Baadhi ya waandishi wamemfanya kuwa mwana wa Mikhail, ibn Yashjar, ibn Madyan; lakini wanashitakiwa kwa ujinga na Ahmed ibn Abd el-Halim. El-Kesai anasema kwamba jina lake la awali lilikuwa Boyun; kwamba alikuwa mzuri wa utu, lakini asiye na kitu na konda; mwenye kufikiria sana, na wa maneno machache ( Sale’s Koran, p. 117). Wafasiri wengine wanaongeza kwamba alikuwa mzee na kipofu. Katika “Berakhoth,” Jetro [sic.] na Rahabu ni Wamataifa, au wageni, waliohusishwa na Israeli kwa sababu ya matendo yao mema (uk. 48, toleo la M. Schwab. Paris: Imprimerie Nationale, 1871).

E.H. Palmer katika Jangwa la Kutoka (Deighton, Bell & Co., Cambridge, UK, 1871) anarudia madai kwamba Yethro/Hobabu alikuwa kipofu, na alikuwa amepewa utume wa kuhubiri Imani ya kweli.

Sho'ib, kama Waarabu wanavyomwita Yethro, baba mkwe wa Musa, inasemekana kuwa alikuwa kipofu, ijapokuwa ni udhaifu gani aliopewa na Mungu kuhubiri dini ya kweli iliyofunuliwa hivi karibuni kwa Ibrahimu, na kuwaongoa watu wa asili yake. mji wa Midiani. Walikataa mafundisho yake na kumdhihaki nabii kipofu, ambaye kwa ajili ya dhambi hiyo waliangamizwa kwa moto kutoka mbinguni, wakati Midiani iliharibiwa na tetemeko la ardhi, Yethro peke yake akiokoka akiwa hai. Alikimbilia Palestina, na inasemekana alizikwa karibu na Safed. (ftnt. p. 539; mkazo umeongezwa)

Inaonekana kwamba Yethro/Hobabu, Rafiki ya Mungu (Raguel: Josephus) alichukua ukweli wa ukuu juu ya Wamisri katika Bahari ya Shamu kama uthibitisho chanya wa uwezo wa Malaika wa Yahova akitenda kwa ajili ya Mungu Mmoja wa Kweli, na Israeli kama watu wa Mungu (Kut. 18:11). Tayari alikuwa kuhani wa Midiani na ni dhahiri kwamba anaangalia shughuli za Kutumwa kwa Israeli kama uthibitisho wa ahadi za haki ya mzaliwa wa kwanza aliyopewa Isaka. Mtazamo huo ulikuwa uendelee hadi kuandikwa kwa Qur’an na unaonyeshwa katika Qur’an. Wakutura au Waarabu Safi, na vilevile wana wa Ishmaeli, wanachukia haki hiyo ya mzaliwa wa kwanza hadi leo hii.

(Angalia Kutoka 18:1-12)

18.71. Basi hao wawili wakaondoka hata walipokuwa ndani ya merikebu, akatoa tundu ndani yake. (Musa) akasema: Je! Umetoa shimo ndani yake ili kuwazamisha watu wake? Hakika umefanya jambo kubwa.

18.72. Akasema: Je, sikukwambia kwamba huwezi kunivumilia?

18.73. (Musa) akasema: Usinikasirikie kwa kusahau kwangu, wala usinitie nguvu kwa kosa langu.

18.74. Basi hao wawili wakasafiri mpaka wakamkuta kijana akamuua. (Musa) akasema: Je! Je! umemuua mtu asiye na hatia ambaye hajamuua mtu? Hakika umefanya jambo la kutisha.

18.75. Akasema: Je, sikukwambia kwamba hutaweza kunivumilia?

18.76. (Musa) akasema: Nikikuuliza baada ya haya, usinishirikishe. Umepokea udhuru kutoka kwangu.

