Ufafanuzi kuhusu Yeremia: Muhtasari wa Sehemu ya 14 [F024xiv]

Sehemu ya 1 hadi sura ya 10]

Utangulizi

Kuanzia makazi yake chini ya Yoshua hadi Wafalme na mgawanyiko wa Israeli, mateka na mataifa jirani, wafalme na makuhani waliingiza uzushi katika taifa. Kuanzia 722 KWK Israeli ilipelekwa utumwani, na Yuda, koo tatu za Lawi na Benyamini zikaachwa. Waliendelea kuporomoka kitheolojia na kiroho na kuziharibu Sheria za Mungu. Kufikia wakati manabii wa Mwisho, wanaoanza na Isaya, walipotumwa kushughulikia dhambi zao walikuwa kwenye matatizo makubwa. Walikuwa wameingiliwa na ibada ya Baali hasa chini ya Eliya kupitia kwa Ahabu na Yezebeli na hiyo ilienea hadi kwa Isaya alipoanza kutabiri na jibu lilikuwa kumuua kwa kumwona katikati (No 122C). Yeremia aliwekwa kando kabla ya kuzaliwa kwake (1:5) na Mungu alipanga kazi zake na matokeo yake kwa Israeli na kushindwa kwao kutii Sheria za Mungu. Mungu alitenga manabii kutoka kwa Yeremia hadi Siku za Mwisho na Kuja kwa Masihi (4:15-27); Ufu. Sura ya 3 na mfumo wa Filadelfia) Yeremia aliwekwa kando ili kushughulika na Israeli, na mataifa mengi, kama sisi. tazama katika maandiko hapa chini.

Israeli walikuwa wametumwa kaskazini na walipaswa kubaki huko na kuingia katika mifumo ya kaskazini na Waselti. Harakati za Israeli na Wasemiti kuingia Ulaya zinajulikana. Kundi kubwa la IJ liliunganishwa kwenye viungo vya S2 na S22 kwenye jenomu. Haya yameshughulikiwa katika karatasi Na. 212E na 212F. Israeli itatambuliwa kama YDNA Hg. Mimi katika maandiko na viungo vifuatavyo. Kabila la Dani limeingia Uingereza na Ireland kama Tuatha de Danaan na YDNA HG. Mimi (Visiwani) na kuendelea hadi Denmark. Ona pia Asheri (ona Waamuzi 5:17). Migawanyiko mingine minane ya makabila ya Kisemiti ilikuja na R1b Anglo Saxons (kama Hg. I (AS) na kuingia Ulaya. Mila za Waisraeli wa Uingereza ni potofu katika kushughulikia historia. Wachache sana wa HG J katika Yuda ni Wayahudi. Wengi ni Wayahudi. Waedomu na Waarabu walijawa na Ibada ya Baali kutoka kwa wana wengine wa Ibrahimu (ona Mfululizo wa 212).

Isaya, na Yeremia na Ezekieli, ni wazi kwamba Sheria ya Mungu ni muhimu kwa Wokovu na wanadamu wote watahitajika kushika Muundo mzima wa Sheria na Ushuhuda (Isa. 8:20; 66:23-24; Zek. 14:16-19). Yeremia na Ezekieli wanafuata Siku za Mwisho kama tunavyoona na hakuna njia mbadala ikiwa mtu anataka kubaki hai na kuingia Milenia katika Ufalme wa Mungu chini ya Masihi.

Nia ya Sura ya 1

vv. 1-3 Utangulizi. 1. Maneno ya historia ya Yeremia. Yeremia maana yake ni Bwana (Yahova) anayetukuka. Makuhani katika Anathothi tazama Utangulizi;

mst. 2 mwaka wa kumi na tatu wa Yosia 627/6 KK

Mst. 3 Mwaka wa Kumi na Moja wa Sedekia 587/6 KK

vv. 4-19 Utume wa Yeremia Kutolewa na Maono

vv. 4-10 Unabii wa Kwanza wa Yeremia

Mst. 4 Neno la Bwana linasisitiza kwamba haya ni maneno ya Mungu katika unabii kupitia Yeremia. Mst. 5 Hapa Mungu anasisitiza Ujuzi Wake wa Uungu wa Kujua Yote na Kuamuliwa Kwake Tangu Zamani (Na. 296). Jambo hili lilichukuliwa pia na Paulo katika Rum. 8:28-30 (F045ii). Tunaona uwezo huu ukitumika katika Yeremia na hasa katika Sura ya 4:15-27 re nabii wa Dani katika Efraimu katika Siku za Mwisho katika Kanisa la Mungu, na kwa ajili ya Kurudi kwa Masihi. Yeremia ameteuliwa kuwa nabii kwa mataifa, si tu kwa Ashuru, Babeli, Misri na Yuda bali pia kwa Israeli katika mtawanyiko na kupitia kuhifadhi Kanuni (Na. 164) kwa wote ulimwenguni.

vv. 6-8 Yeremia alikuwa chini ya umri uliotakiwa kufundisha kama kuhani katika Hekalu (yaani Miaka 30) na huenda hata alikuwa chini ya umri uliotakiwa kuwa katika Utumishi huko (Miaka 25). Roho wa Mungu angetosha na angemtegemeza katika kazi zake zote.

v. 9 Comp. 15:19; Mat. 10:19-20; 21-23.

Mst.10 Amri hii na nguvu katika Roho wa Mungu ilikuwa kumweka Yeremia juu ya mataifa na juu ya falme, kung'oa na kubomoa, kuharibu na kuangamiza na kujenga na kupanda (taz. Isa. 55:10-11). Nguvu hii ilikuwa kufunika upeo mkubwa uliopuuzwa na usomi wa kisasa, kama tutakavyoona.

vv. 11-12 Unabii wa Pili wa Yeremia

Neno katika mstari wa 11 lililotafsiriwa 'mlozi' katika Kiebrania lina umbo na neno 'kutazama' katika mstari wa 12 ni maana ya Kiebrania umbo na hivyo ni mchezo wa maneno ili kusisitiza na kumtia moyo nabii kijana mwenye wasiwasi katika uso wa upinzani Mungu alijua atakabiliana nao.

1:13-19 Unabii wa Tatu wa Yeremia

1:13-14 Kutazama mbali na kaskazini Maana ya Kiebrania inachukuliwa kuwa haijulikani. Tafsiri hapa ina maana kwamba inamwaga yaliyomo yake ya moto kuelekea kusini, au kwa njia nyingine rasimu ya moto ilitoka kaskazini, njia ya kawaida ya uvamizi.

1:17-19 Hapa Mungu anapanua mst. 4-8 akamfanya Yeremia kuwa mji wenye ngome, nguzo ya chuma, na ukuta wa shaba juu ya nchi yote, na juu ya wafalme wa Yuda, na wakuu wake, na makuhani, na watu wa nchi yote. Hakuna mtu ambaye angemshinda kama Mungu alivyokuwa pamoja naye. Hivyo kuamuliwa kimbele kuhusisha Yeremia na kwa hakika manabii wengine kulihusisha mataifa. Hili lilipaswa kuwa na umuhimu mkubwa kwa mustakabali wa Israeli.

Katika sura nne za kwanza za Sehemu ya I hakuna tofauti kubwa kati ya MT na LXX kama tunavyoona.

Nia ya Sura ya 2

2:1-37 Ukengeufu wa Israeli Andiko hili linarejelea nyumba yote ya Israeli, Yuda wote, wakishughulikiwa wakati huu na kupelekwa utumwani, na Israeli yote ambayo makabila kumi yalikuwa yamepelekwa utumwani. 722 KK chini ya Waashuri. Andiko hili ni onyo kwa nyumba zote mbili za ibada ya sanamu, zilizooza kwa ibada ya Baali ya ibada za Siri na Jua hadi leo.

vv. 1-3 Mungu humtetea Bibi-arusi Wake. Katika hili anamfuata Hos. 2:16 na kulinganisha Agano la Sinai na nadhiri za ndoa. Alimlinda dhidi ya majaribio yote ya kukiuka Israeli kutoka kwa Waamaleki, Wakanaani, Wafilisti na wengine ambao wangemdhuru.

vv. 4-9 Mungu anaonyesha hapa ahadi yake isiyoyumba kwa Israeli na kuwaokoa kutoka Misri na kuwaweka katika Nchi ya Ahadi.

Mst 8 Makuhani na Walawi hawakumjua Mungu. Wachungaji walikosa dhidi ya Mungu (hapa Kiebrania imetafsiriwa watawala katika RSV).

Wakati ulihitaji matengenezo ya Yosia na baada ya kifo cha Yosia Mungu kupitia Yeremia alipaswa kuwashambulia manabii kwa maneno kama tunavyoona katika Ch. 23.

vv. 10-13 Katika andiko hili Mungu anaita kusanyiko la mbinguni la Elohim kushuhudia dhidi ya Israeli (Isa. 1:2; Mika 6:1); kushuhudia upumbavu ambao haukuonekana hata kati ya mataifa ama magharibi (Kupro) na mashariki (Kedari); ya watu wanaoiacha Chemchemi ya Maji ya Uhai (Yn. 4:10-15; 7:38) kwa kile ambacho Mungu anayataja maji yaliyotuama ya kile walichokifanya kuwa kisima kikavu na kinachovuja (F043) (rej. :4-7).

2:14-19 Israeli walikuwa wameiacha agano lao haki ya mzaliwa wa kwanza wa Uhuru chini ya sheria ya Mungu ili kuwa watumwa wa mamlaka ya kaskazini (Assyria - simba) na Misri (Memphis ulikuwa mji mkuu wa Misri ya Kaskazini maili kumi na nne kusini mwa Cairo), na kuleta fedheha. juu yao wenyewe (Comp. 16b na Isa. 3:17; 7:20).

vv. 16-18 Comp. Mst. 36

vv. 20-28 Hapa Israeli wasio waaminifu wanalinganishwa na ng'ombe mkaidi na mzabibu wa mwitu (ona pia Isa. 5:1-7; Hos. 10:1). Waliota kutoka kwa mbegu nzuri lakini sasa hawakuwa na thamani kabisa.

Israeli inalinganishwa na kahaba wa nymphomaniacal (ona Hos. 4:13) ambaye anakataa kukubali hatia yake licha ya ushahidi, kama vile dhabihu bondeni nk. miti (Ashera) kama baba yao, na jiwe kusema ulinizaa (menhirs na masanamu); ushahidi wote wa ibada za ibada. Wacha miungu hii sasa iokoe Israeli katika wakati wake wa uhitaji. Hivyo itaendelea sasa hadi Siku za Mwisho na Israeli hatimaye itaangamizwa na hatimaye kuokolewa kama mateka na Masihi.

vv. 29-31 Israeli walimkataa Mungu na kuwaua Manabii wake (1Fal. 19:10; 2Fal. 21:16); (tazama pia Na. 122C).

mst. 32 Tazama mst. 2-3.

2:33-37 Israel inalaaniwa na ushahidi usiopingika. Kwa aibu na huzuni, iliyofananishwa na mikono juu ya kichwa, na kuachwa na wapenzi wake (hapa Misri na Ashuru, lakini katika siku za mwisho na mataifa kwa ukamilifu). Israeli wasio na imani na mataifa ambayo kati yao wametawanyika watasimama peke yao mbele za Mungu na kusahihishwa na Masihi kwa ajili ya mfumo wa milenia.

Sura ya 3:1-4:4

Tunaona mawaidha kwa Israeli kutubu, na Mungu kupitia nabii.

Nia ya Sura ya 3

3:1-4:4 inahusika na ukahaba usiokoma wa Israeli kwa vizazi vingi.

3:1-5 Yuda imefanya dhambi zaidi ya ile ya Israeli na zaidi ya ile iliyofikiriwa chini ya sheria (Kum. 24:1-4). Kwa hiyo Mungu huzuia mvua, na masika; lakini Yuda haachi ukahaba wake wa waziwazi (2:20). Hawezi kustahili au kutarajia uponyaji wowote wa Mungu katika hali yake (ona pia mst. 6-13).

v. 1 Land LXX inasomeka “mwanamke”

3:6-14 Kurudi kwa Israeli kunachukuliwa kuwa ni jambo la kuingilia hapa na baadhi ya wasomi wanafikiri kuwa si kwa Yeremia (comp. Sura ya 30-31; Eze. Sura ya 16; 23). Mungu alipeleka Israeli uhamishoni kwa amri ya talaka (Kum. 24:1-4), lakini hatia ya Yuda ni mbaya zaidi. Yuda alishindwa kujifunza kutokana na adhabu ya dada yake katika makabila ya Kaskazini. Labda inatofautiana na mst. 1-5, Israeli inaalikwa kutubu na kurudi. Hawarudi na Masihi aliwatuma Mitume kwao baada ya 30 CE kote Parthia na Scythia na hadi India (ona Na. 122D). Hata wakati huo walifanya ukahaba na sasa wanakabiliwa na Ghadhabu ya Mungu katika Siku za Mwisho chini ya Masihi (Na. 141E).

3:15-18 Sehemu hii inazungumza juu ya kuanzishwa kwa wachungaji waaminifu katika Siku za Mwisho na kuahidi kusimamisha tena Yuda na Israeli yote. Inatazamia wakati ambapo taifa la Israeli limejizidisha kati ya mataifa. Sanduku la Agano (Na. 196) lilichukuliwa na kufichwa, ikiripotiwa na Yeremia, na halitakumbukwa tena. Yerusalemu, chini ya Masihi, itachukua nafasi ya Sanduku kama ishara ya Kiti cha Enzi cha Mungu kati ya Wateule (Na. 001) na mataifa ya milenia (taz. 282D). Kanisa la Mungu lilianzishwa na Masihi na Roho Mtakatifu (Na. 117) lilitolewa kwa wachungaji wake kutoka 30 CE. Hata hivyo watu wa Israeli bado waliweza kuwaua wachungaji wake katika misingi iliyoenea zaidi ya miaka 2000 (tazama F044vii).

Mst. 17 inazungumza juu ya Siku za Mwisho (Na. 192) wakati Masihi anapofanya upya Yerusalemu kama Kiti cha Enzi cha Mungu (14:21; 17:12). Inazungumza juu ya kukusanywa kwa watu Yerusalemu kama tunavyoona katika Zek. 14:16-21 (F038).

Mst. 18 Katika siku hizo Nyumba ya Yuda itaungana na nyumba ya Israeli na watakuja tena kutoka nchi za kaskazini na kuanzishwa tena katika Nchi ya Ahadi.

3:19-20 Andiko linaendelea mst. 1-5. Kinyume na desturi (Hes. 27:1-8) Mungu angemfanya “binti” yake Yuda kuwa mrithi wake lakini ukosefu wake wa imani daima unafanya jambo hilo lisiwezekane. Hata hadi leo hii wanashika kalenda ya uwongo na kuahirisha Siku Takatifu na Miandamo ya Mwezi Mpya na kushika Mikutano ya Babeli na kuahirisha Pasaka katika miezi na hata miaka isiyo sahihi (tazama ##195; 195C). Watapewa nafasi yao ya mwisho chini ya Mashahidi (Ufu. 11:3ff; F066iii) kisha watamkabili Masihi.

3:21-4:4 Mwendelezo wa unabii.

3:21-22 Kutoka mahali pa juu kutoka mahali hapa pa kuabudu sanamu siku zijazo vitakuja vilio vya Toba (12-14) na kuazimia kumrudia Mungu (Hos. 14:2-3). Masharti ya toba ni kuondolewa kwa desturi na maeneo yote ya kidini ya kipagani na uchafuzi wa makanisa yetu na mizoga ya wafalme wetu. Inahusisha kutambua nafasi ya pekee ya Mungu na ukuu wake kwa kuapa kwa Jina Lake pekee (4:2b hapa chini).

Mst. 23 Hakika Bwana, Mungu wetu, ndiye wokovu wa Israeli.

3:24-25 Ibada ya sanamu na mazoea yake ya aibu yameharibu yote ambayo Israeli wametaabika kwa ajili ya wana wao na binti zao.

Na walale chini kwa aibu kwa maana wametenda dhambi na bado wanaendelea kutenda dhambi dhidi ya BWANA Mungu wao mpaka leo.

Nia ya Sura ya 4

Onyo la Siku za Mwisho (Na. 044)

Onyo kwa Nyakati za Mwisho (Yer. 4:1-31)

vv. 1-4 “Kurudi kwa Mungu kunatokana kwanza na kuondolewa kwa machukizo miongoni mwa watu na onyo ni kwa Israeli kwanza na kisha kwa Yuda. Ni kwa tohara ya mioyo Israeli inaokolewa na mataifa yanabarikiwa katika Mungu wa Israeli. Israeli inaonywa kwanza na kisha Yuda itakaliwa na Mashahidi wa Mungu na kisha Masihi. Ni kwanza kwa Israeli na kisha kwa Yuda kutoka Yerusalemu ambapo mfuatano huo unatangazwa. Andiko hili linafuata kutoka kwa sura zilizotangulia zinazohusu ukahaba kamili wa Israeli na Yuda na mazoea yao ya kuabudu sanamu, hata mwisho kabisa.

4:5-31 Adui kutoka Kaskazini

Hii ni mada inayorudiwa ya Yeremia kwa sababu kwa ujumla adui zao wanatoka Kaskazini na hasa wakati Mungu alipowainua ili kuwasahihisha Israeli na Yuda (1:13-14; 5:15-17; 6:1-5 nk).

4:5-12 Wanapaswa kupiga kengele na kupiga kelele kwa ajili ya ulinzi (ona pia 6:1-8). Anadokeza kwamba kama mnyama wa kuwinda adui anakaribia (taz. 5:6);

vv. 5-9 Tangazo hilo ni la uovu na uharibifu mkuu unaokuja kutoka Kaskazini. Ni unabii wa Ufunuo wakati malaika wanafunguliwa kutoka kwenye shimo ambalo walihifadhiwa kwenye Frati ili kwamba theluthi moja ya ulimwengu itaangamizwa katika vita vya baragumu ya Tano na ya Sita. Vivyo hivyo pia ni lazima Yuda isafishwe kutoka kwa Ufikra wake wa Kabbalistic, kwani Israeli inasafishwa na Mafumbo yake ya Babeli na ibada za Jua (#235). Yote lazima isafishwe na kusafishwa kwa hisopo. Kisha wanatayarishwa kwa ajili ya vita vya mwisho.

Ni katika siku hizo ambapo wakuu, makuhani na manabii watastaajabu kwa sababu hawakuwa na ufahamu wa jinsi walivyokuwa wameanguka katika ibada za Jua na Siri za Babeli. Makuhani na marabi wao wanapaswa kusafishwa na kusafishwa kutokana na ibada yao ya sanamu na uwongo (ona pia 6:13-15; 14:13-16; 23:16-17). Hukumu ya Mungu itafagia juu ya nchi, kama upepo wa jangwani wenye joto, na kuwaangamiza wote walioko mbele yake (18:17).

Mst. 10 Kuja kwa vita vya mwisho kunatabiriwa kwanza kwa sauti ya Dani/Efraimu inayoonya juu ya ujio wa Masihi na Vita vya Mwisho vinavyozingira miji ya Yuda. Kwa hiyo maneno laini yaliyonenwa na manabii ni uongo na Israeli na Yuda wamedanganywa.

vv. 11-13 Hukumu ya Mungu inatumwa juu yao na uharibifu ni juu yao. Mwishowe, vita vya kisasa vinawekwa juu yao. Itatokea kwa haraka. Kama tai na upepo wa dhoruba, majeshi ya adui yanakaribia.

vv. 14-16 Mungu anawaonya kupitia manabii wake wa mwisho watubu na kujisafisha wenyewe kutokana na uovu ili waokolewe. Sauti ya mwisho inatoka kwa Yusufu katika makabila yaliyounganishwa ya Dani/Efraimu ambayo ni Yusufu wa Ufunuo sura ya 7. Sauti hii ni onyo la Kanisa la mwisho la Mungu la Wafiladelfia (Ufu. 3:7-13; F066) katika Siku za Mwisho (soma jarida la Nguzo za Filadelfia (Na. 283)). Ona kwamba Septuagint inasema kwenye mstari wa 15: Kwa maana sauti ya mtu atangazaye kutoka Dani itakuja, na taabu itasikiwa kutoka katika milima ya Efraimu. Tazama pia andiko la Yohana 1:19 na kuendelea (F043) kuhusu nabii huyu kukosewa kuwa alikuja wakati wa Yohana Mbatizaji. Ona sauti ya unabii inaonya mataifa kwamba anakuja. “Yeye” hapa ni Masihi. Mataifa ni mataifa yote ya dunia. Wakati huo walinzi au wazingiraji wanakuja kutoka nchi ya mbali na kupiga kelele dhidi ya miji ya Yuda. Neno walinzi [wazingira] si neno sawa na neno linalotumiwa kwa jeshi la mbinguni. Kitendo hiki kinatokea wakati wa kurudi kwa Masihi na kutangaza vita vya Har–Magedoni (soma majarida ya Vita vya Hamon-Gogu (Na. 294) na pia Kurudi kwa Masihi Sehemu ya I (Na. 210A) na Sehemu ya II (Na. 210B)) Tazama pia Vita vya Mwisho Sehemu ya I: Vita vya Amaleki (Na. 141C). Vita vinafuatwa na manabii wawili wa mwisho Henoko na Eliya (Mwanzo 5:24; Mal 4:5) (Siku 1260 za Mashahidi (Na. 141D)). Kisha Masihi atakuja (Armageddon na Vitasa vya Ghadhabu ya Mungu (No. 141E) na (No. 141E_2; 141E_2B).

Tazama pia Moto Kutoka Mbinguni (Na. 028).

Maandishi ya LXX (chini) hayatofautiani sana na MT ya kisasa katika eneo hili muhimu.

vv. 17-22 Andiko hili linaonyesha jinsi watu wa Israeli walivyo waongo na wapotovu katika ufahamu wao wa kidini na mbaya zaidi ni kule Yerusalemu na watu hawa wanaosema kuwa wao ni Wayahudi lakini sio na wanaosema uwongo (Ufu. 3:9) (F066). Hawana ufahamu na wameichafua Kalenda ya Dini ya Kiyahudi kupitia mapokeo yao na kuahirishwa kwao na wameyaharibu Makanisa ya Mungu kwa chukizo hili la Hilleli; na makuhani wao na walimu wao watakufa kwa ajili yake. Chini ya 9% yao ni Wayahudi halisi (No. 212E). Kwa kuja kwa Masihi hakutakuwa na rabi mmoja au kuhani au mhudumu atakayesalia hai ambaye anaweka Hilleli na kuahirishwa na mapokeo. Hiki si njia rahisi ya askari kutoka Dani (8:16) kupitia mlima Efraimu katika Palestina ya Kati na Benyamini (6:1). Hivi ndivyo vitambulisho vya siku za mwisho vilivyoteuliwa na kuwekwa kando na Mungu katika hili na maandiko mengine ya Maandiko, kama alivyokuwa Yeremia mwenyewe (1:5) (ona pia Ufu. 11:3ff; F066iii).

vv. 23-31 Vita vitatokea na vitaendelea kuangamiza kabisa hivi kwamba dunia itakuwa tena tohu na bohu na mbingu zisiwe na nuru (mstari 23). Hii ilikuwa kama tulivyoona katika Yoeli. Ni kana kwamba imepigwa na bomu la nyuklia ambalo litatokea katika siku za mwisho na kuua theluthi moja ya wanadamu (Ufu. 9:18 F066iii). Ni andiko hili ndilo lililomlazimisha nabii wa uongo Ellen G. White kutangaza nadharia ya dunia iliyo ukiwa na hukumu ya uchunguzi wa mbinguni na kutangaza kwamba Shetani amefungiwa kwenye dunia iliyo ukiwa, ambayo ni uzushi mtupu. Tazama majarida ya Milenia na Unyakuo (Na. 095); Hukumu ya Kabla ya Majilio (Na. 176) na Unabii wa Uongo (Na. 269). Ni andiko linalosema nilitazama na hapakuwa na mtu ambaye anaonekana kuwapotosha wale waliotaka kuona walivyotaka kuwa hivyo. Pia inasema kwamba ndege wote wa angani walikuwa wamekimbia. Nchi iliyozaa sana ilikuwa jangwa na miji yote ilikuwa magofu mbele ya hasira kali ya Bwana (ona pia 7:16; 15:1-4). Kama vile kahaba aliyekataliwa, binti Sayuni anavyokabili mwisho wake (3:2-3). Hata hivyo Bwana alitoa tangazo katika mstari wa 27 ambalo linaweka wazi yote kwamba Bwana hatamaliza kabisa. Watu watakuwa miongoni mwa miamba na si katika miji na kahaba wa Babeli ataangamizwa kabisa (#299B F066iv na v).