18.77. Basi hao wawili wakasafiri mpaka wakawafikia watu wa mji fulani, wakawaomba watu wake chakula, lakini wakakataa kuwakaribisha. Na wakakuta ndani yake kuna ukuta karibu na uharibifu, naye akautengeneza. (Musa) akasema: Lau ungelitaka ungelipokea malipo yake.

18.78. Akasema: Huu ndio mfarakano baina yangu na wewe! Nitakuletea tafsiri ya yale hukuweza kuvumilia.

18.79. Ama meli ilikuwa ya watu masikini wanaofanya kazi kwenye mto, na nilitamani kuiharibu, kwani nyuma yao kulikuwa na mfalme ambaye anachukua kila meli kwa nguvu.

18.80. Na ama kijana wazazi wake walikuwa ni Waumini na tukaogopa asije akawadhulumu kwa uasi na ukafiri.

18.81. Na tulikusudia kuwa Mola wao Mlezi awabadilishie aliye bora zaidi mwenye kutakasika na aliye karibu zaidi na rehema.

18.82. Na ukuta huo ulikuwa wa mayatima wawili wa mjini, na chini yake palikuwa na hazina yao, na baba yao alikuwa mwadilifu, na Mola wako Mlezi akataka wafikie nguvu zao na wazae. hazina zao kama rehema itokayo kwa Mola wao Mlezi. wala sikuifanya kwa amri yangu mwenyewe. Hiyo ndiyo tafsiri ya yale ambayo hukuweza kuyastahimili.

Ayat 71 imefafanuliwa na aya ya 79. Ayat 74 inafafanuliwa na aya ya 80 hadi 81. Ayat 77 inafafanuliwa na aya ya 82. Maadili ya maandiko ni kwamba Mwenyezi daima atajua zaidi. Mambo yanaweza yasiwe kama tunavyoyaona. Tatizo katika Becca lilikuwa na ibada ya sanamu na dhabihu ya watoto na utumwa na unyanyasaji wa kingono na iko hivyo hadi leo na wanakaribia kukabiliana na Masihi kwa uvunjaji wao wa Sheria za Mungu Mmoja wa Kweli.

Mithali 16:25 Iko njia ionekanayo kuwa sawa machoni pa mtu, lakini mwisho wake ni njia za mauti.

Isaya 55:9 Maana kama vile mbingu zilivyo juu sana kuliko nchi, kadhalika njia zangu zi juu sana kuliko njia zenu, na mawazo yangu kuliko mawazo yenu.

1Samweli 16:7 Lakini Bwana akamwambia Samweli, Usimtazame sura yake, wala urefu wa kimo chake, kwa maana mimi nimemkataa; maana BWANA haangalii kama vile mwanadamu atazamavyo; BWANA huutazama moyo.”

Yeremia 17:10 "Mimi, BWANA, nauchunguza moyo, naijaribu akili, ili kumpa kila mtu kiasi cha njia zake, kiasi cha matunda ya matendo yake."

Yakobo 1:3-5 kwa sababu mnajua ya kuwa kujaribiwa kwa imani yenu huleta saburi. 4Lakini lazima mruhusu saburi ipate matokeo kamili, ili mpate kuwa watu wazima na watimilifu bila kupungukiwa chochote. 5Basi ikiwa mmoja wenu amepungukiwa na hekima, na aombe dua kwa Mungu, ambaye huwapa kila mtu kwa ukarimu bila kukemea, naye atapewa. (ISV)

Yakobo 3:2 Maana sisi sote twajikwaa katika mambo mengi. Na ikiwa mtu hajikwai katika kunena, huyo ni mtu mkamilifu, awezaye kuutawala mwili wake wote kama lijamu.