4:29-31 Ni wakati huu ambapo binti Sayuni atazaa na mfumo wa milenia utaanza kufanya kazi. Wauaji wa Israeli si wauaji wa wanaume tu bali na wanawake na wanawake wanaotoa mimba watoto wao na wale wanaouza miili kwa ajili ya vipuri. Watahukumiwa na kuuawa kwa upanga pamoja na makuhani wao wa uwongo.”

Jeshi la Gideoni na Siku za Mwisho (Na. 022)

Mfuatano huo unahusisha, kwanza, anguko la makanisa (taz. Measuring the Temple (No. 137)) na pili, anguko la taifa. Mfano mkuu wa kile kitakachofanyika unapatikana katika hadithi ya Gideoni (ona pia Na. 141F).

Nia ya Sura ya 5

5:1-6:30 Ufisadi Ambao Hukumu Itakuja.

5:1-6 Yeremia anaagizwa kutafuta kwa makini mtu mwaminifu ambaye anatafuta ukweli ili Mungu apate kusamehe Yerusalemu (ona pia 6:9-10). Ikiwa mtu anaweza kupatikana basi Bwana atausamehe mji (ona Mwa. 18:23-33). Katika Siku za Mwisho (mst. 31) Israeli ina dharau kabisa kwa neno la Mungu, kama inavyofanya hapa.

v. 2 Wanaapa kwa uwongo. Yeremia anasema: kwamba macho ya Mungu yanatafuta ukweli lakini amewapiga lakini hawakuhisi uchungu. Mungu aliwateketeza lakini hawakukubali kurekebishwa. Wamefanya nyuso zao kuwa ngumu na kukataa kupokea marekebisho na kutubu (mstari 3). Alisema kwamba alifikiri wao ni maskini tu na hawakujua njia ya Bwana, sheria ya Mungu (mstari 4). Kisha aliamua kwenda kwa wakuu walioijua njia ya Bwana, lakini wao, wote kwa pamoja, walikuwa wameikana imani (mstari 5). (comp. Mt. 19:23-25). Kwa hiyo Mungu akawaacha waangamizwe kutoka kila upande, simba kutoka msituni, mbwa mwitu kutoka jangwani na chui wanaoilinda miji yao. Yeyote atakayetoka kwao atararuliwa vipande-vipande, kwa sababu makosa yao ni mengi na maasi yao ni makubwa (2:15; 4:7; Hab. 1:8). Mungu anauliza jinsi gani anaweza kuwasamehe katika uso wa ibada ya sanamu iliyoenea waziwazi (2:11) na uasherati mst.29; 9:9). Watoto wao wamemwacha na kugeukia miungu ya uongo. Alipowalisha kwa wingi walifanya uzinzi na kukusanyika kwenye nyumba za makahaba (mstari 7). Walipiga kelele kwa ajili ya wake za majirani zao. Je! Mungu hatawaadhibu na kulipiza kisasi kwa watu kama hawa? (mash. 8-9).

5:10-11 Israeli kama Shamba la Mzabibu la Mungu (Na. 001C) imekua porini na lazima iharibiwe (Isa. 5:1-7; 2:20-21).

5:12-17 Hukumu: Taifa limesema Mungu hatafanya lolote. Hakuna ubaya utakaotupata. Wala hawataona upanga wala njaa. Manabii watakuwa upepo na neno la Mungu halimo ndani yao. Ndivyo watakavyofanywa (mash. 12-13).

Manabii watakuwa neno la Mungu lenye kuteketeza kwa nguvu (Zab. 10:4; 14:1). Kwa sababu watu wamefanya hivi, neno la Mungu litakuwa moto vinywani mwao na watu kuni na moto utawateketeza (mstari 14).

5:15-17 Kisha Mungu ataleta taifa mbali kwa nyumba yote ya Israeli. Watakula mavuno yao na chakula chao, wana wao na binti zao, na kondoo zao na ng'ombe zao; mizabibu yao na bustani zao na kuiharibu miji yao kwa upanga.

5:18-19 Hata katika siku za uharibifu Mungu hatawakomesha kabisa (ona 4:27) (ona pia 9:12-14; 16:10-13; 22:8-9). Sehemu pekee ndizo zitaharibiwa kabisa (16-17; 13:13-14). Watatumikishwa kwa wageni katika nchi za kigeni hadi Masihi awachukue mateka.

5:20-25 Ukaidi wa kipumbavu wa Israeli umefumba macho yake.

vv. 20-23 Tangazeni jambo hili katika Yakobo (Israeli) na Yuda. Watu hawa wana macho lakini hawaoni na wana masikio lakini hawasikii, na wana moyo mkaidi na wa kuasi na hawana hofu ya kweli ya Mungu (mash. 21-23).

Mst. 24 “Majuma yaliyoamriwa ya mavuno kama yalivyotajwa hapa ni majuma saba ya Pentekoste. Kwa hivyo, wakati kutoka kwa Mganda wa Kutikiswa hadi Pentekoste umetengwa kwa ajili ya watu wa Mungu. Pentekoste ni mavuno ya pili ya Mungu na wakati mwingine inaitwa Sikukuu ya Mavuno (Kut. 23:16).” Sikukuu za Mungu kama zinavyohusiana na Uumbaji (Na. 227)

Mst. 25 Dhambi za Israeli zimegeuza baraka za Mungu, na kuwawekea wema halisi.

5:26-29 Watu waovu hupatikana miongoni mwao wakiwa na mitego ili kuwanasa watu. Watu hawa wamekuwa wakuu na matajiri kwa njia ya usaliti na hawajui mipaka katika uovu wao, hasa katika siku za mwisho. Wanahukumu, bila haki, haki za yatima na maskini. Mungu atawaadhibu kwa dhambi hizi. Katika siku za mwisho waliweka mitego ya kuua mamilioni ya watu kwa vita na sumu na "chanjo" na kemikali bandia, na wanasiasa wanafaidika nayo, na hawafanyi chochote kuizuia, lakini kuilazimisha. Wanapaswa kuadhibiwa kwa damu waliyomwaga na maisha ya watu waliyoharibu; wanaume, wanawake na watoto (## 259; 259B). Mataifa lazima yaadhibiwe kwa kuvumilia kulaghai na kuuawa kwa watu wasio na ulinzi (Kum. 24:17-18; Am. 2:6-7), na hasa kwa sababu ya kuvumilia kwao upotovu wa makuhani na manabii (6:13) 15; 23:9-22; Mika 3:5-8).

vv. 30-31 inasema manabii wanatabiri uongo (#269) na makuhani wanatawala kwa maelekezo yao (na si kulingana na neno la Mungu) na watu wanapenda kuwa hivyo. Kisha Mungu anasema, “Lakini utafanya nini mwisho utakapokuja?” Hii ni wakati wa kurudi kwa Masihi katika Siku za Mwisho na unabii wa Yeremia unahusu matukio haya yote kwa mfumo wa milenia kama tulivyoona kutoka Sehemu ya I (F024).

Katika Siku za Mwisho wapinga sheria na waabudu masanamu wasio na adabu wanaenda mlango kwa mlango, na katika nyumba za ibada, wakiwaambia watu kwamba Sheria ya Mungu (L1) imeondolewa na haihitaji kuzingatiwa. Hayo yatashughulikiwa chini ya Mashahidi na kisha kuuawa kwa upanga wakati wa kurudi kwa Masihi, au kuuawa kwa mapigo ya Misri, kama tutakavyoona juu ya Isaya (k.m. tazama 66:23-24) na Yeremia, na kama tunavyoona. katika Ezekieli na Zekaria (ona 14:16-19). Wengine wanafundisha, katika Yuda, na hata katika Makanisa ya Mungu, kwamba Kalenda ya Mungu (Na. 156) inaweza kupuuzwa na Hillel kuwekwa (## 195 na 195C). Wao pia watakufa na kuukabili Ufufuo wa Pili (Na. 143B).

Nia ya Sura ya 6

6:1-8 Adui anakaribia kutoka Kaskazini

Mst. 1 Tekoa maili kumi na mbili kusini mwa Yerusalemu. Beth-hacche’rem ya kisasa Ramet Rahel maili mbili kusini mwa Yerusalemu.

Mst. 2 Binti Sayuni aliyezaliwa kwa uzuri na anasa ataangamizwa.

Mst. 3 Wachungaji na makundi yao - Wafalme na majeshi yao (kama vile 1:15; 12:10).

mst. 4 Tayarisha (kwa maana ya kutakasa) (ona Jl. 3:9; na Ezek. Sura ya 38-39).

6:5-8 Yerusalemu inahukumiwa kushambuliwa kwa uovu na uonevu wake. Ikiwa ataendelea, anaweza kumtenga Mungu na atamfanya kuwa nchi ya ukiwa. Mlima wa Hekalu ulifanywa kwa njia ya aibu kuwa shimo la takataka chini ya Wakristo wa uwongo na ilimbidi Khalifa Omar kuuteka, na kuamuru usafishwe.

6:9-15 Yeremia alipaswa kutafuta kikamili mtu anayemcha Mungu (5:1) na asipate yeyote katika kazi yake (20:7-18; Mika 7:1-2). Mungu atamwaga ghadhabu yake (Isa. 5:25; Eze. 6:14) juu ya watu hawa wasiotubu. Viongozi waliowaahidia amani katika baraka za kimwili na za kiroho, wakati ambapo hakuna aliyepaswa kuwa nao, walipaswa kuadhibiwa (8:10-12; Eze. 13:10-11).

6:16-21 Bwana akawaelekeza nyuma kwenye njia za kale za Sheria na Ushuhuda lakini hawakutii. Mungu aliwapa Agano lake na maagizo (kama njia na Sheria yake) na kuweka walinzi juu yao lakini hawakusikiliza (comp. Hos. 9:8). Kisha Mungu akatangaza kwamba angewaletea matunda ya mwenendo wao na kukataa Sheria yake. Vivyo hivyo pia atafanya vivyo hivyo katika siku za mwisho kabla ya Masihi kwa wale wanaotangaza kuwa Sheria ya Mungu imepitwa na wakati, au imeondolewa, kama wanavyofanya sasa, ulimwenguni kote.

6:22-26 Adui kutoka Kaskazini (4:5-8) ni wengi na walitofautiana kwa karne nyingi (ona pia 25:1-14) wanapoendelea hadi kutawanywa kwao kutoka 70 CE na 135 CE hadi kurejeshwa kwa mji mzima wa Yerusalemu na Mlima wa Hekalu katika 1917 (Habakuki F035) na 1967 (ona Danieli Ch. 8:14 F027viii) na kuendelea hadi mfumo wa Mnyama zaidi ya miezi 42 ya Siku za Mwisho (ona pia #141D) na kurudi kwa Masihi (ona Danieli F027xi, xii, xiii na F066iv na v) (ona Ishara ya Yona... (No. 013) na Kukamilika kwa Ishara ya Yona (No. 013_2).

Mst. 25 Hofu kila upande njia ya Yeremia ya kueleza hatari kila mahali (comp. 20:3, 10; 46:5; 49:29; Maombolezo 2:22).

6:27-30 Yeremia hapa alifanywa kuwa mjaribu na mjaribu wa watu wa Mungu. Walihukumiwa na Mungu kwa kuwa waasi kwa ukaidi na kwenda huku na huku na matusi miongoni mwa watu. Wao ni kama shaba na chuma na wote wanafanya ufisadi na haijabadilika hata leo. Ndiyo sababu, katika Siku za Mwisho, kwamba enzi zote mbili za Makanisa ya Mungu zilitangazwa kuwa zimekufa na kutapika kutoka katika kinywa cha Mungu (Ufu. Sura ya 3 F066). Kusafishwa kunaendelea na waovu hawaondolewi (mst. 29) na hivyo vikundi vinakataliwa na Mungu kwa wingi kama “fedha takataka” (mstari 30).

Nia ya Sura ya 7

7:1-15 Mahubiri ya Hekaluni (comp. 26:4-6).

Kwa mara nyingine tena tunaona mwito wa toba kutoka kwa Mungu. Hekalu kuwepo katika Yerusalemu ilikuwa uhakikisho wa ulinzi wa Mungu (Isa. 31:4 na linganisha 22:29; Isa. 6:3). Kupitia Yeremia, Mungu hakukubali (ona pia Mika 3:12) na akashikilia kwamba badiliko kamili la maadili lilihitajika (mash. 5-6; comp. Hos. 4:2; Mika 6:8). Hekalu la kwanza la katikati huko Shilo, maili 18 kaskazini mwa Yerusalemu, liliharibiwa katika siku za Samweli (karibu 1050 KK) (ona 1Sam. 4-6; Zab. 78:56-72). Hivyo pia nyumba hii (Hekalu), iliyonajisiwa kwa ibada ya sanamu lazima iharibiwe (mst. 11; comp. Mt. 21:13). Kwa sababu hiyo hiyo Hekalu liliharibiwa mwaka 70 BK, na Warumi, kama ilivyokuwa kwa Wababeli hapa. Kama matokeo ya unabii huu dhidi ya Hekalu na viongozi wake Yeremia alikamatwa (ona 26:8). Walitafuta kumuua lakini hawakufanya hivyo, kama tutakavyoona. Wanapokuwa katika udhibiti wa Hekalu, wanaonekana kutaka kuwaua manabii wa Mungu (ona #122C).

7:16-8:3 Dhuluma katika Ibada

7:16-20 Kukatazwa kwa Maombezi Kwa sababu ya uasi kamili wa Yuda Mungu anamkataza Yeremia kutekeleza kazi muhimu ya kinabii ya maombezi (7:16; 11:14; 15:1; comp. Am. 7:2,5). Wakati huo watu walikuwa wakitengeneza mikate kwa ajili ya Malkia wa Mbinguni (ona 44:15-28). Wanafanya hivyo mpaka leo hii katika mataifa yenye makabila ya Israeli kotekote ulimwenguni. Katika ulimwengu unaozungumza Kiingereza wanaita sikukuu yake Easter, jina la mungu wa kike kutoka kwa Ishtar au Ashtaroth, na sherehe yake Easter pia (tazama #235) na wanamwabudu mungu wa Jua Baali, mke wake, siku ya Jua na saa Solstice. Kwa sababu hii pekee wataangamizwa.

7:21-28 Mungu anahitaji uaminifu na si dhabihu. Yanakubalika tu wakati uhusiano ufaao upo kati ya Mungu na mwanadamu (6:20; Zab. 51:15-19). Mpaka uhusiano huo ufikiwe mwanadamu anaweza vilevile kula nyama ya dhabihu za kuteketezwa (zilizochomwa chini ya Law. 1) na vilevile matoleo mengine (Law. 3; 7:11-18), kama Anavyoambia Yuda hapa. kupitia Yeremia.

vv. 21-24

"Lazima tuelewe kwamba vipengele vya sheria, ambavyo vilihusiana na maagizo ya dhabihu na matoleo viliongezwa kwa sababu ya kushindwa kwa Israeli."

Wajibu wa Masihi (Na. 226)

vv. 25-28 Adhabu ya mwisho ya kutotii kwa kiburi kwa Israeli ilikuwa ukweli. Hatuwezi kuamini chochote kinachosemwa na uongozi wao. Hali hii ipo katika Siku za Mwisho hata katika Makanisa ya Mungu yenye Makanisa ya mwisho ya Sardi na Laodikia. Hayo Makanisa mawili hayahukumiwi na ukweli, wala katika huduma yao, wala kwa ujumla miongoni mwa ndugu.

Tazama Onyo la Siku za Mwisho (Na. 044).

7:29-8:3 Israeli (na hivyo Yuda) inapewa hukumu na hatima yake

Yuda anaambiwa kukata nywele zako (kama ishara ya maombolezo 16:6; Mika 1:16) na kuzitupilia mbali kwa kuwa Bwana amekikataa kizazi cha Ghadhabu yake.

Mst. 31 Dhambi mbaya zaidi ya Israeli ilikuwa dhabihu ya watoto (19:5; 32:35). Hili lilifanyika kwenye jukwaa lililowaka moto (Tofethi 2Fal. 23:10). Imekatazwa kabisa na Mungu (Law. 18:21), hatimaye itatambuliwa kuwa ni mauaji; ingawa, inafanywa, hata leo, kama utoaji mimba na mauaji ya watoto wachanga (Na. 259B).

Bonde la mwana wa Hinomu Kusini-magharibi mwa jiji linalopakana na Bonde la Kidroni.

Mst 33 Bonde la machinjio patakuwa pahali pa kutupia maiti kwani hapatakuwa na mahali pengine pao na maiti zitakuwa chakula cha mzoga na zitatiwa unajisi na nchi itakuwa ukiwa.

Nia ya Sura ya 8

8:1-3 Hapa Mungu anatumia kejeli kali katika kalamu ya Yeremia, akiwahukumu viongozi wao na kuamuru mifupa yao ichimbwe na kutawanywa mbele ya Jeshi la mbinguni ambalo waliabudu. Familia zao zitapendelea kifo kuliko uhai, kila mahali Mungu amewatawanya.

8:4-10:25 Maneno mbalimbali

8:4-7 Hapa tunaona kutojali kwa Waisraeli (18:13-17). Wanadamu na wanyama hufuata silika zao za asili lakini Israeli watu wa Mungu husahau Sheria ya Mungu. Watapata tu na Masihi katika 30 CE kwamba hawawezi kufanya kazi vizuri bila Roho Mtakatifu (No. 117) ambayo inawezesha moyo kuwa na uwezo wa kufuata Sheria ya Mungu.

8:8-9 Mapokeo dhidi ya Sheria Hapa Yeremia anashutumu mapokeo ya Waandishi, ambayo wanayaingiza ndani na kuharibu Sheria za Mungu (L1). Waandishi na Makuhani wanatafsiri vibaya Sheria (Comp. 2:8). Wameipotosha Kalenda na Sheria na Ushuhuda na Wakristo wa uwongo wanafanya mambo mabaya zaidi, na kuwaua wale wanaomtii Mungu kwa muda wa milenia. (F044vii cf. pia Ufu. 12:17; 14:12 (F066iii, iv).

8:10-12 Uimarishaji wa 6:12-15.

8:13-17 Israeli (pamoja na Yuda) ni mzabibu usiozaa na shamba la mizabibu (Isa. 5:7) na litaharibiwa na kupewa Kristo (comp. Lk. 13:7) (ona Na. 001C; 001A). Wameingiwa na hofu mbele ya wavamizi wao na kutafuta ulinzi katika ngome zao lakini hawana ulinzi (F066v).

Maji Yenye Sumu (Kikombe cha Ghadhabu ya Mungu (9:15; Zab. 75:8; Hes. Sura ya 5.) Dani ni sehemu ya kaskazini zaidi ya Israeli.

Nyoka (Mhu. 10:11; Zab. 58:4-5; Hes. 21:4-9).

8:18-9:1 Omboleza juu ya Yuda. Ni Maombolezo ya Mungu kupitia Yeremia na sio Yeremia ambayo yanaomboleza uharibifu wa Israeli. Mungu anazungumza kuhusu zeri katika Gileadi (mst. 20 - resin ya mti Styrax inayozalishwa kaskazini katika Transjordan (46:11; Mwa. 37:25) na hakuna mtu wa kurejesha afya ya watu wake.

Nia ya Sura ya 9

Mst.1 ni mwisho wa maombolezo juu ya Yuda yaliyoanza katika 8:18.

9:2-9 Msingi wa maombolezo haya yanayofuata ni kwamba watu wamepotoka kabisa na hivyo ni tofauti na maombolezo yaliyotangulia. Badala ya huruma Yeremia hana chochote ila dharau kwa taifa la uongo, la udanganyifu, lisiloaminika, na wazinzi (11:19-23; 12:6; 20:10). Yeremia angependelea makao ya mbali ya msafiri jangwani kuliko na hao wachongeaji wa uwongo (1Fal. 19:3-4).

vv. 3-6 “Mmoja wetu asiwe na hatia ya uchongezi (mstari 4). Uharibifu unaotokana na porojo za uwongo, haswa ikiwa hufanywa kwa nia mbaya, mara nyingi haiwezekani kupona. Hivi sivyo akili ya Mungu inavyofanya kazi. Tunahitaji kuwa na marafiki na wasiri lakini tunapaswa kuwa waangalifu katika kujiweka kwenye unyanyasaji usio na sababu.

Wakati utakuja ambapo ushirika wetu utaleta mateso ya kweli na tutasimama kwa chuki ya umma kwa Mungu ambayo itaonyeshwa kwa chuki dhidi ya wale wanaoshika sheria za Mungu. Mtazamo huu wa uadui na njia mbaya ya kufikiri kwa ujumla ndiyo inayoshughulikiwa kwa sasa kupitia ubatizo.”

Wajibu wa Masihi (Na. 226)

mst. 9 5:9

9:10-22 Maombolezo juu ya Sayuni

9:10-12 Mungu asema kwamba atafanya Yerusalemu kuwa rundo la magofu na Yuda kuwa ukiwa usio na mtu. Hasa, kwa sababu wameziacha Sheria za Mungu na kuwafuata Mabaali kama baba zao walivyowafundisha. Mauti huikumba nchi ikivunjwa tu kwa sauti ya mbweha (7:34).

9:13-16 Ufafanuzi wa pamoja juu ya neno la Mungu katika mst. 10-12, 17-22 (comp. 5:18-19).

Maji yenye sumu (na pakanga) (8:14; 23:15; Eze. 23:31-34). Ibada ya Baali (pamoja na sherehe za mungu mke Ista) ilikuwa ni mfumo wa kidini wa mashetani waliopewa mataifa ya Mashariki ya Kati. Imeambukiza Israeli na Kanisa, tangu Misri, hadi leo (ona ##105; 222; 235). Sasa itapigwa muhuri wakati wa kurudi kwa Masihi (ona #141F).

9:17-22 Kufuatia kutoka 10-12 hapo juu: Hapa waombolezaji wanawake wataalam walipaswa kuitwa kuomboleza hatima ya Sayuni. Kifo kilikuwa kuwakatilia mbali watoto barabarani na vijana kutoka katika viwanja vya mji na ndani ya nyumba na majumba.

Mst. 21 Mstari huu unaonyesha tamathali ya usemi katika dokezo la mungu wa kifo wa Kanaani (ona OARSV n.).

9:23-24 Utukufu wa Kweli na Uzima wa Milele (Na. 133) ni kumjua na kumwelewa Mungu wa Pekee wa Kweli na Yesu Kristo ambaye alimtuma (Yn. 17:3 na 1Kor. 1:31). Malengo ya mwanadamu si kitu (1Fal. 3:10-12) ikilinganishwa na Maarifa ya Mungu.

9:25-26 Siku zinakuja ambapo waliotahiriwa wataadhibiwa kama watu wasiotahiriwa. Misri, Yuda, Edomu, Amoni, Moabu (ona Na. 212B; 212C; 212D; 212E; 212F) na wote wakaao jangwani waliokata ncha za nywele zao (kama waabudu jua). Kwa maana wote hawajatahiriwa na nyumba yote ya Israeli haijatahiriwa mioyoni mwao.

Nia ya Sura ya 10

10:1-16 Mungu na Sanamu

Wengine wanadai kwamba huu ni ufafanuzi wa baadaye wa neno lililopotea la Yeremia (comp. Isa. 44:9-20; Zab. 115:3-8) (ona OARSV n.).

vv. 1-9 “Mungu alikuwa mahususi katika kushutumu Kwake ibada za jua katika siku za Yeremia. Kutokana na andiko hili tunaona Mungu analaani kabisa sikukuu ya solstice ambayo sasa tunaiita Krismasi.

Mtu yeyote anayeshika au kufuata sherehe hizi ni mwabudu wa mungu Baali na ibada za jua. Wao si Wakristo.”

Tazama Chimbuko la Krismasi na Pasaka (Na. 235);

Chimbuko la Uunitariani Kali na Ubinitariani (Na. 076C).

v. 2 Ishara za kupatwa kwa mbingu, kometi, na uchunguzi wa nyota hazina maana.

Mst. 4 Wanaume huipamba kwa fedha na dhahabu (Comp. Isa. 40:18-20; 41:6-7).

Mst 5 Wanapaswa kubebwa tazama pia Is. 46:1-7.

Shamba la tango (Isa. 1:8).

Tarshis Sardinia au Tartessus Kusini mwa Uhispania. Ufazi kutokuwa na uhakika

“Msonobari uliopambwa unatokana moja kwa moja na ibada za Siri na ibada ya mungu Attis. Anachukuliwa kuwa mtu ambaye alikuja kuwa mti na, kwa hivyo, ni mfano halisi wa roho ya zamani ya mti tunayokutana nayo katika hadithi za kale za Kihindi au Indus kutoka mapema kama Harappa na Mohenjo Daro. Yeye ni mungu wa rutuba wa mahindi na amevaa kofia ya Frygia kama Mithras (kutoka sanamu katika Lateran; Frazer, v, p. 279).

Kuletwa kwa mti wa msonobari uliopambwa kwa mikanda ya urujuani na sufu ni kama kuleta mti wa Mei au Mti wa Majira kwa desturi ya kisasa ya watu. Sanamu iliyounganishwa kwenye mti huo ilikuwa nakala ya mungu Attis. Hii iliwekwa kimapokeo hadi mwaka uliofuata, ilipoteketezwa (Firmicus Maternus, De errore profanarum religionum; cf. Frazer, v, p. 277 na n. 2). Imekatazwa na Mungu katika Yeremia 10:1-9.

Kusudi la awali la desturi hii lilikuwa kudumisha roho ya mimea katika mwaka mzima ujao. Wafrigia waliabudu mti wa msonobari kuliko mingine yote na ni kutoka eneo hili ndipo tunapata Siri na mfumo wa Mithras. Pengine ni takatifu kwa ibada kwa kuwa ni kijani kibichi kila wakati katika kipindi cha solstice juu ya eneo kubwa, wakati miti mingine iko wazi. Kumbuka pia kwamba pine-resin iliteketezwa kwenye sherehe za solstice. Asili hizo zimepotea katika nyakati za kale za mfumo wa Ashuru na Babiloni.” Mabaki ya "msalaba" wote kwa kawaida ni pine. Kristo alinyongwa kwenye stauros au mti (ona Na. 039)

Asili ya Krismasi na Pasaka (Na. 235).

Kumbuka kwamba mst. 6,7,8 na 10 hazimo katika LXX, hata hivyo haipunguzi kwa kiasi kikubwa athari ya maana ya maandishi.

vv. 10-11 Bwana ndiye Mungu wa Kweli

Yeye peke yake ndiye Adonim wa Adonim au Mola Mlezi wa Mabwana. Aliunda kwa fiat na wajumbe na hivyo wingi wa maandishi katika Yeremia 10:10-11.

Mst. 11 Inachukuliwa kuwa Mwangaza wa Kiaramu wa kipekee katika Yeremia kutoka Karne ya Tano KK.

vv. 12-13 Kuna Mungu mmoja tu wa kweli kama tunavyomwona. Yeye ndiye Mungu aliye hai na mfalme wa milele. Kwa hiyo elohim alikuwa na majukumu mbalimbali katika uumbaji. Mungu mmoja wa kweli aliiumba dunia kwa nguvu na hekima yake. Yoshua Masihi Mwana wa Mungu (Na. 134) na Shema (Na. 002B)

vv. 14-16 Israeli ilihifadhiwa kama sehemu ya Yehova wa Majeshi. Israeli walikuwa fimbo ya urithi Wake. Kwa hiyo Israeli walikuwa na kazi ya kufanya katika kuanzishwa kwa urithi wa Mungu (ona 001A, 001B, 001C). Yehova wa Majeshi ndiye Baba. Yeye pekee (Maombolezo 3:24) ndiye anayestahili Kuabudiwa (ona 51:15-19) No. 002). Yahova wa Majeshi anafanya kazi kwa njia ya Yahova wa Israeli ambaye alimteua (Kum. 32:8) na kuwatia mafuta juu ya washirika wake (Zab. 45:6-7; Ebr. 1:8-9). Kwa hiyo Yahova wa Israeli ni Malaika wa Yahova ambaye ni elohim (Zek. 12:8), kama vile wana wa Mungu watakavyokuwa elohim (Na. 001). Hata hivyo, nyama na damu haziwezi kuurithi Ufalme wa Mungu (1Kor. 15:50). Hivyo Ufalme na urithi hutazamia mambo ya kiroho. Israeli hawakuweza kufanyika wana wa Mungu kupitia mwili. Wala udhalimu hauwezi kuurithi Ufalme (1Kor. 6:9). Hata hivyo, ni furaha ya Baba kutupa Ufalme (Lk. 12:32), ambao ni urithi wetu. Kutokana na ufufuo wetu tunakuwa wana wa Mungu na sawa na malaika (Lk. 20:36; F042). Wale waliompokea Kristo walipewa haki ya kufanyika wana wa Mungu (Yn. 1:12; F043). Hilo ndilo lilikuwa kusudi la Umwilisho ili tuweze kuona upendo wa Mungu na kuwa wana Wake (1Yoh. 3:1-2; Ufu. 21:7; F066v). Agano la kwanza linaweza tu kutimizwa au kukamilishwa kupitia kipengele cha pili. Angalia pia:

Agano la Mungu (Na. 152); Taarifa ya Kwanza na ya Pili ya Agano (Na. 096B).

10:17-22 Jitayarishe Kuondoka Kuhusiana na lakini baada ya 9:10-22. Maandiko yanaelezea kuzingirwa, labda mwaka wa 597 KK. Wanapelekwa utumwani kwa sababu ya dhambi na upumbavu wa wachungaji na hiyo itaendelea hadi Kurudi kwa Masihi (F066v). Katika Uhamisho, Sayuni itapoteza watoto wake (Isa. 49:14-23; 54:1-3).

22b 9:11

10:23-25 Sala ya Yeremia - Yuda ina hatia na inastahili adhabu (Mithali 20:24; taz. Rum. 1:18-23). Mungu anaombwa asiangamize Yuda na kuwa na huruma (ona Am. 7:2-6; Zab. 6:1).

Mst. 25 inachukuliwa na wengine kama nyongeza ya baadaye inayoakisi ukiwa wa Yuda wa Karne ya Sita KK kama jambo lililokamilika badala ya tangazo la Mungu, ambalo kwa hakika ndilo (ona pia Zab. 79:6-7).

[Sehemu ya 2: chps. 11 hadi 25]

Nia ya Sura ya 11

11:1-37 Yeremia na Agano

Matengenezo ya Yosia yalikuwa ni kuondoa athari zote za ibada ngeni na hili liliendelezwa kupitia kwa Isaya, Yeremia na manabii wa mwisho kama tunavyoona katika Yeremia pia na katika Ezekieli (ona pia 2Fal. Sura ya 22, 23). Kusudi lilikuwa kurejea kwa masharti ya Agano la Musa lililotolewa na Mungu kupitia Kristo kwa Musa (ona Mdo. 7:30-53; 1Kor. 10:1-4; Ufu. 12:17; 14:12). Uzushi mkubwa zaidi wa Wagnostiki ulikuwa kwamba Sheria ya Mungu (L1) imeondolewa katika Makanisa ya Mungu; hasa Sheria chini ya Agano Jipya. Ni Agano la Mungu (ona 10:14-16 n. hapo juu na pia ## 152; 096B; juu na Ukristo na Uislamu katika Agano la Mungu (Na. 096C); (ona mst. 3 agano hili; mst. 10 yangu) agano). Masihi ataondoa mitazamo kama hiyo ya wapinga sheria atakaporudi kwa Milenia (#141F).Mahubiri yote ya kinabii yanategemea uhusiano wa Agano na Mungu kulingana na Sheria na Kalenda yake (Na. 156) Ikiwa mamlaka ya kidini haisemi kwa mujibu wa sheria na ushuhuda hakuna nuru ndani yao ( Isa. 8:20) Kwa sababu ya kuendelea uasi wa Israeli na Yuda, Mungu ataleta maovu juu yao katika siku za mwisho na kufuta uasi wao na uasi wao. kurudi nyuma na huduma yao yote inayofundisha mambo kama hayo. Shetani atawekwa shimoni na Israeli na ulimwengu wote utachukuliwa mateka kwa mfumo wa milenia chini ya Masihi. mageuzi kuanzia mwaka wa 627/6 KK au baadaye (baada ya 609 KK) Ingawa Mungu alimpa Yeremia mfuatano kama tunavyoweza kutazamia.

Neno Amri limetumika katika agano katika Kumbukumbu la Torati (Kumb. 4:13; 6:17; n.k.).

mst.3.27:26;

v. 4. Kumb. 4:20;

mst. 5 Kum. 7:12-13;

mst. 8 Kum. 29:19).

Tanuru ya chuma Kumb. 4:20; 1Kgs. 8:51; Isa. 48:10. Ona kwamba kuwaombea watu waasi-imani ni bure (14:11-12), kama vile desturi zao za uasi-imani.

Mst. 16 Kuteketezwa kwa mizeituni mbichi katika eneo la Hekalu ni ishara ya uharibifu wa Yuda na hatimaye Israeli yote na mataifa katika maandalizi ya Milenia (Zab. 52:8).

11:18-12:6 Maombolezo ya Kwanza ya Binafsi ya Yeremia ni: njama dhidi ya maisha yake (11:18-19; 12:6; 11:20; 12:3b). Kwa utaratibu huu maombolezo ni ya kwanza kati ya maombolezo sita ya kibinafsi ya Yeremia. Nyingine ziko katika 15:10-21; 17:14-18; 18:18-23; 20:7-13; 20:14-18. Anajifunza kwamba yeye ndiye mlengwa wa njama ya mauaji na anaomba ulinzi kwa Mungu Mmoja wa Kweli (17:10; Zab. 26).

11:21-23 Kufichuliwa kwake muhimu kwa manabii na makuhani wa uwongo, na wale wanaoshirikiana nao pengine ndio chimbuko la tishio. Katika unabii wake (5:12; 18:21; 19:15; 23:12) mwisho wao unatabiriwa.

Nia ya Sura ya 12

12:1-4 Katika kifungu hiki Yeremia anahoji mtazamo wa kimapokeo kwamba waovu daima wanateseka na wenye haki wanafanikiwa. Katika Yuda wakati huu waovu, wanaoonekana kuwa waaminifu wanafanikiwa (ona pia Ayubu sura ya 21, Zab. 73). Yeremia anathibitisha uadilifu wake (ona Zab. 139:23-24) na Mungu, katika mithali mbili, anamweleza Yeremia kwamba enzi ya sasa ni matayarisho ya wakati ujao wenye mahitaji zaidi. Mungu anasema: mst. 5-6 “Ikiwa hatuwezi kushindana na waendao kwa miguu, tunawezaje kukimbia na farasi wakati wa majaribu? Tukianguka katika nchi salama tutafanyaje katika misitu ya Yordani” (ona 49:19).

Wateule katika usalama wa kulinganisha hufanya kidogo. Ni lazima tujifunze kukimbia na farasi wakati Yordani inafurika. Kanuni ya askari ni, unapofanya mazoezi ndivyo unavyopigana. Onyo la Siku za Mwisho (Na. 044). Kushika Sheria ni jaribu la kustahili, kwa zaidi ya miaka 3400, kuanzia Musa hadi Masihi, la utii kwa Mungu kwa ajili ya “ufufuo wa nje” wa Flp. 3:11; cf. Ufu. 20 (tazama #143A).

12:7-13 Maombolezo ya Mungu; Katika andiko hili, Mungu anaomboleza kuangamizwa kwa watu wake na wachungaji wengi (mstari 10). Ameiacha nyumba yake na kuuacha urithi wake kwa sababu imepaza sauti yake juu yake. Kwa hiyo mataifa yameitwa kama hayawani-mwitu dhidi yao. Watu wake wamepanda ngano na kuvuna miiba na wataaibishwa na mavuno yao kwa sababu ya hasira kali ya BWANA.

12:14-17 Walipotoshwa na ibada ya Baali na vivyo hivyo mataifa yaliyozunguka Israeli ambayo yalifundisha Israeli kuapa kwa Baali badala ya Mungu Mmoja wa Kweli Eloah, kama Ha Elohim. Hadi leo Israeli na mataifa wamepotoshwa na Jua na Ibada za Siri na ibada ya kipagani ya mungu jua na mke wake, mungu mke Easter (Na. 235). Watu wataangamizwa na kisha kurejeshwa baada ya ibada za Jua na Siri kuondolewa na kukomeshwa kabisa kwa ajili ya mfumo wa Sabato wa Milenia chini ya Masihi.

Nia ya Sura ya 13

13:1-11 Yeremia na Kiuno Mungu alimwamuru Yeremia aende kununua kiuno cha kitani na kukiweka kiunoni mwake na kutembea hadi Eufrate (maili 400) na kuzika kwenye ukingo wa mto (mstari 7). (Ishara iko katika mst. 11; taz. Kut. 19:6; Law. 16:4.) Kusudi lilikuwa kuwaonyesha Israeli (na Yuda) upumbavu na upotovu unaotokana na sera za kuunga mkono Babeli za Yehoyakimu (2:2). 18). Kilichofuata kilikuwa ni maelewano yote ya kidini katika Yuda (2Wafalme 24:1-7) na mfumo wao wa kidini na mwingiliano wa Wababeli na Kalenda ya Uongo (ona #195; 195C). Mapokeo ya Babeli ambayo yangesababisha kupitishwa baadaye kwa Kalenda ya Hilleli (takriban 344-358 BK) yalipaswa kuona Yuda ikitumwa katika mtawanyiko (kutoka 70 BK) chini ya Ishara ya Yona... (Na. 013) na hatimaye kukabiliana na Holocaust (1941-45 na tena katika 2021-25). Kwa hiyo pia ibada ya kuendelea ya Baali katika Israeli ilienea duniani kote na mataifa siku za Jumapili, Krismasi na Pasaka kwa kusulubiwa kwa mungu Attis (Adonis kati ya Wagiriki), siku ya Ijumaa na Jumapili na ya mungu mama Easter, mke wa Baali (Bwana).) Mungu wa Jua na kuoka kwa Keki kwa Dumuzi (sasa buns za msalaba moto) (ona #235; 222) utaona uharibifu wao (ona pia Na. 013B). Kulikuwa pia na vielezi vingine vya matakwa hayo ya manabii (Isa. 20:1-6; Eze. 4:1-17).

13:12-14 Fumbo la Mtungi wa Mvinyo

Andiko hilo linatumia methali (mst. 12a) na ulevi (mst. 13; comp. 25:15-16; Eze. 23:31) ili kufafanua Hukumu ya Mungu.

13:15-17 Fursa ya mwisho ya Yuda ya toba. Utekwa wake umekaribia (mst. 17).

13:18-19 Hawakusikiliza na Uhamisho ulipaswa kufuata uvamizi wa Wababiloni wa Yerusalemu wa 597 KK na Uhamisho wa Kwanza. Kulikuwa na uhamisho tatu kwa Yuda hapa chini ya Wababeli. Hizi zilikuwa katika mwaka wa saba, kumi na nane, na ishirini na tatu wa Nebukadreza (Yer. 52:28). Pia alikuwa amewachukua mateka baadhi ya wana wa mfalme mwaka wa 605 KK, pengine hata kabla ya Karkemishi (ona Danieli (F027, i, ii).

13:20-27 Aibu ya Yerusalemu Andiko linatumia mfano wa kawaida wa kibiblia wa kutendwa vibaya kwa mwanamke (Isa. 47:2). Hapa Yuda ndiye kahaba asiye na adabu akinyanyua nguo zake na anapata jeuri kutoka kwa wale ambao amewafundisha kuwa “rafiki” zake. Yerusalemu inabakwa na Babeli (mash. 22,26).

mst.20 Kaskazini tazama pia 1:1-14 n.; 4:6. Ukosefu wake wa aibu ndio sababu ya moja kwa moja ya aibu yake.

mst. 23 Yuda hawezi kutubu na kubadili njia zake (Hos. 5:4; Yn. 8:34 (F043ii); comp. 3:22).

13:26-27 Yerusalemu inafichuliwa kuwa kahaba mpotovu na licha ya kupelekwa utumwani mara tatu Babeli haikutubu na licha ya kurudishwa ili kuwezesha Utume wa Masihi kama ilivyoelezwa katika unabii wa 27-30 BK, baada ya 70. WK ilibidi apelekwe kutawanywa kwa kudumu hadi Masihi arudi kwa Mileani, na kuwasafisha Israeli na Yuda kutokana na mwenendo huo wa ibada ya sanamu.

Nia ya Sura ya 14

14:1-16 Maombolezo juu ya Ukame

14:1-10 Yeremia anaeleza shida ya taifa katika jiji na mashambani na kumwomba Bwana awaokoe kwa sababu wanaitwa kwa jina lake.

vv. 7-9 Wanasujudu watu wanamsihi Mungu asiwaache, bali awaokoe.

Mst 10 Mungu anasema ataadhibu uovu wao na kuadhibu dhambi zao.

vv. 11-12 Mungu anamwambia Yeremia asiwaombee watu hawa. Hatakubali dhabihu zao bali atawafuatia kwa upanga, kwa njaa na kwa tauni (7:16). Ndivyo itakavyokuwa katika siku za mwisho kutoka 70 CE hadi Kuja kwa Masihi kwa Israeli na Yuda (F066iii, iv, v).

7:13-16 Mahali hapa (Hekaluni). Yeremia anajaribu kuwasihi watu na kuwategemea bila kujali manabii wa uwongo. Inakataliwa. Watu hawajamtii Mungu na Sheria na wataadhibiwa.

14:17-15:4 Maombolezo Zaidi

14:17-18 Mungu anamwelekeza Yeremia kuzungumza na watu na kulaumu moja kwa moja machozi na uchungu na kifo kwa upanga na tauni na njaa kuwa ni matokeo ya mafundisho ya uwongo ya manabii na makuhani.

14:19-22 Yeremia anakiri uovu wao na kumsihi Mungu asiwadharau kwa ajili ya jina lake mwenyewe, wala asivunje Agano lake nao. Hakuna hata mmoja wa miungu hiyo ya uwongo anayeweza kuleta mvua na wameweka tumaini lao kwa Mungu.

Nia ya Sura ya 15

15:1-4 Mungu amewekwa dhidi ya taifa. Anasema kwamba hata ikiwa Musa (Kut. 32:11-14; Hes. 14:13-19) na Samweli (1Sam. 12:17-18) wangesimama mbele zake hatawaepusha na uharibifu (17:16) -17). Hili ni mojawapo ya marejeo manne kwa Musa katika fasihi ya kinabii (ona pia Mika 6:4; Isa. 63:11; Mal. 4:4);

Manase 2Kgs. ch. 21.

15:5-9 Mwisho wa Yerusalemu

Kifungu hiki kinachukuliwa kuwa baada ya 597 KK. Walakini ni mada ya adhabu ya vita hapa na inashughulikia kipindi chote cha miaka 2611.

v. 6 Uchovu wa kuachia Comp. Amosi 7:1-9.

mst. 7 Waliwapepeta - kama kwenye nafaka (ona Isa. 21:10; 27:12; Mt. 3:12; Lk. 3:17).

mst. 9 mwanamke aliyezaa saba - ishara ya kibali (Ru. 4:15; 1Sam. 3:5). Yerusalemu itafiwa (compp. Hos. 9:12).

15:10-21 Maombolezo ya Pili ya Yeremia

(ona 11:18-12:6 n.)

15:10-18 mst. 10 Yeremia anaomboleza kwamba amelaaniwa na wote kwa kuendelea kulikataa neno la Mungu (mst. 16: Eze. 2:8-10; Yn. 4:32-34).

Wengine huzingatia mst. 13-14 wamepotezwa kutoka 17:3-4;

Mst. 15 Nawe unajua (Zab. 40:9; 139); Yeremia anasali ili kulipiza kisasi dhidi ya watesi wake.

Mst. 17 Mkono wa Mungu Ishara ya mwongozo wa kimungu au kuingilia kati, mara nyingi ni ishara ya wema (Isa. 8:11; Eze. 3:14,22) hapa ni ishara ya mzigo.

15:19-21 Mungu anamwambia Yeremia kufanya kile ambacho Yeremia anawaambia wafanye. Akimgeukia Mungu kwa moyo wote Mungu atamrejesha. Akitamka kilicho cha thamani na kisicho na maana atasimama kama kinywa cha Mungu (Kut. 4:16). Mungu anasema atamfanyia Yeremia ukuta wa shaba kwa watu hawa nao watapigana naye lakini hawatamshinda kwa maana Mungu yu pamoja naye ili kumwokoa na mkono wa waovu na katika mikono ya watu wasio na huruma (ona pia 1:18). -19). Sio manabii wote walipaswa kubarikiwa (ona 122C).

Nia ya Sura ya 16

16:1-13 Maisha ya Yeremia kama Ishara

(ona Hos. 1:2-9; Isa 8:3-4).