Habakuki 2:3 Kwa maana ufunuo huo unahusu wakati uliowekwa—unasema kweli kuhusu mwisho. Ingawa inakawia, ingojee, kwa maana hakika itakuja—haitachelewa! (ISV)

18.83. Watakuuliza Dhu'l-Qarneyn. Sema: Nitakusomeeni ukumbusho wake.

Hii inarejelea ile pembe mbili ambayo Danieli anabainisha kuwa ni ufalme wa Wamedi na Waajemi.

Danieli 8:20 Kwa habari ya yule kondoo mume uliyemwona mwenye pembe mbili, hao ndio wafalme wa Umedi na Uajemi.

18.84. Hakika! Tulimtia nguvu katika ardhi na tukampa kila kitu njia.

18.85. Naye akafuata barabara.

18.86. Hata alipofika machweo ya jua alilikuta linatua kwenye chemchemi yenye matope, na akakuta watu huko. Tukasema: Ewe Dhu'l-Qarneyn! Ama kuwaadhibu au kuwaonyesha wema.

18.87. Akasema: Ama aliye dhulumu tutamuadhibu, kisha atarudishwa kwa Mola wake Mlezi, naye atamuadhibu kwa adhabu kubwa.

18.88. Ama aliye amini na akatenda mema basi malipo yake yatakuwa mema, na tutamwambia amri nyepesi.

Kwa watu wa mwisho wa magharibi wa himaya yake angeweza ama kuwaadhibu au kuwaonyesha wema.

Isaya 13:11 Nami nitaadhibu ulimwengu kwa ubaya wake, na waovu kwa ajili ya uovu wao; Nitakomesha majivuno ya wenye kiburi, na kukishusha kiburi cha watu wasio na huruma.

Isaya 3:11 Ole wao wasio haki! Itakuwa mbaya kwake, kwa maana yale ambayo mikono yake imetenda atatendewa.

Wakolosai 3:23-24 Lo lote mfanyalo, lifanyeni kwa moyo wote kana kwamba mnafanya kwa ajili ya Bwana na si kwa ajili ya wanadamu tu. 24Mnajua kwamba mtapokea kwa Bwana urithi kama thawabu. Ni Bwana Masihi unayemtumikia!

Warumi 2:6 “Atamlipa kila mtu kwa kadiri ya matendo yake;

Rejea: Septuagint (LXX) Zaburi 61:13; Andiko la Masora (MT) Zaburi 62:12

18.89. Kisha akafuata barabara

18.90. Hata alipo fika maawio ya jua alilikuta linawachomoza watu tusio wawekea makazi.

18.91. Hivyo (ilikuwa). Na tuliyajua yote yanayomhusu.

Watu wa mwisho wa mashariki wa milki hiyo walikuwa makabila ya zamani ambayo yanaweza kuwa makabila ya kuhamahama.

18.92. Kisha akafuata barabara

18.93. Hata alipo fika baina ya hiyo milima miwili, akakuta upande wao watu wasioweza kufahamu neno.

Inaweza kusemwa kwamba walizungumza katika lugha yao ya asili na hawakujua lugha kuu zilizozungumzwa katika milki hiyo. Hata hivyo, kushindwa kuelewa kunatokana na ukosefu wa Roho Mtakatifu. Maandiko ya Gogu na Magogu yanatoka katika Maandiko. Gogu ni mkuu wa Scythia anayetajwa katika Ezekieli sura ya 38-39 . Marejezo hayohayo yanarejelea katika vita vya mwisho kwenye Ufunuo 20:8 ambapo, baada ya Shetani kufunguliwa kutoka katika shimo, anakusanya makundi ya Gogu na Magogu yaliyo kwenye pembe nne za dunia kwenye mwisho wa mfumo wa milenia.

Watashuka kabla ya Milenia kwenye vita vya siku za mwisho za enzi hii na pia kuharibu Mashariki ya Kati katika kipindi cha miaka saba ijayo. Wamezuiliwa isipokuwa chini ya Wamongolia wa uvamizi wa karne ya kumi na tatu. Wanashuka sasa na hodi zao zitaongezeka.