16:1-9 Andiko hili pia ni kielelezo cha 15:17 hapo juu.

vv. 1-4 Mungu alimwagiza asichukue mke au kuzaa huko Yuda kwa sababu wale waliozaliwa huko na wazazi wao watakuwa na magonjwa hatari. Hawatazikwa bali walale juu ya uso wa nchi. Adhabu hii ilikuwa iendelee juu ya kuzingirwa mara nyingi hadi 70 CE na tena katika siku za mwisho. Hilo litakoma chini ya Masihi baada ya Har–Magedoni na Vitasa vya Ghadhabu ya Mungu (ona ##141E; 141E_2). Hivyo Yeremia aliacha tumaini kwa ajili ya nyumba na familia kama ishara ya hukumu (Eze. 24:15-27 (F026vi); 1Kor. 7:25-40 (F046ii).

vv. 5-7 Mungu ameondoa amani yake kutoka kwa watu hawa.

vv. 8-9 (25:10) Hakuna mtu anayepaswa kuomboleza kwa ajili ya wafu au kutumia mifumo ya kipagani (ajikate 41:5; ajifanye kuwa mwenye upara Am. 8:10; Isa. 22:12 comp. Kum. 14:1). Ni bure. Hakutakuwa na furaha au ndoa.

Mst. 10 Ndipo watu watamwuliza Yeremia ni dhambi gani waliyotenda?

vv. 11-13 Mungu alimwambia Yeremia kuwaambia kwamba ni kwa sababu wamefuata miungu mingine na kuitumikia na kuiabudu na wameniacha mimi na hawakuishika sheria yangu. Ni sawa hadi leo na wanakataa hatua tupu duniani kote kushika Sheria ya Mungu na kalenda yake (No. 156).

Kutumikia miungu mingine ni adhabu pamoja na ukiwa na ugumu unaosababisha. Kwa sababu Mungu alikuwa amewafanya kuwa watu wake, alipokosa kuwapigania wakawa mateka wa mapepo na mataifa waliokuwa chini ya udhibiti wao na hakuna aliyewajali Israeli (Yer. 30:17).

Mungu aliwapeleka Israeli utumwani na kuwatawanya kati ya mataifa kwa sababu ya uvunjaji wa agano (Law 26:33; Kum. 29:25-28; Yer. 7:15,34; 8:3; 13:24; 16) :11-13; 18:17; 22:28; 27:10; Eze. 12:14-15). “Agano la Mungu (Na. 152)

Kwa sababu hiyo watakufa katika mamilioni hadi watubu chini ya Masihi. Kila kuhani na mhudumu anayefundisha kalenda ya uwongo na kwamba sheria imeondolewa atakufa na hataingia kwenye mfumo wa milenia chini ya Masihi.

Nia ya Sura ya 17

17:1-4 Dhambi ya Yuda

Tena tunaona Yuda akilaaniwa kwa kuabudu sanamu waziwazi.

v. kalamu 1 ya chuma na kalamu yenye ncha ya almasi (Ayubu 19:24; re maandishi kwamba elohim ni mkombozi wa Ayubu ambaye atamwona wakati wa ufufuo).

Pembe za madhabahu Kut. 29:12.

Hapa Yuda anashutumiwa kwa mara nyingine tena kwa ajili ya dhabihu ya watoto na kwa ajili ya Maashera kando ya kila mti mbichi na vilele vya vilima na vilima vya Israeli. Mungu anasema kwamba atampa mali na hazina kama mateka kutokana na dhambi zake. Wanapaswa kupelekwa utumwani katika nchi ya kigeni ili kuwatumikia watu wengine. Hawatajifunza tu kama tunavyoona kutoka kwa manabii wote wa mwisho na Masihi na mitume hadi leo hii.

Ni muhimu kutambua kwamba aya hizi 1-4 hazipo katika LXX na zimeongezwa kwa MT muda fulani baada ya kuanguka kwa Hekalu mwaka 70 BK na pengine baadaye sana.

17:5-11 Tazama Mit. 5-8 re hekima na sheria ya Mungu na Zaburi 1. Sheria ya kukaa na kumcha Mungu ni miti yenye matunda na yenye maji mengi (Zab. 1:3; Mit. 3:18). Asiyemcha Mungu ni kama jangwa lisilo na matunda.

17:9-10 Mungu pekee ndiye anayeweza kumwelewa mwanadamu na moyo wake ipasavyo; bora kuliko mwanadamu mwenyewe (ona Rum. 7:18-19). Hivyo ni Mungu pekee anayeweza kumhukumu mwanadamu kwa haki (1Sam. 16:7; Zab. 62:12) ingawa amempa Masihi kazi hiyo kama elohim, Mungu pia anaongoza kupitia Roho Mtakatifu katika suala hili (ona #080; 143B; F066v.)

Mst. 11 Methali iliyofikiriwa kurejelea Yehoyakimu (22:13; 2Fal. 23:35) (ona OARSV n.).

17:12-13 Kiti cha Enzi Sanduku Hekaluni (Isa. 6:1);

Imeandikwa katika ardhi iliyowekwa kuzimu; kaburi (Isa. 4:3); Chemchemi (ona 2:13).

17:14-18 Maombolezo ya Tatu ya Yeremia

(ona 11:18-12:6 n.); Akiwa anateseka kwa sababu ya dhihaka za adui zake, Yeremia anaomba uponyaji (ona Zab. 6:2-3). Manabii wa uwongo wanampa changamoto kuhusu ni lini maafa yatawapata (mstari 15). Yeremia hajawaombea maafa bali aliomba wale wanaomtesa waaibishwe. Hawaelewi kwa hakika asili ya mbali ya bishara hizi za Manabii wote wa Mwisho. Yeremia anauliza wale wanaomkemea wapewe dozi maradufu ya maafa hayo. Ndivyo itakavyokuwa katika siku za mwisho.

17:19-27 Yuda na Sabato

Tunaona kwamba Yuda wanaivunja Sabato kwa njia mbalimbali na viongozi wake na Wafalme pia wanaikubali (ona pia 16:11). Huu ni upanuzi wa neno la Mungu katika ukiukaji wa Sabato (ona Kut 23:12; Neh. 13:15-22; comp. Mt. 12:1-8). Wakiziheshimu Sabato ipasavyo basi watafanikiwa na kuishi. Hawakufanya hivyo na kwa kweli walihamisha ibada ya Sabato hadi siku ya Jua, au Jumapili, ulimwenguni pote katika Ibada ya Baali, ambayo kwa ajili yake watamkabili Masihi.

Nia ya Sura ya 18

18:1-12 Fumbo la Mfinyanzi

Yeremia alishuka hadi kwenye nyumba ya Mfinyanzi (yaani upande wa Kusini) na mfinyanzi alikuwa ameharibu ukungu kisha akautengeneza upya. Hivyo Mungu huwafanya watu wake (Rum. 9:20-24). Mungu anazifanya ili kuuwezesha mwili kutumika kwa uovu au kwa wema.

(Ona Tatizo la Uovu (Na. 118)) Wakitenda dhambi na kutubu Mungu atawarejesha chini ya Agano Lake.

18:13-17 Ufafanuzi wa kishairi wa mst. 12. Hata hivyo, Israeli na Yuda walikataa kutubu. Yuda waliendelea na upumbavu huu (2:10,32). Mungu ana hasira na Israeli na ibada yao ya sanamu. Atawapuuza (2:27-28) na Mungu atawatawanya mbele ya adui, kama mbele ya Upepo wa Mashariki (4:11; 13:24; 23:19) na atawageuzia mgongo wake katika siku za maafa yao. Wamekabiliwa na maafa kwa muda wote wa miaka 2650 na bado hawajatubu hata kabla ya Masihi mwaka wa 27-30 BK na walimuua yeye, Mitume na wateule bila huruma kama walivyofanya manabii (ona 122C; F044vii).

Sirion, Mlima Hermoni, Maji ya Mlima Ama kutoka kwenye milima ya Anti-Lebanoni au kutoka Mlima Hermoni wenyewe, kama mito ya Farpari na Abana, vyanzo vya Yordani.

18:18-23 Maombolezo ya Nne ya Binafsi ya Yeremia

ona 11:18-12:6 n.). Manabii na makuhani wa uwongo na wafuasi wao, kwa sababu ya mashambulizi yake (2:8; 8:8), walipanga njama dhidi yake. Yeremia alifanya tu yale aliyoagizwa na hivyo kumgeukia Mungu ili apate kutetewa na kuharibiwa kabisa adui zake na familia zao. Kumbuka katika mstari wa 18 walikuwa wakitetea fasiri ya makuhani juu ya torati, shauri la waandishi na maneno ya manabii wa uongo aliowakemea; na walikusudia kutumia kashfa na kumpuuza. Hivyo ndivyo vyombo vya mamlaka potovu za kidini kwa miaka mingi.

Nia ya Sura ya 19

19:1-20:6 Mateso ya Hadhara ya Yeremia.

19:1-2 Yeremia anaambiwa na Mungu aende kununua chupa ya mfinyanzi na kwenda kwenye lango la vyungu (baadaye liliitwa Lango la Samadi (katika Neh. 2:13) akichukua pamoja naye baadhi ya wazee na makuhani wanaotegemeka.

19:3-9 Yeremia anaambiwa awahukumu viongozi na watu kwa kumwacha Bwana Mungu na kuabudu sanamu na kutoa watoto wao kwa Baali (7:30-32). Akitumia mchezo wa maneno ya Kiebrania kwa chupa na kufanya ubatili, Mungu atangaza hatima ya kutisha ya Yuda na Yerusalemu nao wapaswa kugeukia ulaji nyama na kuanguka kwa upanga. Bonde la Mwana wa Hinomu litakuwa Bonde la Machinjo. Kisha Yeremia akaenda kwenye ua wa Nyumba ya Bwana na kuwaambia watu kwamba Mungu ataleta juu ya Yerusalemu na miji yote ya Yuda maovu yote ambayo Yeye amesema dhidi yake kwa sababu watu hawatatubu.

19:10-15 Mji wa kuabudu sanamu kama chupa utavunjwa isivyoweza kurekebishwa na kifo kitatanda juu yake kama juu ya Tofethi (ona 7:31 n.). Jeshi la mbinguni 8:2; 2Kgs. 21:3-5.

Mungu amesema wanakataa kutubu katika Israeli na Yuda (ona Ishara ya Yona ... (No. 013)) na katika mataifa yote hadi kuja kwa Masihi na kupitia Vitasa vya Ghadhabu ya Mungu (ona #141E F066iv). Huko USA mnamo 2023, Wafuasi wa Shetani wameripotiwa kutangaza haki yao ya kutoa watoto kama sehemu ya dini yao katika Utoaji Mimba na Mauaji ya Watoto (ona 259B). Hii ilikuwa kama walivyofanya hapa Yuda na kusababisha mtawanyiko mwaka wa 597 KK na mwaka 70 BK chini ya Warumi (tazama Vita dhidi ya Roma na Kuanguka kwa Hekalu (Na. 298)). Mungu sasa ataleta kifo na uharibifu juu ya ulimwengu wote na kuokoa tu Uzao Mtakatifu (Isa. 6:9-13; Am. 9:1-15).

Nia ya Sura ya 20

20:1-6 Pashuri, ofisa mkuu wa walinzi wa hekalu, akamkamata Yeremia, akampiga hadharani, akamtia katika mikatale katika lango la juu la Benyamini, katika Hekalu. Yeremia aliachiliwa asubuhi iliyofuata na akamwambia Pashuri kwamba Hofu (6:25; Zab. 31:13) litakuwa jina lake na kura yake kwa maana yeye na familia yake watapata maafa kama yale yale ya jiji lililoangamizwa (25:8-11).

20:7-13; 14-18 Maombolezo ya Binafsi ya Tano na ya Sita ya Yeremia

(Ona 11:18-12:6 n.)

20:7-9 Yeremia, karibu kwa kukufuru, anamshtaki Mungu kwa kumdanganya. Neno la Bwana limekuwa dhihaka karibu milele. Hawezi kunyamaza hata wakati washitaki wake wanatafuta kumuumiza (ona Am. 3:8; 1Kor. 9:16).

20:10-13 Familia yake na marafiki wanatafuta kumshutumu. Hata hivyo anaelewa kwamba Mungu yuko pamoja naye kama “shujaa wa kutisha” kumlinda na watesi wake watajikwaa. Anatumia dondoo kutoka katika nyimbo za kiliturujia (Zab. 6:9-10; 31:13; 109:30; 140:12-13).

20:14-18 Katika sehemu hii Yeremia hamlaani Mungu bali kuwepo kwake mwenyewe (15:10; Ayubu sura ya 3). Hapa tunaona kufadhaika na uchungu wa nabii wa Mungu jinsi alivyokuwa, kama walivyokuwa wote, akikabiliwa na hali ya kutomcha Mungu ya siku zake.

Nia ya Sura ya 21

21:1-24:10 Maneno kutoka Wakati wa Sedekia

21:1-10 Maneno dhidi ya Sedekia na Yerusalemu

21:1-7 Hili si tukio sawa na katika 37:1-10 kama wajumbe ni tofauti. (Mst. 1 comp. 37:3) kama Wakaldayo hapa bado hawajaondoka mjini (comp. 37:5). Masimulizi haya mawili yana mengi yanayofanana (comp. 4,5 na 37:10) na Pashuri mwana wa Malkia, anaonekana pia katika Ch. 38. Kuhani Sefania aliuawa baadaye na Nebukadreza huko Ribla (52:24-27).

v. 5a Kumb. 4:34; 5:15

v. 5b Kumb. 29:28

21:8-10 Mungu ameamua kuangamiza Yerusalemu na wakazi wake wanaopinga, na uwezekano wao pekee wa maisha ni kujisalimisha (ona pia 38:17ff.).

21:11-23:8; Maneno kuhusu Nyumba ya Kifalme

21:11-22:9 Oracle Mkuu

21:11-14 Jukumu la mfalme ni kusimamia haki (1Fal. 3:9; Zab. 72:1-4). Mungu humuadhibu akitenda dhambi na kuwatendea mabaya wengine katika jukumu hilo. Mungu anaonya Nyumba ya Daudi kwa sababu wameshindwa kutenda haki mapema na kuwakomboa kutoka mikononi mwa mdhalimu wale walioibiwa (mash. 11-12).

vv. 13-14 Andiko hili ni laana ya moja kwa moja ya waabudu wa Malkia wa Mbinguni na makuhani wake wa mfumo wa Baali ambao wana Ashera katika misitu na miamba ya miamba ambao wanasema kwamba Mungu hatawaadhibu. Ushawishi huu umeingia kwenye utawala na utawala. Mungu anasema kwamba atawaadhibu kulingana na matunda ya matendo yao. Mungu atawasha moto katika misitu yake na kuteketeza kila kitu kinachomzunguka na sanamu zake. Baadhi ya wasomi huweka kimakosa rejeleo hili la misitu kwa 1Kgs. 7:2 na Nyumba ya Msitu huko Yerusalemu iliyojengwa na Sulemani. Imeenea zaidi kama tunavyoona hapa chini.

Nia ya Sura ya 22

22:1-5 Kisha Mungu anamtuma Yeremia kwa Mfalme na kusema (mst. 3) afanye yale aliyosema katika 21:12. Anapaswa kutenda haki na uadilifu na kumkomboa kutoka mkononi mwa mdhulumu, aliyeibiwa. Andiko hilo pia linasema kwamba wasimtendee uovu au jeuri mgeni, yatima, mjane, wala kumwaga damu isiyo na hatia. Hii inaiunganisha na taratibu za dhabihu za 21:13-14. Ikiwa watu watatubu, basi nasaba yao au nyumba itahifadhiwa. Taratibu hizi za kipagani zinaendelea hadi Siku za Mwisho na zitatiwa muhuri na Masihi (ona #259; 259B). Wale wanaohusika wataangamizwa.

22:6-7 Ni andiko hili linalounganisha uharibifu wa Yerusalemu na Nyumba ya Msitu wa Lebanoni ambayo ilitengenezwa kwa mierezi aliyopewa Sulemani (1Fal. 7:2). Ujenzi huu pia ulipaswa kuharibiwa (kwa shoka na misumeno) na kisha kwa moto, na Wakaldayo chini ya Nebukadreza lakini wakitenda kama Wakala wa Mungu.

22:8-9 Andiko hili linafungamanisha uharibifu wa Yerusalemu kwa ukamilifu wake, na si jumba la kifalme tu, kuwa ni kwa sababu ya ibada ya miungu ya kipagani ya mfumo wa Baali ambayo ipo hata leo huko Yerusalemu, si katika Yuda tu bali miongoni mwa watu. Ibada za Jua na Siri za Baali na Mungu wa Utatu miongoni mwa ibada za sanamu za Kikristo bandia kotekote Yerusalemu. (#235). Wote wataondolewa na kuangamizwa na Masihi na Jeshi (ona pia 5:19; Kum. 29:23-28; 1Fal. 9:8-9).

22:10-30 Maneno kuhusu Yehoahazi, Yehoyakimu na Yehoyakini, wafalme wa Yuda.

10-12 Mungu anasema hapa kwamba wafu (Yosia) walikuwa bora kuliko Shalumu (jina la kibinafsi la Yehoahazi) (1Nyakati 3:15). Alifukuzwa Misri mwaka wa 609 KK na Neko (2Fal. 23:33-34; 2Nya. 36:1-4; Eze. 19:4).

22:13-19 Andiko hili linaonyesha Yeremia akimlaumu Yehoyakimu kwa kupanua nyumba yake baada ya mitindo ya Wamisri (mst. 14) na kwa ukosefu wa haki katika faida. Mfalme alifanywa kwa utawala wake wa haki wala si ukubwa na fahari ya nyumba iliyojengwa kwa faida isiyo halali (21:11-12; Mika 3:9-10).

Yeremia anamwambia aige baba yake Yosia, ambaye kifo chake kiliombolezwa. Kifo chake mwenyewe kitaambatana na adhabu kwa sababu ya matendo yake maovu (36:30; 2Fal. 24:1-5).

22:20-30 Katika andiko hili Mungu anasema kwamba watu wataomboleza juu ya kuachwa kwa Yerusalemu na miungu yake (wapenzi 3:1-2) na uhamisho wa viongozi wake (wachungaji 23:1) na hofu ya mfalme wake (22:20-30) wakaaji wa Lebanoni (nyumba ya Msitu wa 1Fal. 7:2) Miungu ya kipagani ilitegemezwa na mfalme nayo ilienea juu ya mabonde na misitu na mawe (21:13-14).

22:24-30 Hatima ya Yehoyakini (Konia) mwana wa Yehoyakimu na mama yake (13:8) itaondolewa kutoka kwa mamlaka (hivyo pete ya muhuri (mst. 24) ona Hag. 2:23) na sufuria iliyovunjika. Kisha tunaona neno la mwisho na lenye sehemu tatu (mash. 29-30; Isa. 6:3; Eze. 21:27) kuhusu Konia na kwamba hakuna hata mmoja wa wazao wake atakayetawala Yuda. Hili lilishindwa katika Masihi kwa kuwa hakuwa mzao wa Konia kupitia Yusufu bali wa Daudi kupitia Nathani na Lawi kupitia Shimei (Zek. 12:12-13; Lk 3:23-38 (F042)).

Re. 22:14-30 “Jambo lingine kuu la nasaba ya Mathayo (Mat. 1:1-17) ni kwamba anachagua katika kutaja tu ukoo wa moja kwa moja. Sulemani pia anatajwa kwa sababu ufalme ulitulia ndani yake. Alijenga Hekalu. Hata hivyo, pia alitumbukia katika ibada ya sanamu na ukoo wake kisha kuorodheshwa kwa Yekonia, ambaye alikuwa mmoja wa wafalme wa mwisho kabla ya utekwa wa Babiloni. Ukoo wa Yusufu unafuatiliwa kutoka kwa Yekonia hadi kwa Yusufu. Hivyo Yusufu ni mzao wa Daudi, lakini kupitia Yekonia. Hili lina umuhimu mkubwa.” (Ona Unabii wa Mungu katika 22:29-30 hapo juu.)

Nasaba ya Masihi (Na. 119)

Nia ya Sura ya 23

23:1-8 Neno la Kimasihi

Mungu anawakemea wachungaji wa Israeli wanaoharibu na kuwatawanya kondoo wa malisho yake (ona pia 22:22; Ezek. Ch. 34 (F026ix)). Mungu anasema atawashughulikia kwa ajili ya matendo yao maovu (mash. 1-2). Anasema kwamba atawakusanya mabaki kutoka katika nchi zote walizotawanywa na kufukuzwa na atawarudisha katika nchi yao nao watazaa na kuongezeka (mstari 3). Ataweka wachungaji juu yao na hawataogopa tena, wala hawatafadhaika, wala hatakosekana yeyote (mstari 4).

23:5-8

“Masihi alipaswa kuwa uzao wa shina la Yese, baba wa Daudi. Masihi ni wa ukoo wa Daudi kutoka Yeremia 23:5-8.

vv. 5-8 Andiko hili linatatanisha Ukristo wa kisasa kwa sababu linaonyesha kabisa kwamba Masihi [Tawi (ona pia Isa. 11:1; Zek. 3:8)], atatawala duniani na kwamba kutakuwa na msafara wa pili, ambao utaiweka Israeli imara. chini ya Sheria na Ushuhuda ndani ya Kalenda [ona pia 30:9; Isa. 65:17-66:24; Zek. 14:16-21 (F038)]. Wengi wanakubali kwamba uanzishwaji wa kisasa wa Taifa la Israeli na Wayahudi [ambao ni pamoja na waongofu hadi Dini ya Kiyahudi kutoka kwa Wamisri wa Umati Mchanganyiko (Hg. E3b na Wahiti (Hg. R1B); Wakanaani (Hg. E3b) Waedomu na Waarabu (Hg J), Khazzars (R1a) na kutoka kwa Wafoinike E1a na E3b] kutoka nchi za kaskazini katika utimizo huu. iliyoko Kaskazini-Magharibi mwa Ulaya [na Marekani na KK]. Wao, walio na ahadi za haki ya mzaliwa wa kwanza, wataungana tena na Yuda (Eze. 37:15-22) Walikuwa wametenganishwa (1Wafalme 11:11-13) kwa sababu ya uvunjaji wa Agano (mash. 30-34) Kuunganishwa tena huko ni utimizo wa ahadi ya Mungu kwa Abrahamu (Kut. 32:13).”

Masihi atatawala kwa kuwajibika mbele za Mungu (Isa. 9:2-7); huu utakuwa Ufalme wa Milenia kama ilivyotabiriwa katika 16:14-15 na tazama pia Ufunuo Sura ya 19:1-5; 20-22 (F066v).

23:9-40 Maneno kuhusu manabii

23:9-12 Yeremia anahuzunishwa na neno la Mungu na anajua uasherati wa makuhani na manabii, ambao wanafikiriwa kuwa walinzi wa imani ya Israeli (mstari 12). Kwa dhambi zao wenyewe manabii wataangamizwa.

23:13-15 Israeli katika Samaria waliwaona manabii wakitabiri kwa Baali na kuwapotosha chini ya Ibada za Siri na Jua, ambazo Mungu aliziona kuwa ni jambo lisilopendeza; lakini katika Yerusalemu wanafanya uzinzi na kutembea katika uongo. Wanaimarisha mkono wa watenda maovu ili mtu yeyote asigeuke na kuacha uovu wake nao wamekuwa kama Sodoma na wakaaji wake kama Gomora. Mungu atawalisha pakanga na kuwapa maji yenye sumu wanywe kwa maana manabii huko Yerusalemu uovu umeenea katika nchi yote.