Makundi ya Gogu na Magogu yatashuka kwa Israeli katika bonde la Hamon Gogu na watauawa katika vita vijavyo na huko watazikwa (rej. Eze. 39:11).

Kisha tunahamia kwenye dhana ya Dhu'l-Qarneyn. Wanazuoni wengi wa Kiislamu huliweka hili kama Alexander the Great. Hakika mbuzi mwenye pembe moja ndiye kiongozi wa Kigiriki aliyekimbia kwa kondoo dume mwenye pembe mbili ambaye alikuwa Mfalme wa Wamedi na Waajemi. Wamedi na Waajemi ndio waliozuia majeshi ya Scythia kuingia Mashariki ya Kati na kisha Alexander akaeneza milki hiyo hadi Mto Indus. Lakini Waajemi walikuwa tayari katika eneo hilo kwa karne nyingi. Waliwalinda Waarabu kwa kuulinda mpaka wao wa kaskazini. Hata hivyo, vita vinavyokuja vitakomesha hilo.

18.94. Wakasema: Ewe Dhu'l-Qarneyn! Hakika! Gogu na Magogu wanaiharibu nchi. Basi tukupe kodi kwa sharti uweke kizuizi baina yetu na wao?

18.95. Akasema: Yale ambayo Mola wangu Mlezi amenithibitisha ni bora zaidi (kuliko ada yenu). Nisaidieni kwa nguvu (za watu), nitaweka benki baina yenu na wao.

18.96. Nipe vipande vya chuma mpaka aliposawazisha baina ya majabali, akasema: Pigeni! - Hata alipoufanya kuwa moto, akasema: Nileteeni shaba iliyoyeyuka niimiminie juu yake.

18.97. Na (Yaajuj na Maajuj) hawakuweza kuvuka, wala hawakuweza kutoboa.

Andiko hili linarejelea vita vya Siku za Mwisho ambavyo sasa vinatukabili.

Mashariki ya Kati ilikuwa imejenga kizuizi kikubwa sana ambacho adui zao Gogu na Magogu wasingeweza kuvuka au kutoboa. Hiyo inakaribia kuisha.

18.98. Akasema: Hii ni rehema itokayo kwa Mola wangu Mlezi. lakini itakapo fika ahadi ya Mola wangu Mlezi ataiangamiza, kwani ahadi ya Mola wangu Mlezi ni kweli.

18.99. Na siku hiyo tutawaacha baadhi yao wawaendee wengine, na baragumu itapulizwa. Kisha tutawakusanya katika mkusanyiko mmoja.

Kizuizi hicho kingebomolewa katika siku za mwisho. Kundi moja limekusanywa pamoja kwenye Ufufuo wa Kwanza wakati Kristo atakaporudi na kundi la pili kwenye Ufufuo wa Pili kama ilivyoelezwa katika Ufunuo 20:11-15 hapo juu.

Maombolezo 3:22 Fadhili za BWANA hazikomi kamwe; fadhili zake hazikomi kamwe; (ESV)

Yoshua (Joshua) 23:14 Na sasa mimi niko karibu kwenda njia ya ulimwengu wote; nanyi mnajua mioyoni mwenu na rohoni mwenu nyote, ya kuwa halikukosa kutimia hata neno moja katika mambo yote mema aliyoahidi Bwana, Mungu wenu kwa ajili yenu. . Yote yametokea kwa ajili yenu; hakuna hata mmoja wao aliyeshindwa. (ESV)

1Wakorintho 1:9 Mungu ni mwaminifu ambaye mliitwa na yeye muwe na ushirika wa Mwanae Yesu Kristo Bwana wetu. (ESV)

Mathayo 24:7 Kwa maana taifa litaondoka kupigana na taifa, na ufalme kupigana na ufalme; kutakuwa na njaa na matetemeko ya nchi mahali mahali.