23:16-22 Kisha Yeremia anageuka kutoka kwa matendo yao na kuwafikishia neno la Mungu.

Anawakemea kwa uhakikisho wao wa ustawi kwa wale wanaokataa kutii Sheria za Mungu (L1). Ni wazi kwamba hawawezi kuwa wajumbe wa Mungu au wasemaji wake. Katika 1Kgs. 22:19-23 tunaona katika Baraza la Mbingu la Mungu roho ya uongo ikitokea na kukubali kumdanganya mfalme. Kiumbe hiki baadaye kiliibuka kuwa Shetani (comp. Zek, 3:1-2; Ayubu. Sura ya 1-2); (ona pia Isa. 6:1-7; 40:1-2).

23:23-32 Kuwepo kwa Mungu kila mahali

Uwepo wa Mungu kila mahali humfanya afahamu mafunuo yote ya uongo na pia madai ya uwongo ya mafunuo ya Mungu kupitia ndoto (27:9; 29:8; Kum. 13:3; comp. 2:8b).

vv. 26-27

“Mungu aliruhusu Israeli itolewe ili inajisi kwa sababu walikuwa wamenajisi jina lake (Eze. 7:21-22; 20:21-26; 24:21). Ukosefu wa maarifa unaosababishwa na udhalilishaji unachangiwa na ujinga wa watu. Israeli wanaangamizwa kwa kukosa maarifa (Hos. 4:6) na wao si watu wa Mungu tena katika hali hiyo ya dhambi (Hos. 1:9).

Heshima ya kubeba jina la Mungu pia iliondolewa na taifa likapotea. Yuda pia hakuruhusiwa kubeba jina hilo. Israeli walilichafua jina hilo na hivyo kulisahau (Isa. 17:10; 51:13; Yer. 2:32; 3:21; 13:25; 18:15; 23:27; Eze. 23:35; Mal. 1 :6-8).

Agano la Mungu (Na. 152)

Mst 28 ikiwa mtu ana ndoto, iambie kwa uaminifu.

Mst.29 Neno Hai la Mungu ni uharibifu kama moto (5:14) na linavunjavunja kama nyundo. Mungu yuko dhidi ya wale wanaoiba maneno yake kutoka kinywani mwa wenzao (mstari 30). Tazama msisitizo wa sehemu tatu katika 30, 31, 32, Yeremia anatangaza Hukumu ya Mungu ya mafundisho na tangazo lao la uwongo.

Mst. 33 Wengine huzingatia kejeli hii ya uchungu kwa kutumia mchezo wa maneno.

23:34-40 Andiko hili linazingatiwa na baadhi ya wanazuoni kama ufafanuzi wa baadaye wa mst. 33. Linachukuliwa kuwa "Lisilo la Yeremia" (ona OARSV n.). Hiki ni kizuizi muhimu na kinapaswa kusomwa na kueleweka kwa haki yake yenyewe na kutupwa kwa hatari ya mtu.

Nia ya Sura ya 24

24:1-10 Maono ya Kikapu cha Mtini

24:1-7 Wakati ni baada ya Yerusalemu kuchukuliwa utumwani kwa Mwelekezo wa Mungu na Nebukadreza (hapa akiwa wakala wa Mungu Nebukadreza). Kundi hili lilikuwa Yekonia na wakuu, mafundi na wahunzi na watu waliohusishwa na uhamisho huo (ona nukuu ya sura ya 1). Walikuwa wamepelekwa Uhamishoni kwa maelekezo ya Mungu. Mnamo mwaka wa 597 KK tuliona anguko la Yerusalemu na tini mbaya zikamiliki mali ya tini nzuri zilizochukuliwa kuwa kitu cha ghadhabu ya Mungu (29:15-19; Eze. 11:14-15). Mungu anaagiza kwamba wahamishwa warudishwe (29:10-14) na wawe taifa aminifu. Walipaswa kurudishwa na kupewa moyo mpya wa kuwa watu waaminifu

Mst. 7 “Hivyo Israeli wasafishwa na dhambi na kupewa moyo mpya na nia mpya itakayotii Sheria zake (L1) na kuwa waaminifu Kwake na agano lake (Kum. 30:6; Zab. 147:2-3; Yer. 24:7; 32:40; 50:20; Eze. 36:24-28; Hos. 14:4).

Sehemu ya utakaso huo ni kuondolewa kwa mifumo ya roho waovu kama ilivyoanzishwa kati ya mataifa (Eze. 34:29; 36:13-15, 21-23). Agano la Mungu (Na. 152)

24:8-10 Tini mbaya

Tini mbaya ziliwakilisha Sedekia na wale waliokuwa Misri waliokataa kuadhibiwa na Mungu na kuwanyang’anya mateka mali zao. Mungu alikuwa ameapa kuwarudisha wahamishwa, lakini wale waliokuwa pamoja na Sedekia huko Misri walipaswa kuadhibiwa na kuondolewa katika Nchi ya Ahadi. Yuda alitenda dhambi tena na kukataa kumpokea Masihi na Kanisa la Mungu kuanzia mwaka 27-30 BK na Kuanzishwa kwa Sabini katika Kanisa (Lk. 10:1,17) (ona #122D). Walipelekwa utumwani kwa mujibu wa unabii wa Danieli F027ix re wiki Sabini za miaka na Ishara ya Yona na Historia ya Ujenzi Mpya wa Hekalu (Na. 013). Yuda iliongezwa na “waongofu” kama vile Waedomu (166-130 KK); Hg. E1a Wafoinike chini ya Utawala wa Herode, na R1a Khazzars ca 630 CE na Hg. J Arabs post 70 CE.

Nia ya Sura ya 25

Babeli kama Chombo cha Mungu cha Adhabu.

25:1-3 Ujumbe ulitolewa katika mwaka wa kwanza wa Nebukadreza (kama Wakala wa Mungu Nebukadneza) ambao ulikuwa mwaka wa utawala wake wa pamoja na baba yake mwaka 605 KK kutoka Vita vya Karkemishi. Ilikuwa kutoka wakati huu kwamba Danieli alitumwa Babeli pamoja na mateka wengine wakuu kwa mafunzo katika muundo wa Babeli. Huu ulikuwa ni mwanzo wa mpangilio wa wakati wa Mnyama wa Babeli wa Danieli sura ya 2 (F027ii) kuendelea hadi Siku za Mwisho na Kurudi kwa Masihi (##282E; 141E; 141E_2; F066v).

Kutokana na andiko hili tunaona kwamba Yeremia alianza kuhubiri miaka ishirini na mitatu hapo awali, kuanzia mwaka wa Kumi na Tatu wa Yosia mwana wa Amoni, mfalme wa Yuda, mwaka wa 628 KK, na andiko hili liliandikwa baada ya Vita vya Karkemishi mwaka 605 KK. Rekodi zake za unabii zinahitimishwa mwaka huu (36:1-4) na zilikabidhiwa kwa Baruku ili azinakili na kusomwa katika Nyumba ya Bwana na Baruku (36:5 na kuendelea) kama vile wakati huo Yeremia alikuwa amepigwa marufuku kutoka Hekalu. Je, Yuda ingemtendeaje mmoja wa manabii wakuu wa Mungu? Tayari walikuwa wamemchapa viboko na kumweka kwenye hifadhi na bado hangeacha kuwafichua. Baada ya yote walimkata Isaya katikati. Walimuua nabii Uria kwa upanga kama tutakavyoona. Pia wakampiga kwa mawe Sedekia. Kwa nini wasiendelee kumuua Masihi na Mitume wengi na kanisa kama Isaya alivyotabiri (ona F044vii). Unabii wa Yeremia na ule wa manabii wengine haukueleweka kamwe na Yuda, makanisa ya mwisho, au wasomi wa kisasa. Hawakuwa na wasiwasi tu na maadui kutoka Kaskazini chini ya Wakaldayo. Manabii wa Mwisho walihusu maafa yote ya Kurudi kwa Masihi katika siku za mwisho kama ilivyotabiriwa na Danieli na pia Yeremia na Isaya (4:15-27; Dan. Sura ya 12; Isa. 65-66 (F027xii, xiii; F043).

“Ujumbe wa Yeremia ni kwanza kwa Yerusalemu, kwa Yuda na kisha kwa Israeli kwa ujumla. Ujumbe umechukuliwa tena (hapa) katika Yeremia.

25:4-6. Ujumbe huu umerudiwa katika Yer. 35:15. Lakini tofauti iliyopo ni kwamba kuna mabaki madogo, Warekabi, waliofuata amri za baba yao na za Mungu. Hawa walituzwa. Dhana hii pia inarudiwa katika wana wa Sadoki, ambao wanakadiria wachache waaminifu wa wateule katika Siku za Mwisho [ona Ezekieli F026x, xi, xii] Dhana hii iliunda msingi wa jumuiya ya Qumran na Vitabu vya Bahari ya Chumvi.

Maoni kwamba Bwana ametuma manabii wake wakiamka mapema haimaanishi kuwa Bwana huamka mapema. Ina maana kwamba Bwana huwatuma watumishi wake na muda wa kutosha kufanya kazi kwa ajili ya toba. Lakini hawakusikiliza wakati huo (Yer. 25:7 na kuendelea) na hawatasikiliza sasa (Isa. 26:15-18).

Ujumbe umerudiwa katika Yeremia 26:3-6.”

Onyo la Siku za Mwisho (Na. 044)

Kwa hiyo inawabidi wapelekwe utumwani kila mara wanapotenda dhambi hadi hatimaye wamewekwa chini ya Masihi na Jeshi kwa sababu hawajifunzi chochote.

Yuda anaadhibiwa na hatimaye mharibifu halisi, Mnyama wa Babeli wa Danieli Ch. 2, inaharibiwa kabisa na Masihi mwishoni mwa Himaya Sita za Mnyama (F027ii, xi, xii na xiii. Hakuna hata mmoja wa kizazi hiki kisicho na imani atakayeona urejesho baada ya miaka sabini (mst. 12; comp. Hes. 14: 20-24).

25:15-38 Kikombe cha Ghadhabu

25:15-29 Njozi awali ilileta sehemu ambayo sasa imetenganishwa ya maneno dhidi ya mataifa (ona Sura ya 46-51; comp. 1:5). Kila taifa, kutokana na makosa yake (Am. 1:3-3:2) lazima lipate ghadhabu ya Mungu.

vv. 27-29 inaendeleza Kikombe cha Ghadhabu ya Mungu aliyopewa Yeremia katika mstari wa 16). Kikombe ni ishara ya hukumu ya Mungu na hapa inalinganishwa na upanga (taz. mst 29). Imewekwa na Mungu mikononi mwa Yeremia tangu mwanzo (8:14; Isa. 51:17; Zab. 11:6 (F024)).

25:17-26 Andiko hili ni muhimu kwa kuwa linabainisha mataifa kote ulimwenguni ambayo Mungu atayaleta kwenye uharibifu katika kipindi cha mchakato unaoishia katika mstari wa 26 kwa kuangamizwa kwa mfumo wa Babeli kwa ukamilifu (kutoka kwa Danieli).

Yeremia asema uharibifu unaanza Yerusalemu na Yuda, kuanzia siku hiyo (mash. 17-18). Kisha Misri na watu wake wote na wageni wanaokaa kati yao. wafalme wote wa nchi ya Usi, na nchi za Wafilisti (Ashkeloni, Gaza, Ekroni, Ashdodi); Edomu, Moabu na wana wa Amoni, wafalme wa Tiro na wafalme wote wa Sidoni. Inajumuisha wafalme wa visiwa vya pwani ng'ambo ya bahari; Dedani, Tema, Buzi na wote wanaonyoa nywele zao. (tazama Bullinger’s n. hadi v. 23). Wafalme wote wa Arabuni na makabila yote yaliyochanganyikana wakaao jangwani. Wafalme wote wa Zimri, Elamu na wafalme wote wa Umedi. Mungu anawaita wafalme wote wa kaskazini; mbali na karibu. Wanaitwa mmoja baada ya mwingine na falme zote za ulimwengu zilizo juu ya uso wa dunia. Na baada yao mfalme wa Babeli atakunywa. Hivi ndivyo vita vya mwisho vya Siku za Mwisho Mashariki ya Kati na Afrika Kaskazini yote ikijumuisha Wamedi na Waajemi au Wairani (ona ##294; 141C; 141D; 141E; 141E_2). Mfuatano huu unachukuliwa na Ezekieli kama Unabii wa Mikono Iliyovunjika ya Farao katika mlolongo wa kuanzia 605 KK hadi 525 KK (Na. 036) (F026viii). Kisha, ikiunganishwa na unabii katika Danieli iliendelea hadi kwenye vita vya Siku za Mwisho (Na. 036_2). Sehemu ya mwisho ya vita hivyo ni vita vya mwisho vya Har–Magedoni na Vitasa vya Ghadhabu ya Mungu (Na. 141E). Wa mwisho kuangamizwa ni yule Mnyama wa mwisho wa Babeli wa vidole Kumi vya miguu (Dan, 2:41-44 na mfumo wake wa kidini (#141F).

25:26 Babeli imeandikwa katika maandishi ya Kiebrania kama Sheshaki. Zoezi la cypher ambamo herufi hubadilishwa kwa mpangilio wa kinyume wa Alfabeti ya Kiebrania inaitwa "atbash" (ona 51:1, 41 n. OARSV n.)

25:30-31 Hukumu inaelezewa kwa maneno ya kimapokeo au ya kawaida: kwa mfano. kunguruma

(Am. 1:2; Zab. 46:6). mavuno (Isa. 16:9-10; 63:1-3; mahakama ( 12:1 ); upanga (12:12).

25:32-33 Kuangamizwa kwa maadui walio mbali (6:22) kutakuwa kutoka mwisho mmoja wa dunia hadi mwisho mwingine (maafa makubwa 8:2; 16:4). Wale waliouawa na BWANA siku hiyo hawataliliwa, na watatawanywa kama samadi juu ya nchi. Hilo linapatana na Sheria ya Mungu kama inavyotolewa katika Hesabu 35:33 ambapo dunia inaweza tu kusafishwa na damu iliyomwagwa ndani yake kwa damu ya wale wanaoimwaga.

25:34-38 Watawala au wachungaji kama Mabwana wa Kundi wamechanganyikiwa na kukata tamaa. Mkanganyiko huu utaendelea na kuwa mbaya zaidi hadi Siku za Mwisho (Kum. 28:28).

25:37-38: Masihi (Bwana) anaharibu malisho ya Wachungaji na hatimaye ataharibu mfumo mzima wa Babeli pamoja na Yuda na Israeli na dini za Jua na Ibada za Siri. Hakuna atakayesalia hai, duniani kote (F066v).

LXX katika sura ya 25 ina mistari 13 tu ya maandishi hapa katika MT na kisha mistari ya MT katika 34-39 iko katika 49:34-39. Kama kawaida Kusudi la sura zimeorodheshwa na mlolongo wa MT. Maandishi ya MT ya mistari 25:34-38 inaonekana kuongezwa hapa.

[Sehemu ya 3: chps. 26-38]

Nia ya Sura ya 26

26:1-35:19 Matukio na Unabii Kuhusu Urejesho.

26:1-24 Mahubiri ya Hekaluni

26:1-6 Yeremia alitumwa Hekaluni mwanzoni mwa utawala wa Yehoyakimu mwana wa Yosia ili awahutubie watu katika Ua wa Nyumba ya BWANA. Hii pengine ilikuwa kwenye Sikukuu ya Vibanda ya 609 KK. Inazingatiwa, na baadhi ya wasomi, kwamba maandishi ni muhtasari wa Baruku, na ina vipengele vya Ch. 7 na maneno mengine ya Yeremia (4:1-2; 18:7-11; 36:3). vv. 3-6 “Shilo (au Seiluni) palikuwa mahali ambapo Bwana aliweka jina lake hapo kwanza (ona Kumb. 12:5,11 n.k.; taz. 1Sam. 4:4) na ambapo Bwana aliharibu kwa sababu ya uovu wake (Yer. 7:12). Ujumbe hapa ni kwa wateule pia, kwa kuwa ikiwa Bwana hataihurumia nyumba yake, mwisho wa taifa lenyewe ni nini? Kumbuka pia dhana ya kuepushwa na toba kutokana na onyo la mapema. Hilo linakazia umuhimu wa watumishi wa Mungu kufanya kazi kwa wakati unaofaa.”

Onyo la Siku za Mwisho (Na.044)

26:7-19 kukamatwa na kuachiliwa kwa Yeremia.

Yeremia mara kwa mara aliwashutumu makuhani na manabii wa Hekalu kwa amri ya Mungu (ona 2:8; 5:30-31; 6:13-14). Makuhani na manabii wote waliona kwamba watateseka sana kutokana na uharibifu wa Hekalu. Wakamkamata Yeremia na maafisa wa mfalme waliokusanyika kusikiliza kesi hiyo. Utetezi wenye heshima wa Yeremia ndio uliomfanya aachiliwe, waamuzi wakifanya uamuzi wao kuhusu kielelezo kilichowekwa na Hezekia (716-687 KWK), kuhusu nabii Mika.

Lango jipya labda ni lango la Benyamini upande wa kaskazini wa Hekalu (20:2; 2Fal. 15:35. Tazama pia Kulipizwa kisasi kwa damu isiyo na hatia (Mwa. 4:10; 2Sam. 21:1-14; 1Fal. 2).

26:20-24 Kuuawa kwa Uria

Baadhi ya wasomi wanafikiri kwamba Baruku aliongeza hadithi hii ili kuonyesha hatari ya kibinafsi ya Yeremia na uungwaji mkono rasmi wa bahati (Ahikam 2Fal. 22:12,14). Akiwa kibaraka wa Misri (2Fal. 23:34-35), Yehoyakimu hakuwa na shida kumkamata Uria (Elnathani, 36:12, 25). Baadhi ya wasomi wanaona kuuawa kwake kulichukuliwa kuwa jambo lisilo la kawaida katika kumbukumbu za unabii wa Waisraeli (ona 2Nya. 24:20-22; Mt. 23:29-31 ona OARSV n.). Huenda hivyo ndivyo ilivyokuwa mpaka walipomkata Isaya katikati kisha wakaendelea kuwaua Uria, Zekaria, na manabii wengine kwa Yohana na Masihi na kisha mitume na kanisa (#122C) F044vii. Hakuna jambo lisilo la kawaida kwa Israeli na Yuda katika kuwaua manabii wa Mungu, na watakabiliana nao katika Milenia baada ya Ufufuo wa Kwanza (Na. 143A), chini ya Masihi, watakaposhika Sheria za Mungu au kufa.

Andiko la Sura ya 26 ya LXX kwa hakika liko kwenye MT ya Sura ya 46. Ch 26:13 kuhusu ujio wa Nebukadreza iko kwenye 46:13. Maandishi hayatofautiani sana katika muktadha.

Nia ya Sura ya 27

27:1-28:17 Nira ya Mfalme wa Babeli

27:1-11 Mungu aliweka Yuda na majirani zake chini ya nira ya mfalme wa Babeli kwa sababu ya dhambi yao na kukataa kushika Sheria yake. Na hilo limeendelea hadi siku za mwisho (21:1-10; 32:3-5). Hivyo mipango yao ya uasi ilikuwa kinyume na mapenzi ya Mungu. Njama hiyo ilisababishwa na uasi katika Jeshi la Babeli mnamo Desemba 595 - Januari 594 KK na kupaa kwa Psammetichus II (594 KK) huko Misri. Labda kwa kuitikia onyo la Yeremia, Sedekia hakufanya uasi na hivyo Yuda aliokolewa wakati wa kampeni ya kuadhibu ya Nebukadreza baadaye mwaka huo. Fomu kama Wakala wa Mungu “Nebukadreza” inaonekana katika Yer. Chs. 27-29; ambapo mahali pengine Nebukadreza anatokea. Umbo la Babeli ni Nabu-kudurru-ussur.

27:12-15 Yeremia arudia onyo lake kwa Sedekia, kwa kuwa Mungu hajatuma manabii wanaomshauri Sedekia (14:14), nao hawana kutegemeka.

27:16-22 Hapa Yeremia anawaonya makuhani na watu dhidi ya kuamini uhakikisho usio na msingi wa manabii hawa ambao hawakutumwa na Mungu kwamba nyara za Hekalu zilizochukuliwa mwaka wa 597 KK zingerudishwa hivi karibuni. Badala yake wanapaswa kuomba kwamba kile walicho nacho kisipelekwe Babeli (ona Yer. 52:17; 2Fal. 25:13).

Nakala ya LXX ya Sura ya 27 iko kwenye MT ya

Sura ya 50.

Andiko hili linarejelea Siku za Mwisho baada ya Urejesho wa Israeli na uharibifu wa mfumo wa Babeli ulioainishwa katika Danieli Sura ya 2 na urejesho chini ya Masihi kwenye Danieli Sura ya 12 (F027xii, xiii).

Nia ya Sura ya 28

28:1-17 Yeremia na Hanania

Mnamo mwezi wa tano (Jul/Ago) mwaka wa nne, mwanzoni mwa utawala wa Sedekia, Hanania, mwana wa Azuri, nabii kutoka Gibeoni, akanena na Yeremia mbele ya makuhani na watu wote, akisema, Bwana wa majeshi, Mungu wa Israeli: Nimeivunja nira ya mfalme wa Babeli. Ndani ya miaka miwili nitavirudisha mahali hapa vyombo vyote vya nyumba ya BWANA ambavyo Nebukadneza mfalme wa Babeli alivichukua kutoka mahali hapa na kuvichukua mpaka Babeli. Pia nitamrudisha Yekonia mwana wa Yehoyakimu mahali hapa. Mfalme wa Yuda, na watu wote waliohamishwa kutoka Yuda, waliokwenda Babeli, asema Bwana; kwa maana nitaivunja nira ya mfalme wa Babeli.

Huu ulikuwa unabii wa uongo na Yeremia mwanzoni alisema “Amina. Bwana na afanye hivyo; Bwana na ayafanye maneno uliyotabiri kuwa kweli, na kuvirudisha mahali hapa kutoka Babeli, vyombo vya nyumba ya Bwana, na watu wote waliohamishwa.

Kisha akamkumbusha Hanania kwamba manabii waliowatangulia tangu nyakati za kale walikuwa wametabiri vita, njaa na tauni juu ya nchi nyingi na falme kubwa (Mst. 8), kuhusu nabii anayetabiri amani, neno la nabii huyo litakapotimia, ndipo itajulikana kwamba Bwana amemtuma nabii huyo kweli.

28:10-11 Bila kuzuiwa na karipio la upole la Yeremia, baada ya kukanushwa waziwazi kwa unabii wa Mungu kupitia Yeremia, Hanania alichukua nira ambazo Mungu alimwamuru Yeremia kutengeneza na kubeba hadi Hekaluni (27:2-7) na kutoa ujumbe kwa Yeremia. wajumbe wa Wafalme wa Edomu, Moabu na wana wa Amoni, wa Tiro na Sidoni mbele ya Sedekia mfalme wa Yuda.