Mathayo 24:31 Naye atawatuma malaika zake pamoja na sauti kuu ya parapanda, nao watawakusanya wateule wake kutoka pepo nne, toka mwisho huu wa mbingu hata mwisho huu.

1Wakorintho 15:52 kwa dakika moja, kufumba na kufumbua, wakati wa parapanda ya mwisho. Kwa maana tarumbeta italia, na wafu watafufuliwa wasiwe na uharibifu, nasi tutabadilishwa.

18.100. Siku hiyo tutaidhihirisha Jahannamu kwa makafiri iliyo dhaahiri.

18.101. Wale ambao macho yao yamezibwa na mawaidha yangu, na hawakuweza kusikia.

Waliharibu maneno ya Mtume na wakaipotosha Korani. Hiyo itaisha.

Yeremia 5:21 Sikieni haya, enyi watu wapumbavu na msio na akili, mlio na macho lakini hamwoni, mna masikio lakini hamsikii.

Ezekieli (Ezekiel) 12:2 Mwanadamu, unakaa kati ya nyumba iliyoasi, watu walio na macho ya kuona, lakini hawaoni, walio na masikio ya kusikia, lakini hawasikii; kwa maana wao ni nyumba iliyoasi.

Mariko 4:12 ili "waone lakini wasione, na kusikia lakini wasielewe, wasije wakageuka na kusamehewa."

Hawa ni wale ambao wanapelekwa kwenye Ufufuo wa Pili ili kukabiliana na mafunzo ya kurekebisha ili kuwaongoza kwenye toba.

18.102. Je! wanaona walio kufuru kuwa wanaweza kuwachagua waja wangu kuwa walinzi badala yangu mimi? Hakika! Tumeitayarisha Jahannamu iwe makaribisho kwa makafiri.

Waja wa Mwenyezi Mungu waliofungwa hawawezi kutoa ulinzi kwa makafiri. Wao wenyewe wanamtegemea Mungu kwa ajili ya ulinzi wao.

Zaburi 91:1-2 Yeye aketiye katika kimbilio lake Aliye juu atakaa katika uvuli wake Mwenyezi. 2Nitamwambia BWANA, Kimbilio langu na ngome yangu, Mungu wangu ninayemtumaini.

18.103. Sema: Je! tukuambie ni nani watakuwa wenye khasara zaidi kwa vitendo vyao?

18.104. Ambao juhudi zao zimepotea katika maisha ya dunia, na wakadhani kuwa wanafanya vitendo vizuri.

18.105. Hao ndio waliozikataa Ishara za Mola wao Mlezi na kukutana Naye. Basi vitendo vyao ni bure, na Siku ya Kiyama hatuwawekei uzito.

18.106. Hayo ndiyo malipo yao: Jahannamu kwa sababu ya kukufuru kwao, na wakafanyia mzaha Ishara zetu na Mitume wetu.

Yeremia 50:6 Watu wangu wamekuwa kondoo waliopotea. Wachungaji wao wamewapotosha, wakiwageuza kuelekea milimani. Wanatoka mlima hadi kilima. Wamesahau mahali pao pa kupumzika. (ISV)

Mithali 21:16 Anayepotoka na kuiacha njia ya busara atakaa katika mkutano wa wafu.

Hosea 7:13 Ole wao, kwa maana wameniacha! Uangamivu kwao, kwa maana wameniasi! Ningewakomboa, lakini wanasema uongo dhidi yangu.

Malaki 2:8 Lakini ninyi mmekengeuka katika njia. Umewakwaza wengi kwa mafundisho yako. Mmeliharibu agano la Lawi, asema BWANA wa majeshi;

Mathayo 7:22-23 Siku ile wengi wataniambia, ‘Bwana, Bwana, hatukufanya unabii kwa jina lako, na kutoa pepo kwa jina lako, na kufanya miujiza mingi kwa jina lako?’ 23 Ndipo waambieni, Sikuwajua ninyi kamwe; ondokeni kwangu, ninyi watenda maovu.’ (ESV)

Danieli 12:2 Na wengi wa hao walalao katika mavumbi ya nchi wataamka, wengine wapate uzima wa milele, wengine aibu na kudharauliwa milele.