Baadaye Yeremia alipokea mwongozo mwingine kutoka kwa Mungu. Hanania alipaswa kuambiwa kwamba alikuwa amevunja mapiko ya mbao lakini Mungu atayaweka mahali pa mapingo ya chuma; Kwa maana Bwana wa Majeshi, Mungu wa Israeli, asema hivi. Nimeweka shingoni mwa mataifa haya yote nira ya chuma ya utumwa wa Nebukadreza mfalme wa Babeli, nao watamtumikia kwa maana nimempa hata wanyama wa mwituni.”

28:15-16 Kisha Yeremia anatangaza adhabu kwa nabii wa uongo anayedhania kusema kinyume na nabii wa Mungu na

kutokana na nguvu za Yeremia. Mungu hakuwa amemtuma Hanania na aliambiwa hivyo na kwamba alikuwa amewafanya watu waamini uwongo. Mwaka huohuo alipaswa kufa kwa sababu alikuwa ametamka uasi dhidi ya BWANA. Hivyo manabii walioteuliwa wana njia nyembamba sana ya kusafiri.

Ikiwa watashindwa kufanya yale ambayo Mungu anawaambia, angalau watabadilishwa, na pengine kuuawa.

Ikiwa hawatatumwa na kutoa matamko kinyume na nabii aliyetumwa, watauawa pia. Ikiwa mtu yeyote anakashifu au kukashifu, au kujaribu kumuua nabii wa Mungu aliye hai kwa misheni atauawa pia kama mfano. Mifano ya katazo hilo ni ya kawaida, kama ilivyokuwa kwa Samweli katika Israeli (1Sam. 16:4-5), Eliya (2Fal. 1:9-15); Elisha (2Fal. 2:23-24) na pia katika Siku za Mwisho na manabii wa mwisho (Yer. 2:15-27) (F024) na Ufu. 11:3ff (F066iii) na 19:17-20:6 (F066v). Eliya atatumwa mbele kwa wakati pamoja na Henoko na yeyote anayejaribu kuwaua manabii hawa wa Siku za Mwisho atauawa kwa namna hiyo hiyo (Mal 4:5).

Sura ya 28 katika LXX iko kwenye MT ya Baadaye kwa hakika Ch. 51.

Nia ya Sura ya 29

29:1-32 Barua za Yeremia kwa Babeli

29:1-23 Barua kwa Wahamishwa Wahamishwa katika Babeli walikuwa wakipotoshwa na uhakikisho uleule wa uwongo wa kurudi upesi kama ilivyotamkwa na Hanania huko Yerusalemu (Sura ya 27). Yeremia alituma barua kwa Elasa (labda ndugu ya Ahikamu (26:24) na Gemaria (36:10) kwa wazee wa watu walikuwa wameonywa juu ya adhabu na Mungu (Eze. 8:1; 14:1). Ushauri wake kwao ulikuwa kinyume cha yale waliyoambiwa na manabii hawa wa uongo, walipaswa hata kuanzisha nyumba huko Babeli na kusaidia katika ustawi wa serikali. Alisema kwamba Mungu atakuwa pamoja nao na hatimaye kuwarejesha baada ya kipindi cha miaka sabini (25:11; 27:7) Wenzake wawili wa Hanania, Ahabu na Sedekia (mst. 21) walihukumiwa na Yeremia (ona Eze. 13) Alitabiri kuuawa kwao, ambako Wababiloni waliona kuwa ni kupindua serikali kisiasa, na si kwa sababu katika mst.23. “Yeremia 29:18-19 pia inabainisha dhana ya kuonya taifa. Angalia ukweli kwamba adhabu hapa ni sawa na ya pili, ya tatu. na mihuri ya nne ya Ufunuo Sura ya 6. Hivyo uwili wa nyakati za mwisho wa matumizi pia ni dhahiri. Maoni pia yanaonekana katika Yeremia 44:4-5.” Onyo la Siku za Mwisho (Na. 044)

Tunaweza kusoma kuhusu mawazo ya Mungu katika Yeremia 29:11;

vv. 21-23 huenda ikafuata mst.15.

vv. 16-20 wakati mwingine huzingatiwa kama maoni ya wahariri kwenye barua.

29:24-32 Yeremia na Shemaya Msaidizi mwingine wa Hanania, Shemaya aliandika barua ya vitriolic kwa Mwangalizi mpya wa Hekalu (comp. 20:1). Alimshtaki Sefania kwa kudharau wajibu wake wa kutomkamata Yeremia kwa ajili ya barua yake kwa Babeli iliyotajwa hapa. Badala yake Sefania alisoma barua kwa Yeremia. Kwa hiyo Yeremia akatuma barua nyingine kwa wale waliokuwa uhamishoni kumhukumu Shemaya na kusema kwamba Mungu amesema kwamba hakumtuma na kwamba aliwadanganya watu. Matokeo yake kusingekuwa na yeyote kati ya watu wake ambaye angeishi kuona mema ambayo Mungu angewatendea watu wake; kama vile Shemaya alivyonena uasi juu ya Bwana. Haya yote yanapatana na adhabu ya Hanania katika 28:12-17 na itaendelea hadi Siku za Mwisho. Henoko na Eliya na manabii wa Siku za Mwisho watapingwa na mamlaka hizi za kidini na manabii wa uwongo wa Wakristo bandia na imani zingine. Watafaulu kuwaua Mashahidi Wawili jioni ya siku ya 1260. Wote watauawa na Masihi na Jeshi (ona Ufu. Sura ya 11 (F066iii) na 20 (F066v) na 141E.

Ni muhimu kutambua kwamba Sura ya 29 katika MT ya Kisasa haina uhusiano na LXX ambayo inahusika na barua kwa Wafilisti. Sehemu ya kwanza ya kifungu inaonekana katika Sura ya 47 juu ya aya saba. Hata hivyo mstari wa saba katika Ch. 47 haina uhusiano wowote na mstari wa Saba wa LXX hapa katika 29. Ch. 48 ya MT inaendelea kushughulika na Moabu badala ya Idumea ya LXX hapa katika mst. 7. Wayahudi waliandika tena MT baada ya kuanguka kwa Hekalu na kuhamishwa kwao Jamnia na hata baada ya 220 CE.

29 Sura:7-22 imehamishwa katika MT katika Ch. 49:7-22. Maoni ya maandiko yanafanywa katika Kusudi la sura za MT jinsi yanavyotokea katika RSV katika ufafanuzi hapa.

Nia ya Sura ya 30

30:1-31:40 Kitabu cha Faraja

30:1-4 Hapo awali ilikusanywa na Baruku, wengi wa

Chs. 30-31 inahusu kipindi cha 622-609 KK (3:1-4:4).

30:5-9 Maneno kuhusu Israeli

Andiko hilo linahusu Siku ya Bwana na Siku za Mwisho (Na. 192) na hukumu inayokuja ya Mungu (Am. 5:18-20). Mungu atarudisha Israeli, na Masihi na Daudi (Zek. 12:7-8) watatawala Israeli kutoka Yerusalemu (23:5-6; Hos. 3:5).

30:10-11 Usiogope Hiki ni kirai cha kawaida katika hotuba ya Mungu kwa mwanadamu (Mwa. 15:1; Isa. 35:4; Lk. 2:10).

Si kufanya mwisho kamili; Mungu anasema atayamaliza kabisa mataifa ambayo ndani yake aliwatawanya Israeli lakini hatamkomesha kabisa Yakobo (hii ilikuwa ahadi ya Yeremia 4:15-27 wakati Mungu anaagiza sauti ya mwisho ya kinabii (katika Dan-Efraimu). ya Makanisa ya Mungu kabla ya kuwasili kwa Mashahidi (ona pia 5:10,18; comp. 46:27-28) Mataifa haya ya kaskazini mwa Araxes ambako Israeli ilitawanywa mwaka 722 KK, na Waashuri, yanapaswa kufikia mwisho na watahifadhi utambulisho wao kama sehemu ya taifa lililorejeshwa la Israeli na kukaa katika hema za Shemu (Mwa. 9:27) (ona 212E; 212F).

Ijapokuwa wamejeruhiwa vibaya sana (8:22; 14:17) na kuachwa (4:30; 13:21) kwa sababu ya dhambi zao ambazo hazijatubu, Israeli itaponywa (Hos. 14:4). Ashuru itaporwa (9:25-26; 25:13-14). Lakini pia itarejeshwa na kutoka kaskazini pamoja na Israeli na kurejeshwa kaskazini mwa Eufrate kama sehemu ya ushindi wa biashara na Israeli na Misri chini ya Masihi (Isa. 11:16; 19:24).

30:18-22 Mji unarejelea kujengwa upya kwa mji wa Yerusalemu ambao utaachwa kama tambarare iliyoinuka baada ya tetemeko kuu la ardhi la Mlima wa Mizeituni (Zek. 14:4 F038). Marejesho yanafafanuliwa katika Ezekieli sura ya. 40-48 (F026x, xi, xii; ona pia Ufu. Sura ya 21-22 (#300; F066v).

Mst. 21 Mfanye amkaribie inahusu hatari ya kumkaribia Mungu au Elohim katika hali yao ya utukufu (Kut. 19:21; 33:20; Hes. 8:19).

30:22 7:23; 11:4; 24:7

30:23-31:1 Dhoruba ya Bwana

30:23-24 tazama 23:19-20

LXX ina sura yake 30:1-16 kama maandishi ya 49:1-6 katika MT na 49:7-22 yanaweka 29:7-22 kama maandishi yake. Andiko la 30:23-27 lilihamishwa hadi MT Ch. 49:23-27.

Andiko la Yeremia kwa hakika liliandikwa upya na Wamasora wa Hekalu. Kwa hiyo walitawanyika katika mtawanyiko kabla ya kufanya uharibifu zaidi kwa mfumo wa Hekalu na Kanisa ambalo lilitumia LXX kama Biblia yake.

Nia ya Sura ya 31

31:1 Israeli

Andiko hili linasisitiza kujumuishwa kwa neno “Israeli” katika kukumbatia familia zote zilizo ndani yake na Mungu atakuwa Mungu wao (30:22). Na wao Watu Wake. Ujumuisho huu wa neno Israeli (maana yake atatawala kama Mungu) ni kupanua Wokovu kwa Mataifa chini ya Masihi (ona Wateule kama Elohim (Na. 001).

31:2-6 Andiko hili linafanana na masimulizi ya Kutoka (Neema iliyopatikana (neema) tazama Kut. 33:12-17 Kongamano la Yer. 23:7-8 na ahadi za agano la upendo wa kudumu na uaminifu. urejesho wa furaha wa Israeli yote. Fungu linajumuisha urejesho wa hija katika Hekalu la Yerusalemu (ona Sayuni: 41:5) (ona pia Zek. 14:16-21; Isa. 66:23-24) kwa ushiriki na uwakilishi wa lazima. duniani kote.

31:7-14 Kurudi nyumbani Mungu atawakusanya waliotawanywa katika nchi yao wenyewe katika msafara mwingine (Isa. 35:5-10; 65:17-66:24; Zab. 23:2-3).

Israeli...Efraimu mzaliwa wangu wa kwanza (Kut. 4:22). Kama vile Efraimu anavyorudishwa, ndivyo Israeli yote, kutia ndani Yuda (2:3; 3:19);

Mst 12 Sifa kwa Mungu zitainuliwa mbali na karibu; Kutoka nchi za pwani (Zab. 72:10-11; Isa. 41:1,5) na karibu katika nchi ya ahadi kwa ajili ya ukombozi (mchungaji Isa. 40:11; kukomboa Isa. 48:20). Enzi hii Mpya itawekwa alama kwa mazao mengi (Isa. 58:11).

31:15-22 Raheli Yeye ni mama ya Yusufu na Benyamini (Mwa. 30:22; 35:16-20; 1Sam. 10:2) anaomboleza uhamisho wao (wa makabila ya kaskazini) (Rama 1Sam. 8:4). Katika Mat. 2:18 tunaona huzuni kubwa, lakini hapa tunaona mstari unaonyesha furaha ya urejesho.

31:18 Efraimu, mwana wa Yusufu (Mwa. 41:50-52) anatubu (3:22-25; Hos. 6:1-3). Ili kuzuia kurudia makosa yake ya zamani anaonywa kuweka alama za njia au machapisho ya kuongoza kwenye adhabu yake (kama onyo).

31:22 Jambo jipya comp. Isa. 43:19.

Mwanamke hulinda mtu, comp. Isa 11:6-9 kwa ajili ya kugeuza hali ya kawaida katika enzi mpya.

31:23-40 Urejesho na Agano Jipya

Maneno yafuatayo ni baada ya 587 KK.

31:23-30 Kama vile Mungu alivyopunguza watu wa Yuda (1:10) Pia atairudisha (Eze. 36:8-11) na kuiunganisha tena na Israeli (mst. 2-14; Isa. 11:11-16).

31:29-30 pengine inaakisi tatizo (Kum. 24:16) lililojadiliwa katika Ezekieli sura ya 1. 18.

31:21-34 Ili kupinga mtazamo mdogo unaozidi kuwa mdogo wa Agano la Sinai, hapa Mungu anatoa onyo la enzi inayokuja ambapo Masihi alipaswa kuja na kustahili kwa wanadamu kupewa Roho Mtakatifu (Na. 117) na kuwezesha Agano kuwa. yaliyoandikwa kwenye akili na mioyo ya watu wote (Agano la Mungu (Na. 152) na Taarifa ya Kwanza na ya Pili ya Agano (Na. 096B) (Ona pia 32:38-40; Ebr. 8:8-12; 10) :16-17).

Mst. 33 “Watumishi hawa wa Mungu katika siku za mwisho wametiwa muhuri kwenye vipaji vya nyuso zao kwa sababu wanazo sheria za Mungu akilini mwao, na zaidi ya hayo wanazishika sheria hizo kwa matendo yao. Hawa ndio waliotabiriwa na Yeremia.

Kusanyiko la Mungu katika nyakati za mwisho ni wale wa agano lililofanywa upya. Ni wale ambao Mungu ameweka sheria yake ndani yake. Hili ndilo lilikuwa kusudi la ishara ya Sanduku la Agano. Sanduku hilo, ambalo Mungu aliamuru Musa na watu wajenge, lilikuwa lielekeze kwa wateule. Kama Paulo alivyosema wateule ni hekalu la Mungu.” Alama ya Mnyama (Na. 025)

vv. 31-40 “Mungu alitabiri kuja kwa Agano Jipya kupitia watumishi wake manabii. Kuja kwa Masihi na kurejeshwa kwa Israeli kulitabiriwa katika Isaya 11:1 hadi 12:6. Kurudi kutoka uhamishoni pia kumetabiriwa katika Yeremia 30:1-24. Katika siku za mwisho shughuli na kusudi litaeleweka. Andiko linarejelea Israeli na Yuda, na linahusu urejesho chini ya Agano Jipya. Yuda inageuzwa kuwa wateule mwishoni ili wateule na mji wa Yerusalemu wasijitukuze dhidi ya Yuda (Zek. 12:7). Kurudi kwa Israeli kwa msingi wa kudumu kulitabiriwa.

Agano Jipya hapa linaonyesha tofauti ya kimsingi kati ya kauli ya kwanza na ya pili ya maagano (Na. 096B). Kauli ya pili ya agano imeandikwa juu ya mioyo na akili za watu ili sheria iweze kuwekwa na watu bila msaada na bila kosa. Haiondoi sheria; inakamilisha tu matumizi yake ndani ya mtu binafsi hivi kwamba wanaweza kutekeleza mapenzi ya Mungu kupitia sheria yake. Uwezo huu na uthibitisho wa “Agano Jipya” unahusisha Yuda kabla ya kujengwa upya kwa Yerusalemu, ambayo ni alama ya kukamilika kwa mfuatano huo. Hivyo urejesho wa Israeli hautakamilika hadi kuwekwa kwa Yuda ndani na kwa Agano Jipya.

Neno la Agano Jipya katika Yeremia ni chadash (SHD 2319) likimaanisha kitu kipya au kipya, ambalo linatokana na chadash (SHD 2318) mzizi mkuu kuwa na maana mpya ya kusababisha kujenga upya maana ya kufanya upya au kutengeneza. Hivyo Mungu anafanya upya agano lake na taifa lakini analifanya upya au kulirejesha ili liweze kuwekwa kutoka moyoni kwa kuingilia kati kwa Masihi. Agano, hata hivyo, bado na Israeli kama tunavyoona. Mafundisho ya kisasa kwamba Agano Jipya huondoa sheria ya Mungu kwa urahisi huelewa vibaya asili ya maagano na utendaji wa Mungu. Wale wanaopunguza sheria kwa umbo dogo zaidi na kuwafundisha wanadamu hivyo wanahesabiwa kuwa wadogo katika Ufalme wa Mungu. (Mathayo 5:17-20)

Agano la Mungu (Na. 152)

Agano limeandikwa katika mioyo ya Wanadamu.

(17:1; Eze. 11:19; Hos. 2:20)

31:35-37 Mungu anatumia mzunguko uliowekwa wa asili ili kusisitiza kuendelea kuwepo kwa Israeli kama kitu mbele zake (Isa. 44:24; 54:9-10).

31:38-40 Kifungu hiki kinafikiriwa kuja baada ya kipindi cha Yeremia na labda katika mkusanyo wa Baruku (wengine wanalinganisha Zek. 14:10-11) kinaeleza pembe nne za Yerusalemu: Kaskazini-mashariki (Hananeli Neh. 3:1); Kaskazini-magharibi (Lango la Pembeni 2Fal. 14:13); Kusini-mashariki na Kusini-magharibi mwa Garebu na Goa (zote hazijatambuliwa) na Kusini (Hinomu 7:31-32) na Mashariki (Kidroni 2Fal. 23:4,6) mipaka. Lango la Farasi liko katika Kona ya Kusini-mashariki (Neh. 3:28).

Sura ya 31 ya LXX kwa hakika ni Sura ya 48:1-44 ya baada ya Hekalu MT ambayo ina mistari mitatu ya ziada kutoka 48:45-47.

Nia ya Sura ya 32

32:1-44 Yeremia Ananunua Ardhi huko Anathothi

32:1-5 Kwa usuli tazama Ch. 37; (tarehe 587 KK). Wasomi fulani wanafikiri kwamba masimulizi hayo yanapaswa kufuata kwa mpangilio wa matukio Sura ya 37. Kuwekwa kwayo hapa kunakazia uhalali wa maneno yaliyotangulia kuhusu kurudishwa kwa Yuda.

32:6-15 Andiko hili ni maelezo ya kina zaidi ya shughuli ya biashara katika Biblia (comp. Mwa. 23:1-16). Binamu ya Yeremia Hanameli alijitolea kumuuza Yeremia ardhi yake, ili kuzuia upotevu wa mali ya familia (Law. 25:25-28). Shekeli kumi na saba (takriban wakia 7) hurejelea uzito, si sarafu. Nakala rasmi ya hati hiyo iliandikwa kwenye mafunjo na kukunjwa na kufungwa. Nakala iliyo wazi ilikuwa kwa kumbukumbu rahisi. Uhifadhi sawa wa matendo katika mitungi ya udongo unajulikana kutoka Elephantine nchini Misri. Baruku alikuwa mwandishi wa Yeremia au nyumba ya waandishi (Mambo ya Nyakati 36). Ununuzi wa Yeremia unaonyesha imani yake kwa Mungu na uhakika wake katika siku zijazo za Israeli na Yuda.

32:16-44 Wengine wanafikiri kwamba sehemu hii ni tahariri kama upanuzi wa mada iliyotangulia ya wakati ujao wa Yuda. Kwanza ni maombi rasmi (mash. 16-25). Wasomi wa OARSV n, wanafikiri huenda ilitolewa katika vyanzo vya kiliturujia (Neh. 9:6-38), Yeremia anasifu Uweza wa Mungu (10:10,16; 27:5), Ujuzi Wake (17:10) na Maajabu yake. Matendo kwa niaba ya Israeli (11:5). Kisha Yeremia anaendelea kutilia shaka hekima ya ununuzi Wake kwa kuzingatia hali (mash. 24-25). Mungu anamjibu katika mst. 26-44 ambayo inatoa muhtasari wa tafsiri ya Yeremia ya matukio muhimu ya kisasa. Mungu anatoa muhtasari wa ibada ya sanamu ya Yuda katika kutoa matoleo na matoleo kwa miungu mingine juu ya dari (19:13); dhambi ya kulinganishwa ya Israeli na Yuda (3:6-11); dhabihu ya kibinadamu (7:30-32). Yuda kwa ukaidi walipuuza (na kupuuza) maonyo ya Mungu (17:21-23). Uharibifu wake ulikuwa karibu, yaani kwa upanga, tauni na njaa (14:11-12; 21:7), kama ilivyoelezwa na Mungu. Sehemu inahitimisha kwa uhakikisho wa Mungu wa urejesho, kwanza kwa kurejelea Agano la Milele, ambalo amefanya nao, na atalirudisha chini ya Masihi, na kwa kutumia Roho Mtakatifu. Kisha watapandwa katika Nchi Takatifu kwa uaminifu.

32:42-44 Mungu asema kwamba nchi ambayo sasa ni ukiwa itarudishwa na mashamba yatanunuliwa na kuuzwa katika maeneo yote ya Yuda kuanzia Negebu, upande wa kusini, mpaka nchi ya vilima upande wa kaskazini.

Israeli na Yuda wameoza kwa ibada ya sanamu na dhambi na uasi hadi leo hii na tunakaribia kuona Mungu akitenda tena na kumtuma Masihi na Jeshi ili kukomesha mfumo huu wa dhambi na kuanzisha Milenia chini ya Masihi akitekeleza Sheria ya Mungu.

LXX inaacha aya 14 za kwanza zilizomo katika MT ya baadaye. Andiko pia halina mistari ya mwisho ya 39-44. Mistari hii inaonekana kuwa nyongeza kwa MT iliyofanywa baada ya mtawanyiko wa mwaka wa 135 na pengine baada ya 220 CE baada ya Mfalme Severin kurudisha hati-kunjo za Hekalu.

Nia ya Sura ya 33

33:1-26 Masihi kama Chipukizi la Ukoo wa Daudi

33:1 Kuunganisha sura iliyotangulia, na wakati Yeremia alipokuwa amefungwa katika Ua wa Walinzi. Kinaendelea na Kitabu cha Faraja lakini, kwa nguvu zaidi, kinatabiri kuja kwa Masihi kama “Tawi” (mash. 14-16).

mst. 2 ni doksolojia ya kiliturujia (Am. 4:13; Isa. 45:18),

Mst. 3 Mungu anaahidi kwamba atajibu na kufichua mambo ambayo bado hayajajulikana.

33:4 Katika ulinzi wa kuzingirwa, nyumba zilizokuwa zikizunguka kuta zilibomolewa ili kusaidia harakati za ulinzi na askari (Isa. 22:10).

33:5-9 Sheria ya Mungu (L1) inabidi itunzwe na kuleta dhambi kama deni na hivyo adhabu.

Baada ya adhabu huja toba na uponyaji (3:22; 30:17), msamaha, na kisha mji utakuwa kwa Mungu, amani na furaha, na mfano kwa Mataifa (13:11; Kum. 26:19).

33:10-11 Mandhari ni kwamba ukimya wa mauti (7:34) utavunjwa kwa sauti za uzima (30:19) na nyimbo za sifa (Zab. 136).

33:12-13 Mungu asema kwamba wachungaji watapata tena malisho katika nchi iliyowahi kuwa ukiwa (31:12; Eze. 20:37).

33:14-26 Inachukuliwa kuwa ufafanuzi wa 23:5-6, kutoka wakati wa Hagai na Zekaria (yapata 520 KK. OARSV n. inasema "Mistari hii inakosekana katika Septuagint": Ukweli ni kwamba LXX ni kubwa sana. tofauti katika mistari yote ya 33 na nyinginezo.Angalia tafsiri ya Brenton ya LXX att.Kwa hakika andiko la Yer.33:20-24 katika LXX lina maandiko yanayohusu kuuawa kwa nabii Uria chini ya Yehoyakimu ambayo yamo katika 26. :20-24 katika MT (RSV na Soncino). Hivyo kuashiria maandishi muhimu ya Yeremia na Wamasora baada ya LXX kufasiriwa mwaka wa 160 KK.

vv. 14-18 Andiko hapa linarejelea “Tawi” la haki litakalochipuka kwa ajili ya Daudi. Huyu ndiye Masihi na hapaswi kuchanganywa na Watawala wa Daudi wa 2Sam. 7:16; 1Kgs. 9:5). Rejea ya Kumbukumbu la Torati (Kum. 18:1-5) kwa makuhani Walawi pia inafuatiliwa katika Ezekieli kuhusu kazi ya Wasadoki katika ujenzi wa Hekalu chini ya Masihi.

Mst. 16 Jina jipya la Yerusalemu ni “Bwana ndiye Haki yetu” (ona pia Isa. 1:26 n.)

vv. 20-21 “Mistari hii inaonyesha kwamba agano na Daudi na uzao wake, na pia Walawi, lisingeweza kuvunjwa. Njama zozote za kuangamiza Nyumba ya Daudi, kama vile tunaona katika Isaya 7:5-6, zilitabiriwa kushindwa. Kushindwa kulikotabiriwa ilikuwa ni kuhifadhi ufalme ili Maandiko yasiweze kuvunjwa. Masihi atarudi kuchukua ufalme huo kulingana na Danieli 2:35, 44-45.” (tazama F027ii)

Nasaba ya Masihi (Na. 119).

33:22 inachukuliwa kuwa tafsiri mpya ya Mwa. 22:17-18

33:23-26 Kama vile usiku hufuata mchana (31:35-37; Mwa. 1:5; 8:22). Hii ilikuwa ni ahadi ya Mungu kwa wazee wa ukoo (linganisha Rum. 4:13) na kwa Daudi na itawekwa.

Nakala ya Ch. 33 katika LXX inapatikana katika MT kama Ch. 26 na inafuata dhamira ya tafsiri ya LXX ya MT ya awali ya 160 KK.

Nia ya Sura ya 34

34:1-7 Onyo kwa Sediekia

“Sabato chini ya Sedekia (Na. 195B)

Mungu alimpa Mfalme Sedekia amri ya kutii Sheria na kuwafungua watumwa wa Israeli katika mwaka wa Sabato. Mwaka wa Sabato ulikuwa mwaka wa 589/8 KK, mwaka wa kumi wa utawala wake. Aliambiwa awaachilie watumwa wote katika mwaka huo, na familia tajiri waliwaachilia lakini waliwarudisha tena. Hivyo Mungu alisema atamtuma Nebukadreza dhidi ya Yerusalemu na kuiharibu. Mwaka wa Sabato ulikuwa tayari umeanza wakati kuachiliwa na kufanywa tena utumwani kulipotokea, na hayo yote yalikuwa kabla ya kuzingirwa kuwekwa katika mwaka wa kumi, 589/8 [Yan. 588 KK]. Yeremia sura ya 34 iko wazi kabisa juu ya jambo hilo. [Fungu kutoka 34:8-22 linahusu Utumwa wa Watumwa na dhambi za watu wa Yerusalemu. Wanazuoni wengi hawajui tarehe za Kalenda na athari za Sheria zinazoongoza Sabato na wanafikiri kwamba maagizo yalitolewa na Sedekia mbele ya Wamisri jambo ambalo si sahihi (ona OARSV n.]

Kuzingirwa kulidumu kwa muda uliosalia wa Sabato na hadi mwaka wa kwanza wa mzunguko uliofuata mwaka wa 588 KK, na kumalizika kwa kuanguka kwa jiji hilo. Kwa hiyo tunaona Sabato ilikuwa inatumika, Wababeli walikuwa wamejiondoa baada ya kuizingira baadhi ya miji ya Yuda, na Mungu alisema atawafanya warudi dhidi ya Yerusalemu - jambo ambalo alifanya mwaka huo huo. Sehemu katika Yeremia 34:17-22 ni hukumu ya Mungu. Walirejeshwa lakini walirudia tena mapenzi yake na neno lake. Hukumu hiyo ingali inatumika na ndiyo sababu ya moja kwa moja ya maafa na maafa ambayo yametokea kwa Yuda katika kipindi cha milenia mbili zilizopita, na adhabu hizi sasa zitaongezwa kwa kipimo kamili hadi Yuda mwenye kuasi atakapotubu pamoja na wale wanaofuata makosa na mapokeo yake.”

Kupotoshwa kwa Kalenda ya Mungu katika Yuda (Na. 195B)

34:6 Katika sehemu ya kwanza ya kuzingirwa ni Lakishi pekee (maili 23 SW ya Yerusalemu) na Azeka (maili 11 kaskazini mwa Lakishi) ndiyo pekee ndiyo iliyosimama.

34:12-14 Mungu anatangaza kupitia Yeremia, Sheria inayohusiana na Miaka ya Sabato na Kutumwa kwa watumwa mwishoni mwa mwaka wa Sita kwa ajili ya uhuru uliohakikishwa chini ya sheria kwa miaka ya Sabato na Yubile (ona Kut. 21:2; Kumbukumbu la Torati 15:12).

Walirudi katika shughuli zao chini ya sheria (mst. 18; Mwa. 15:9-17; wakosaji wanapatwa na hatima sawa na mnyama aliyechinjwa) (soma pia matumizi ya “Kata agano” (Lt.) (Mst.) 8, 13, 15 n.k.) (ona 31:31 n.); Mungu aliwahukumu wote, kupitia Yeremia hapa; na Zekaria alipaswa kufa mikononi mwa mfalme wa Babeli ambaye Mungu angemrudisha kwenye mji (mst. 21-22).

Nakala ya Ch. 34 katika LXX inaonekana katika Ch. 27 ya MT. Mistari ya 13 na 21 ya MT haipo katika LXX ya awali.

Nia ya Sura ya 35

Warekabi walikuwa na utaratibu wa kidini sawa na lakini hawakuwa na kibali chini ya sheria kama walivyofanya Wanadhiri (Hes. 6:1-21). Zilianzishwa na Yonadabu mwana wa Rekabu, wakati wa utawala wa Yehu (842-815 KK). Wakichukuliwa na wengine kuwa washupavu wa kidini, walimsaidia Yehu katika mauaji kufuatia uasi dhidi ya Omri (2Wafalme 10:15-28). Walifikiri kwamba maisha ya kukaa chini na ya hali ya juu katika Kanaani yalihatarisha usafi wa ibada ya Bwana. Kutokana na mitazamo hii walikuwa wachungaji na waliishi katika hema na walijiepusha na mvinyo kwa ajili ya kufuata matakwa ya babu zao na si kwa sababu za kidini (tazama Mvinyo katika Biblia (Na. 188)). Kurejewa kwao hapa hakuungi mkono maoni yao bali kunaonyesha tu kuthibitishwa kwa uaminifu wao kwa kanuni zao kwa kulinganisha na ukosefu wa imani wa Yuda. Tukio hilo lilifikiriwa kuwa janga la 601 KK (ona 12:7-13 n.) (cf. OARSV n.)

Labda Maaseya ndiye baba wa Sefania (comp. 21:1).

Ch. 35 katika LXX iko kwenye Yeremia 28:1-17 ya MT. Inafuata LXX vizuri.

Nia ya Sura ya 36

36:1-45 Majaribu na mateso ya Yeremia

36:1-32 Yeremia, Yehoyakimu na Vitabu vya Kukunjwa

1-4 Bwana Mungu aliamuru kwamba Yeremia apunguze maneno yote ya Mungu kuhusu unabii wake na kile alichokusudia kufanya kwa Yuda kuwa Gombo la kumbukumbu. Kisha Yeremia akaagiza Baruku mwana wa Neria na nduguye Seraya (32:12; 51:59) wa Nyumba ya Waandishi kuangusha maneno yote ya Bwana ambayo Yeremia alimwambia. Mwaka wa Nne ulikuwa 605 KK ambao ulikuwa mwaka wa kwanza wa utawala wa pamoja wa Nebukadreza na baba yake (taz. pia F027, i, ii).

5-10. Yeremia alikuwa amezuiliwa kuingia Hekaluni, kwa vile alikuwa nabii wa Mungu na Yuda, na hasa Walawi, hawakutaka kusikia habari mbaya kuhusu dhambi zao, kutoka kwa wajumbe halisi wa Mungu. Katika tukio la mfungo uliotangazwa na Yehoyakimu katika tukio la kusonga mbele kwa Nebukadreza dhidi ya Ashkeloni (takriban Nov. 604 KK alipokuwa pia amemtangaza Danieli kuwa mtawala wa jimbo la Babeli (F027ii)); Yeremia akamteua Baruku kuchukua kitabu na kukisoma Hekaluni mbele ya makuhani na watawala mahali pake. Shafani alikuwa rafiki wa Yeremia (26:24)

11-19 Baruku aliombwa kusoma tena kitabu hicho mbele ya kusanyiko la maofisa wa kifalme. Walivutiwa sana, lakini kabla ya kuisoma mbele ya Yehoyakimu waliwashauri Baruku na Yeremia wajifiche.

20-26 Yehoyakimu aliamuru kitabu hicho kuletwe kutoka kwa ofisi ya waandishi. Licha ya maandamano ya baadhi ya maofisa wake, alichoma kitabu cha kukunjwa kikisomwa, safu tatu au nne kwa wakati mmoja. Alikasirishwa na yaliyomo na akaamuru Yeremia na Baruku wakamatwe. Hata hivyo, Bwana aliwaficha (mst. 26) Penknife ilikuwa kisu kilichotumiwa kunoa ncha ya kalamu za mwanzi wa mwandishi.

27-32 Yeremia alitumia uharibifu wa Hati-kunjo kama ishara (mst. 29). Kisha Yeremia akatangaza

kifo na uharibifu kamili wa Yehoyakimu (22:18-19; 2Fal. 24:6-15) na kisha kuamuru nakala iliyopanuliwa ya gombo (labda iko katika sura ya 1-25 (ona pia OARSV n).

Ch. 36:1-32 ya LXX inashughulikiwa katika sura ya 29:1-32 ya MT. Mistari ya 16-20 ya MT haipo katika LXX. Hii inashughulikia unabii wa hukumu ya Mungu ambayo ni nyongeza muhimu kwa MT ya baadaye inaonekana baada ya 70 CE.

Nia ya Sura ya 37

37:1-38:28 Yeremia, Sedekia na Kuzingirwa.

37:1-2 Sedekia alifanywa mfalme wa Yuda na Nebukadreza mfalme wa Babeli. Hata hivyo, yeye, na watumishi wake, wala watu wa nchi hawakusikiliza maneno ya BWANA aliyosema kwa kinywa cha nabii Yeremia.

37:3-10 Muda mfupi baada ya Sedekia kutawazwa (wakati wa masika ya 588 K.W.K.), Jeshi la Eyptian chini ya Farao Hofra (Apries) lilikuja kutoka Misri ili kukomboa Yerusalemu lililozingirwa (34:21). Wakaldayo walilazimishwa kustaafu. Kwa hiyo wakaaji walihitimisha ukombozi sawa na ule wa siku za Hezekaya (2Fal. 19:32-37) uliokuwa ukiendelea. Sedekia alimtuma Yehukali na Sefania kuhani (baadaye auawe na Wakaldayo) waulize kwa Yeremia, wakiomba sala. Yeremia alikuwa bado hajafungwa gerezani. Mungu alimwambia Yeremia amwambie Sedekia kwamba jeshi la Farao lingerudi Misri. Mungu aliwaambia, kupitia Yeremia, kwamba Wakaldayo wangerudi, nao wangeuvua na kuuteketeza mji huo (mash. 6-10).

37:11-15 Yeremia aliondoka mjini karibu na Lango la Benyamini (20:2). Yeremia alikamatwa kwa tuhuma za kuachwa (38:18-19). Labda hilo lilitokana na tangazo la 21:1-14. Wakuu walimkasirikia Yeremia, wakamfanya apigwe na kutiwa gerezani katika nyumba ya Yonathani katibu ambayo ilikuwa imefanywa kuwa gereza.

37:12 Kupokea sehemu yake inaonekana kuwa ni ukamilisho wa 32:6-15.

37:16-21 Katika mahojiano ya siri Sedekia aliomba uhakikisho juu ya uasi wake ulioshauriwa vibaya lakini bila mafanikio (21:2). Kifungo cha Yeremia kilirekebishwa ili kukamatwa katika mahakama ya walinzi na mgao wa chini wa chakula wakati vifaa vilidumu (Mst. 21).

LXX ya Sura ya 37 imekosa mst. 10-11. Maandishi ya Sura ya 37 yanapatikana katika RSV kwenye Ch. 30 kama katika MT iliyobadilishwa baadaye kama inavyoonekana katika RSV.

Nia ya Sura ya 38

38:1-13 Yeremia alikuwa akijaribu kuokoa maisha ya watu wake huko Yerusalemu. Alikuwa akiwaambia yale ambayo Mungu alikuwa ameagiza lakini mfalme na watumishi wake, washauri wa Wamisri, hawakusikiliza. Hao walikuwa Gedalia mwana wa Pashuri (20:1), Yukali au Yehukali (37:3), Pashuri (21:1). Walimshawishi Sedekia ambaye hajaamua kwamba Yeremia alikuwa akipindua juhudi za vita (Kuna ripoti ya istilahi sawa au phraseology katika barua iliyoandikwa miezi kumi na minane mapema iliyopatikana katika uchimbaji huko Lakishi tazama OARSV n.).

38:6 Neno birika lilikuwa karibu kukauka linaonyesha muda mfupi kabla ya shambulio la mwisho la Wakaldayo mnamo Agosti/Septemba 587 (52:5-7; #250B). Kulingana na maoni ya Yeremia akitangaza Neno la Mungu (mst. 2) wakuu walidai kwamba Yeremia auawe. Sedekia alikuwa dhaifu na akawaacha wafanye walivyotaka, kwa hiyo wakamchukua na kumtia ndani ya kisima cha Malkia mwana wa mfalme, katika ua wa walinzi, ili afe. Ebed-Meleki Mwethiopia (hapa anatajwa kuwa towashi (mst. 7)) alienda kwa mfalme na kumwambia kile walichomtendea Yeremia. Sedekia alimwambia achukue watu watatu na kumtoa kwenye kisima na hivyo kuokoa maisha yake. Hivyo ofisa wa makao ya mfalme wa kigeni ndiye aliyemwokoa Yeremia kutoka mikononi mwa watu wa nchi ya Yeremia.

38:14-28 Sedekia aliomba wahudhurie kwa siri kwa kuwa aliogopa kikundi cha Waabiloni na pia aliogopa kikundi cha Wamisri katika mahakama yake mwenyewe. Yeremia alimwambia kwa uaminifu kile ambacho Mungu alikuwa amesema. Ukweli ni kwamba mfalme alidhoofishwa na makundi katika mahakama yake mwenyewe na alinaswa nao kwa matokeo mabaya.

Alirudia shauri la “kujisalimisha na kuishi” ambalo Mungu alikuwa amewapa (20:1-16; 21:4-10; 27:1-11). Yeremia alikazia jambo hilo kwa kusimulia maono ya kutekwa kwa nyumba ya kifalme na kuteketezwa kwa Yerusalemu.

Katika matope inarejelea uzoefu wa Yeremia mwenyewe wa hivi majuzi re 38:6 hapo juu.

Yeremia alimhakikishia Sedekia usalama kutoka kwa waasi wa Yuda (39:9). Sedekia alishindwa kutenda na akatoa ahadi, kutoka kwa Yeremia, ya usiri na kumrudisha katika kifungo cha nyumbani (37:21).

LXX ya Sura ya 38 inapatikana katika Hekalu la Baadaye la MT katika Sura ya 31 katika RSV na Biblia za kisasa isipokuwa Knoch.

[Sehemu ya 4: chps. 39 hadi mwisho]

Nia ya Sura ya 39

39:1-40:6 Yeremia na kuanguka kwa Yerusalemu

39:1-14 Mistari ya 1-10 inafupisha 52:4-16 (2Fal. 25:1-12) ikiongeza majina ya maafisa wa Babeli (mst. 3). OARSV n. ina usomaji mbadala wa mst. 3 “Nergal-sherezeri Simmagiri, Nebushazbani ofisa mkuu wa mahakama, Nergal Sherezeri Rabmagi...: Simmagir na Rabmagi ni vyeo vya maofisa wa Babeli. Kulingana na 52:6-14 gunia la Yerusalemu (Mst. 8) lilitokea mwezi mmoja baada ya kutekwa kwake.

39:15-18 Neno hili la Mungu linamhakikishia Ebed-Meleki, Mwethiopia, usalama wake kwa sababu ya kumtumaini Mungu. Inaonekana kuwa ni mwendelezo wa Ch. 38:13.

Maandishi ya LXX Sura ya 39 yanapatikana katika Sura ya 32 katika Post Temple MT ya RSV na maandiko mengine ya Biblia.

Nia ya Sura ya 40

40:1-6 Rama (31:5) inachukuliwa kuwa pahali pa kupitisha watu waliohamishwa. Kwa sababu ambazo hazijasemwa, lakini huenda kwa sababu maneno aliyosema yalionyesha kwamba Mungu wake alipendelea Wababiloni wakati huo, Yeremia aliruhusiwa kutendewa mema na ama kwenda pamoja na Nebuzaradani hadi Babuloni au kubaki hapa Yuda, katika hali hiyo. kuripoti kwa Gedalia mwana wa Ahikamu huko Mispa. Alimpa mgao wa chakula na zawadi alipochagua kubaki Yuda. Yeremia alikuwa na urafiki kwa muda mrefu na familia ya Gedalia (26:24; 36:10).

40:7-41:18 Uasi wa Tatu

40:7-12 Gedalia alikuwa mshiriki wa Familia mashuhuri ya Yudea (2Fal. 22:12-14). Aliwahakikishia wananchi wake kwamba angewawakilisha mbele ya Wababeli (Wakaldayo). Aliwahimiza warudi mashambani mwao na mijini mwao. Kutoka kwa maandishi ya 32:1-8, na Neh. Ch. 7, wasomi wanafikiri Benyamini alikuwa ameokolewa kwa kiasi kikubwa katika dhiki. Mispa (labda Tel en-Nasbeh) inaonekana kuwa mji mkuu wa mkoa.

40:13-41:3 Yuda ilikuwa na miaka mitano ya mafanikio chini ya Gedalia, ambaye hakuwa wa damu ya kifalme. Ishmaeli, mmoja wa wana damu ya kifalme, alitiwa moyo na Baali wa Amoni kwa sababu za kisiasa na kwa sababu alidaiwa kuwa “mzalendo mkuu” alipanga mauaji ya Gedalia (ona OARSV n.). Gedalia aliitupilia mbali ripoti hiyo.

Matokeo yako katika Sehemu ya XI Ch 41.

Maandishi ya Sura ya 40 ya LXX yanapatikana katika Ch. 33 ya chapisho la Hekalu MT la RSV na maandishi mengine ya kisasa ya Biblia.

Nia ya Sura ya 41

Gedalia alitumikia vyema akiwa gavana huko Mispa. Hakuwa wa familia ya kifalme. Ishmaeli alikuwa wa familia ya Kifalme na, akitiwa moyo na Baali wa Amoni kwa sababu za kisiasa, alipanga njama ya kumuua Gedalia huko Mispa na kuuawa kwa walinzi wa Wakaldayo huko. Gedalia alidharau ripoti kama tulivyoona katika Ch. 40 (Sehemu ya X). Hilo lilikuwa kosa kubwa la mtu mwenye kuheshimika aliyeheshimika wengine kwa utimilifu wake.

vv. 1-3 Mauaji huko Mispa

v. 3 Mauaji ya Gedalia

vv. 4-10 Katika kile kinachofikiriwa kuwa Septemba 582 KK karibu. Mwezi wa Saba (ona pia 52:30). Siku moja baada ya kuuawa kwa Gedalia, wasaidizi wake na ngome ya Wakaldayo, Ishmaeli alizuia kikundi kilichokuja kutoka kaskazini kwenye safari ya kwenda Yerusalemu.

Aliwavuta hadi Mispa na kuwachinja wote isipokuwa kumi kati yao ambao walinunua uhuru wao kwa akiba ya chakula. Waliitupa miili hiyo ndani ya kisima cha kale (1Fal. 15:22). Kundi la Ishmaeli liliwachukua watu waliosalia huko Mispa na kuelekea Amoni.

41:11-18 Kundi la kulipiza kisasi chini ya Yohanani lilimpata Ishmaeli huko Gibeoni (28:1; 2Sam. 2:13). Kundi hilo liliachiliwa na Ismaili pekee na wanane wa waliokula njama wake walitorokea kwa Amoni (40:14). Kwa kuogopa kisasi cha Wababiloni, kikundi cha Yohanani kiligeukia Misri. Walipiga kambi wakiwa njiani Geruth-Kimham (inafikiriwa labda ni “Nyumba ya kulala wageni ya Chimham” karibu na Bethlehemu; ona OARSV n).

RSV Ch. 41 ni Ch. 48 katika LXX.

Ch. 41 katika LXX ni Ch. 34 katika MT ya RSV.

Nia ya Sura ya 42

42:1-43:7 Kukimbia hadi Misri.

42:1-6 Yeremia alifikiriwa kuwa labda mmoja wa mateka walioachiliwa na Yohana (41:16). Yeremia aliombwa aombee (15:11) kikundi ambacho hakikuwa na hakika juu ya njia bora zaidi ya kutenda na mahali ambapo wangeenda. Ili kubaki wangeweza kuteseka katika kisasi cha Wakaldayo ambao walikuwa na uhakika wa kutoka Babeli kama walivyofanya (ona 52:30). Kukimbilia kwao Misri kungechukuliwa kama kukubali hatia kwa Wababiloni.

42:7-22 Baada ya siku kumi Yeremia alileta jibu la Mungu kwa ombi lao. Ilikuwa mapenzi ya Mungu kwamba wabaki (29:1-14; 32:6-15). Wangebaki wangepokea Baraka za Mungu. Kukimbia kungeleta mateso kwa wakimbizi.

Sura ya 42 katika RSV iko kwenye Sura ya 49 katika LXX.

Sura ya 42 katika LXX iko kwenye sura ya 35 katika RSV.

Nia ya Sura ya 43

43:1-7 Kwa muda wa siku kumi kundi la Wamisri lilishinda kambi juu ya wale waliotaka kushika Neno la Mungu kupitia Yeremia. Walimshtaki Yeremia kwa kushawishiwa isivyofaa na Baruku, ambaye hawakumwamini akiwa nabii. Imependekezwa na kubainishwa katika OARSV n. kwamba 42:19-22 inapaswa kuja kati ya mst. 3 na 4 kama jibu la Yeremia kwa Azaria na wenzake tangu 42:19-22 linaweza kuonyesha kwamba uamuzi ulikuwa tayari umefanywa wa kwenda Misri; Yeremia Mapenzi ya Mungu.