Ufunuo 21:8 Lakini waoga, na wasioamini, na wachukizao, na wauaji, na wazinzi, na wachawi, na hao waabuduo sanamu, na waongo wote, sehemu yao ni katika lile ziwa liwakalo moto na kiberiti, ambalo ndilo la pili. kifo.

18.107. Hakika! Wale walio amini na wakatenda mema watapata Pepo za Peponi.

18.108. Humo watakaa, wala hawataki kuondolewa humo.

Tazama Ufunuo 20:6 hapo juu.

Wagalatia 6:9 Tena tusichoke katika kutenda mema; maana tutavuna kwa wakati wake tusipozimia roho.

Zaburi 58:11 Wanadamu watasema, "Hakika kuna thawabu kwa mwenye haki; hakika yuko Mungu ahukumuye duniani."

Yakobo 1:12 Heri mtu anayebaki thabiti katika majaribu, kwa maana akiisha kushinda atapata taji ya uzima ambayo Mungu aliwaahidi wale wampendao.

18.109. Sema: Ijapokuwa bahari ikawa wino kwa Maneno ya Mola wangu Mlezi, bila shaka bahari ingetumika kabla ya kumalizika maneno ya Mola wangu Mlezi, ijapokuwa tumeleta mfano wake kusaidia.

Tazama Zaburi 119:160 hapo juu.

Luka 21:33 Mbingu na nchi zitapita, lakini maneno yangu hayatapita kamwe.

Isaya 40:8 Majani yakauka, ua lanyauka, bali neno la Mungu wetu litasimama milele.

Ufunuo 22:13 Mimi ndimi Alfa na Omega, wa kwanza na wa mwisho, mwanzo na mwisho. (ESV)

18.110. Sema: Mimi ni mtu kama nyinyi. Mola wangu Mlezi ananifunulia ya kwamba Mungu wenu ni Mungu Mmoja tu. Na mwenye kutaraji kukutana na Mola wake Mlezi, basi na atende mema, wala asimshirikishe yeyote katika ibada ya Mola wake Mlezi.

Tazama 2Timotheo 3:16 na Wagalatia 6:9 hapo juu.

2Petro 1:20-21 mkijua neno hili kwanza, ya kwamba hakuna unabii katika Maandiko utokao kwa kufasiriwa na mtu mwenyewe. 21Maana unabii haukuletwa po pote kwa mapenzi ya mwanadamu, bali wanadamu walinena yaliyotoka kwa Mungu, wakiongozwa na Roho Mtakatifu.

2Samweli 23:2 Roho wa Bwana anena ndani yangu; neno lake liko kwenye ulimi wangu.

Ezekieli 1:3 Neno la BWANA likamjia Ezekieli, kuhani, mwana wa Buzi, katika nchi ya Wakaldayo, karibu na mfereji wa Kebari; na huko mkono wa BWANA ulikuwa juu yake.

Matendo 3:18 Lakini yale ambayo Mungu alitabiri kwa vinywa vya manabii wote kwamba Kristo wake atateswa, ndivyo alivyoyatimiza.

Ufunuo 15:4 Ni nani asiyeogopa, Ee Bwana, na kulitukuza jina lako? Kwa maana wewe peke yako ndiwe

mtakatifu. Mataifa yote yatakuja na kukuabudu, kwa maana matendo yako ya haki yamefunuliwa.” (ESV)

Maonyo yaliyotolewa kwa Waarabu na wale wanaojificha kwenye pazia la moshi wa Hadiyth yapo mwisho. Huu ni mlolongo wa mwisho wa onyo.

PO Box 369, WODEN ACT 2606, AUSTRALIA