Hata hivyo waliamua kwenda, wakiwachukua Yeremia na Baruku pamoja nao, labda ili kuhakikisha wanaendelea kupokea Maandiko ya Mungu, ingawa waliyachukulia kama mapendekezo tu.

Mst. 7 Tahpanesi ngome ya mpaka wa Misri inayojulikana pia kama Baal-Sefoni, Gr. Daphne, Tel el Defneh ya kisasa (2:16).

43:8-45:5 Yeremia huko Misri

43:8-13 Neno hili lilikusudiwa kuonyesha kwamba Misri haikuwa kimbilio salama kutoka kwa Nebukadreza (anayetajwa kuwa mtumishi Wangu (25:9; 27:6) Alimshinda Neko mwaka wa 605 KK na akaongoza shambulio lililofaulu dhidi ya Amasis (Ahmosis). II) mwaka 568/567 KK baada ya neno hili (46:13-26);

Safisha vazi lake likiwashwa. “Kupumzika” huonyesha maoni duni ya Mungu kuhusu Misri.

Heliopolis (inayoitwa ON katika Mwa. 41:45). Ni maili sita (9KM) Kaskazini Mashariki mwa Cairo na hapo zamani ilikuwa kitovu cha Ibada ya Jua kama Re au Ra (ona Isa. 19:18 n.) Mungu alitabiri kupitia Isaya (19:19) kwamba madhabahu ingejengwa huko na katika mwaka wa 160 KK, chini ya Onias IV; Hekalu lilijengwa huko kwa kutarajia Masihi kutumwa huko karibu 5 KK, pamoja na wazazi wake, kumwokoa kutoka kwa Herode.

Obelisks ni makaburi ya shafts ya granite ya mraba ya tapered kidogo iliyopigwa na piramidi. Ni alama za uume zinazojulikana kama Ben-ben na waabudu jua na Washetani.

RSV katika Ch. 43 inapatikana katika LXX katika Ch. 50. The LXX Ch. 43 yuko Ch. 36 katika MT ya RSV. (tazama pia Muhtasari)

Nia ya Sura ya 44

44:1-14 Hotuba hii ni onyo kwa Wayahudi wanaoishi Misri. Ni upanuzi wa onyo dhidi ya kurudia makosa ya baba zao katika Yuda na kupata matokeo (ona 42:14-18).

Mst. 1 Migdoli Siku ya leo Tell el-Heir mashariki ya Tahpanesi (43:7) Memfisi (2:16) Pathros “nchi ya Kusini”, juu, au Kusini mwa Misri. Huenda tayari kulikuwa na Koloni la Kiyahudi huko Elephantine. Kwa hakika kulikuwa na mtu aliyeimarika sana pale chini ya Satrap Arsames wa Kiajemi kabla ya 419 KK na kabla ya kukamilika kwa Hekalu la Yerusalemu chini ya Ezra na Nehemia (ona Na. 013).

(Ona pia maelezo ya Bullinger kwenye mstari wa 1 hapa chini.)

44:15-28 Wakimbizi walirudi kwenye ibada ya “malkia wa mbinguni” (7:16-20). Huyo alikuwa mungu wa kike wa Waashuri wa Babiloni Ishtar, au Ista, kama mungu huyo wa kike ajulikanavyo katika ulimwengu wa watu wanaozungumza Kiingereza. Yeye ndiye mungu wa nyota ya Venus. Yeye ni Mkanaani Astarte mke wa Baali, Mungu jua, ambaye siku yake ni Jumapili na Solstice tarehe 25 Desemba na sikukuu ya Pasaka iliyopewa jina la mungu mke; Aphrodite wa Kigiriki; Venus ya Kirumi. Watu wa Ulaya wamejikita katika sherehe na Ibada ya Baali (na zile za Attis, Mithras, Adonis na Osiris na Pasaka (na pia Isis), zile za Bikira zilizoletwa katika makanisa huko Shamu. ya kuabudu miungu ya uwongo imesemwa kuwa itapigwa muhuri wakati wa kurudi kwa Masihi na Jeshi la Waaminifu (ona ## 235; 141E, 141E_2; 141F na F066, ii, iii, iv, v).

Baadhi ya wasomi wanafikiri ilianzishwa kwanza labda na Manase (2Fal. 21:1-18), ilikandamizwa na Yosia (2Fal. 23:4-14) na kurejeshwa na Yehoyakimu (2Fal. 23:36-24:7) (ona OARSV n.). Hata hivyo, mfumo huo ulikuwa umejikita vyema nchini Misri kama tunavyoona kutoka kwa Ndama wa Dhahabu (Na. 222).

Walitoka Mashariki ya Kati kutoka Ashuru na Babeli na walihamia kusini hadi Kanaani na Misri, na mashariki na Wasumeri hadi India na Magharibi na Waselti wa Kihiti (ona Mistika B7_1).

44:29-30 Hophra (Apries 588-569 KK; 37:5) aliuawa na Ahmosis II (Amasis, 569-526 KK). Alikuwa afisa wa zamani wa mahakama, mwakilishi mwenza kwa miaka mitatu na mwanzilishi wa Nasaba ya Ishirini na saba (Libya). Kwa ishara zinazofanana, ona Isa. 7:11-17; Kwa mfano. 3:12.

Ch. 44 ya LXX iko kwenye Ch. 37 ya MT ya RSV.

Nia ya Sura ya 45

Neno hili lilishauriwa mwanzoni mwa magumu yaliyo mbele yake (36:1-4; 1:10). Baadhi ya wasomi, (ona OARSV n.), wanaona uchunguzi huu wa matatizo yaliyopita kama uhakikisho wa Baruku kwa Yehoyakimu wa uhakikisho wa Mungu kwake wa ukombozi wa kimwili (39:15-18). Hata hivyo, ona pia maelezo ya ujumbe wa Mungu katika Ch. 13 (Pt. IV), kulaani uvutano wa Babeli.

Maandishi haya katika RSV yanahusiana na Ch. 52:1 ya LXX. Jamieson-Faucett-Brown inasema: Jer. 52:1-34 iliyoandikwa na wengine zaidi ya Yeremia (labda Ezra) kama nyongeza ya kihistoria kwa unabii uliopita.

Ch. 45 ya LXX iko kwenye Ch. 38 kwenye MT [RSV].

Nia ya Sura ya 46

46:1 hadi 51:64 Ufunuo wa Mungu dhidi ya Mataifa ya Kigeni Ujumbe huu ulitolewa kupitia Isaya sura ya 19:1-5; 13-23; Yeremia hapa na kote; Ezekieli Ch. 25-32; Daniel Chs. 2-12 na tazama Epilogue. Wasomi wa kisasa wanamdharau Danieli kwa sababu ya athari za unabii juu ya ushawishi mbovu wa Ukristo bandia na uhusiano wake na Ufunuo.

46:1 Utangulizi (1:2; 14:1); inaendelea 25:15-38.

46:2-28 Dhidi ya Misri Hili pia linamuunga mkono Ezekieli ambaye anafungamana na Siku za Mwisho katika karne ya 20 hadi Yubile ya 120 (Na. 036; & 036_2) inayoungwa mkono na Danieli (ona F027 hadi F027xiii).

46:2-12 Mnamo mwaka wa 605 KK Nebukadreza akiwa Mkuu wa Kifalme wa Babeli, akitawala pamoja na baba yake katika mwaka huu, aliwashinda Wamisri chini ya Neko (Neko) II huko Karkemishi kwenye Eufrati Kaskazini maili sitini magharibi mwa Harani (Mwa. 11:31)) mji mkuu wa mwisho wa Ashuru. Tendo hili lilikuwa ni kuanza kwa mfuatano wa wakati ambao Mungu alimpa Danieli (F027ii) ambao ungechukua mlolongo wa mwisho wa unabii wa manabii wa mwisho kutoka Isaya hadi siku za mwisho wakati wa kurudi kwa Masihi (F027xii, xiii) na uharibifu kamili wa Wababeli. mfumo wa kidini (tazama ## 036; 036_2; F066v; #282E na Sura ya 44 n. Sehemu ya XI).

Wakaldayo waliyafuata majeshi ya Misri hadi kwenye mipaka ya Misri ambayo yalisimamisha mipango ya Misri katika kupanua ushawishi wake juu ya Asia Ndogo. Alinyenyekezwa mbele ya taifa lake na mataifa mengine ya Kiafrika (Put, Ludi, Kushi na Kurene au Syene) (ona Eze. 30:5-6) (ona ##45A, 45B, 45C, 45D, 45E). Ushawishi wa Wamisri ulipunguzwa kwa muda, na ilivamiwa na Cambyses mnamo 525 KK chini ya Unabii wa Mikono Iliyovunjika ya Farao (kama vile (#036 hapo juu).

46:13-26 Maandiko haya yamkini yanakuja kama Unabii wa Mungu dhidi ya Misri kutoka 605 KK huko Karkemishi na kuendelea hadi mwanzo wa Kislev 601 KK wakati Nebukadreza na Neko walipigana kusimama kwenye mpaka wa Misri kama ilivyoandikwa katika Mambo ya Nyakati ya Babeli au pengine. katika 43:8-13 n. Sehemu ya XI.

Maandishi hapa yapo katika sehemu mbili. Maandishi ya kishairi yanarejelea Misri ya Chini (Memphis) na nathari inarejelea Misri ya Juu (Thebes).

Apis ni mungu Fahali wa Kusini mwa Misri (Nah. 3:8). Tabori ni mlima mkubwa unaoinuka juu ya uwanda wa Yezreeli (Ezdraeloni Yos. 19:22).

Karmeli ni mlima ulio mwisho wa uwanda wa Yezreeli, unaoelekea Bahari ya Mediterania (ona Yos. 19:26).

46:27-28 Andiko hili ni marudio ya 30:10-11 na linarejelea kuangamizwa kwa mataifa katika Siku za Mwisho na kutofautisha uharibifu wa Misri na ukombozi wao mikononi mwa Mnyama wa Babeli na mifumo inayowafuata. (F027ii) na ujenzi mpya wa Israeli na uharibifu wa mifumo ya kitaifa chini ya Masihi.

Ch.46 ya MT [RSV] iko katika Ch. 26 ya LXX. vv. 4-13 hazipo katika LXX, baada ya kuongezwa baadaye.

Ch. 46 ya LXX iko kwenye Ch. 39 ya MT [RSV]

Nia ya Sura ya 47

47:1-7 Dhidi ya Wafilisti

Maneno mengine dhidi ya Wafilisti yanapatikana katika Isa. 14:29-31; Eze. 25:15-17. Neno hili linaweza kuhusishwa na gunia la Nebukadreza la Ashkeloni (mash. 5,7; 36:9). Miji ya Foinike ya Tiro na Sidoni inafikiriwa kuwa labda pia ilishirikiana na Wafilisti (27:3). Wafilisti wanafikiriwa kwa ujumla kuwa na uhusiano na wakazi wa Indo-Ulaya wa Krete (Capthor); (ona Am. 9:7 na n; 2Sam. 8:18 n.).

mst. 5: Anaki (Yos. 11:21-22) (kwa ishara nyingine za Maombolezo comp. 16:6; 41:5) (Re Anaki ona pia Wanefili (Na. 154)).

Ch. 47 ya MT [RSV] iko katika Ch. 29:1-7 ya LXX. Ch. 47 ya LXX iko kwenye Ch. 40 ya MT [RSV].

Nia ya Sura ya 48

48:1-47 Dhidi ya Moabu

Maandishi haya yamewekwa kama wimbo wa maombolezo (tazama OARSV n).

Tukio hili linafikiriwa labda ni kukandamiza uasi wa Moabu na majimbo mengine ya magharibi na Assurbanipal ca. 650 KK. Ukandamizaji huu ulikuwa uendelee kwa karne nyingi. Mfano huu unafikiriwa kurejelea mashambulizi ya adhabu dhidi ya Yuda mwaka wa 601 KK (12:7-13). Kulikuwa pia na njama isiyokamilika ya kuasi mwaka 594 KK (27:1-11). Wimbo wa maombolezo unafikiriwa kuwa maarufu katika Yuda (Isa. 15:1-16:14). Sura hii ina mafungamano mengi na maneno mengine ya kinabii juu ya Moabu (Amosi 2:1-3; Obadia; Sef. 2:8ff; na haswa Isa. 15 hapo juu).

48:1-10 Moabu (mashariki mwa Yordani) Nebo Si mlima wa jina hilo bali jiji lililojengwa na Wareubeni, linalorejelewa katika Hes. 32:38 na kutajwa kwenye maandishi (ona Soncino n.). Miji mingine pia inarejelewa katika sura hii. Jiwe la Moabu linaandika jinsi lilivyochukuliwa na Mesha mfalme wa Moabu (karibu 895 KK). Kiriathaimu, Keriothi, Yahza, Diboni, Aroeri, Bosra (Bezeri), Beth-diblathaimu, Baal-meoni, na Horonaimu (Hes. 32:34-58) pia yanatajwa kwenye maandishi hayo. Kiriathaim Pengine Kureyat, maili kumi kaskazini mwa Bahari ya Chumvi.

Misgab ya MT inatafsiriwa kuwa Ngome katika RSV. Soncino inasema haijulikani na inaweza kuwa Ngome Kuu kama ilivyotafsiriwa katika Isa. 25:12.

Mst 2 Huko Heshboni wamepanga...Enyi Wazimu watanyamazishwa

Soncino inasema kwamba majina ya miji ni mchezo wa maneno. Heshboni inahusiana na kitenzi Chasab cha kubuni na Wendawazimu chenye neno Daman (kuwa kimya) (Rashi, Kimchi). Heshboni ilikuwa mojawapo ya miji mikuu ya Moabu NE ya Bahari ya Chumvi. Iliashiria mpaka wa kaskazini wa Moabu hadi Wareubeni walipochukua eneo lililokuwa kati yake na Arnoni, ambalo linatiririka hadi Bahari ya Chumvi karibu na Kati ya mpaka wake wa Mashariki. Miji mingi katika andiko hili ilitolewa kwa Wareubeni na Musa (Hes. 32:33ff. Yos. 13:15ff. Utekaji nyara ulithibitika kuwa chanzo cha uadui katika siku za kwanza (Amu. 3:12ff; 1Sam. 14:47).). Huruma ya nabii kwa bahati mbaya ya Moabu (mstari 31), (cf. Isa. 15:5) inadokeza kwamba walikuwa wamekubali kwa muda mrefu machoni pa marabi wa Soncino. Hata hivyo jambo muhimu kukumbuka lilikuwa kwamba Wareubeni, Wagadi na nusu ya Manase walikuwa wamechukuliwa utumwani, kaskazini mwa Shamu kabla ya Israeli mnamo 722 KK (taz. #212F).

Mahali pa Wazimu haijulikani; Soncino inasema kwamba kwa kadiri jina hilo linavyohusika, linaweza kulinganishwa na Madmannah, jiji la Yuda (Yos. 15:31) na Madmena Isa. 10:31, jiji la Benyamini.

Wasomi wamegawanyika kuhusu eneo la Horonaimu.

Mwinuko wa Luhithi uko kati ya Soari na Rabath-Moabu.

48:10 Kazi ya Bwana ni agizo la kimungu na hivyo lazima litekelezwe kwa bidii.

Mst. 11 Moabu hajapata uhamisho kamwe, bali amebakia mahali pake kama divai iliyowekwa kwenye siri zake. Yeremia anatoa maoni: wala hajaenda utumwani (Metsudath David).

Moabu ilikuwa chini ya mataifa ya kaskazini kwa mujibu wa Wagiriki, Warumi na Falme za Kaskazini na chini ya Parthia kama ilivyotabiriwa na Danieli (F027ii).

Watu wake wote wanatiishwa kwa ajili ya ibada yao ya sanamu kwa Kemoshi. Wakawa chini ya ibada ya Baali ya Miungu ya Wababiloni.

Kumbuka kwamba urejesho wa Moabu ni kwa ajili ya Siku za Mwisho ambazo ziko chini ya Masihi wakati wa kurudi kwake. Tulishughulikia hili katika Sehemu ya XIII.

Moabu inamuonea aibu Kemoshi vile Israeli inaaibishwa na Betheli na ushawishi wa Wababiloni uliowaangamiza pia. Miungu yote ya Babeli ilipenya Israeli na Yuda (ona sura ya 13) na iko huko hadi leo.

Ch. 48 ya MT [RSV] iko katika 31:1-44 ya mst. 45-47 zimeongezwa kwa MT [RSV] baadaye. (Chapisho la 70 CE.)

Ch. 48 ya LXX iko kwenye Ch. 41 ya MT [RSV]

Nia ya Sura ya 49

49:1-6 Dhidi ya Amoni Tukio la neno hili la upole linganishi dhidi ya Amoni linafikiriwa kuwa labda ni uvamizi wa Waamoni wa 601 KK (12:7-13 n.). Amoni nduguye Moabu alikuwa na ardhi yake kaskazini mwa Moabu (Mwa. 19:30-38). Hapo awali ilikuwa imemiliki nchi za Transjordan za Israeli (Amu. 10:6-12:6; 2Fal. 15:29). Lilikuwa eneo la Waisraeli chini ya Daudi (2Sam. 12:26-31; Am. 1:13-14) na inafikiriwa kuakisi vita vyao vya kutafuta uhuru. Amoni pia lazima ateseke kwa ajili ya ibada yake ya sanamu na jeuri. Milcom alikuwa Mungu wa taifa la Amoni. Ibada ya sanamu siku zote ilifuata migawanyiko ya kisiasa ya kitaifa.

Majina ya miungu ya eneo hilo.

Kiuni, Amo.5:26; Matendo.7:43

Moleki, anayeitwa pia Moloki na Milcom.

sanamu ya Waamoni; Matendo 7:43

Aliabudiwa na wake za Sulemani, na Sulemani: 1Fal. 11:1-8

Watoto waliotolewa dhabihu kwa: 2Kgs. 23:10; Yer. 32:35; 2Kgs. 16:3; 2Kgs. 21:6; 2Ch. 28:3; Isa. 57:5; Yer. 7:31; Eze. 16:20-21; Eze. 20:26; Eze. 20:31; Eze. 23:37; Eze. 23:39; Law. 18:21; Law. 20:2-5

Kemoshi, sanamu ya Wamoabu na Waamoni

1Kgs. 11:7; 1Kgs. 11:33; 2Kgs. 23:13; Yer. 48:7; Yer. 48:13; Yer. 48:46

Sanamu ya Waamori

Mwamuzi. 11:24

Milcom, sawa na Moleki.

Kwa hiyo pia Remphan lilikuwa jina la mungu ambaye ishara yake ilikuwa nyota yenye ncha sita inayohusishwa na dhabihu. Inaitwa kimakosa Daudi Magan au "Nyota ya Daudi" na inakalia bendera ya Israeli.

Raba ndio mji mkuu wa Amoni

49:7-22 Dhidi ya Edomu Baada ya 587 KK uhusiano kati ya Israeli na Edomu ulizorota kwa sababu ya kukalia kwa Edomu Kusini mwa Yudea (Maombolezo 4:21-22; Eze. 25:12-14). Uvamizi huo ulisababishwa na shinikizo kutoka kwa makabila ya Waarabu. Yeremia na Obadia (Ob. 1-9) wanashiriki andiko ambalo linaweza kuwa la asili bila hata moja (ona OARSV n.) linaloelezea mustakabali mbaya wa Edomu (ona pia mst. 1-6 n).

Teman Modern Tawilan, kama maili tatu mashariki mwa Sela (au Petra).

Bosra jiji kubwa la ngome kaskazini mwa Edomu

49:19-21 Marekebisho ya tahariri ya 50:44-46

49:23-27 Dhidi ya Damasko Tukio la neno hili lenye mchanganyiko (comp. mst. 27; Amos. 1:4) linachukuliwa kuwa lisilotambulika (ona OARSV n.). Dameski ilipoteza uhuru wake kwa kutekwa Arpadi na Tiglath-Pileseri III mwaka 740 KK, Hamathi mwaka 738 KK na Damasko mwaka 732 KK (Isa.10:9; 37:13).

Ben-hadadi (1Fal. 15:18,20).

vv. 28-39 Yeremia anazungumza juu ya Kedari chini ya Wababeli. (Na. 212C)

vv. 28-33 dhidi ya Kedari na Hazori

Katikati ya mwaka wa 599/598 KK Nebukadreza aliongoza msafara uliofaulu dhidi ya makabila ya Waarabu katika jangwa la mashariki mwa Shamu/Palestina. Labda hiyo ndiyo ilikuwa sababu ya asili ya neno hili (9:26; 25:23-24). Mashambulizi makubwa ya Wakaldayo yaliwafagia watu wa jangwani wasio na ngome wasio na ngome.

49:34-39 dhidi ya Elamu

Mwaka wa 596 KK Nebukadreza alishambulia Elamu mashariki mwa Babeli na akafanikiwa. Sedekia alianza kutawala mnamo Machi 597 wakati Yehoyakini alipoondolewa. Upinde wa Elamu unaonyesha uwezo wa wapiga mishale wa Elamu (Isa. 22:6).

Mst.39 Aya hii, kama 46:26; 48:47; na 49:6 inachukuliwa kuwa nyongeza ya kihariri (OARSV n.).

Ch. 49 ya MT [RSV] ya baadaye iko katika Ch. 30 ya LXX. Kumbuka Ch. 30:6-21 MT yameachwa kutoka LXX na Sura inaishia mst.33. mst. 34-39 kukabiliana na Elamu.

Nia ya Sura ya 50

50:1-51:64 Dhidi ya Babeli

Kama vile Babeli ilivyokuwa adui kutoka kaskazini vivyo hivyo Babeli inaangamizwa na adui kutoka kaskazini. Mungu aliwainua Wamedi ili kuharibu Wakaldayo na Babeli kutoka kaskazini.

Uharibifu huu utaendelea hadi Siku za Mwisho. Kuangamizwa kwa Babeli kumefungamanishwa na mfumo wa Babeli kama tunavyoona katika Danieli sura ya 2 (F027ii). Kuunganishwa kwa unabii na siku za mwisho kunafafanuliwa katika Ezekieli katika unabii wa Mikono Iliyovunjika ya Farao (Na. 036) na No. 036_2). Kuunganishwa na himaya ya mfumo wa Babeli katika Nyakati Saba za miaka 2520 kutoka Vita vya Karkemishi mnamo 605 KK; inatuleta kwenye Karne ya Ishirini hadi 1916 na Wakati wa Shida ya Yakobo. Vivyo hivyo pia tumeunganishwa katika Siku za Mwisho kwa Ishara ya Yona na Historia ya Kujengwa upya kwa Hekalu (Na. 013) na katika Kukamilika kwa Ishara ya Yona (Na. 013B). Mungu alitoa unabii wake wa mwisho katika andiko la Ufunuo unaounganisha unabii wote pamoja. Mungu alitoa ishara nyingine katika Siku za Mwisho, ambayo ilidokezwa katika maandiko ya mwisho ya Yeremia, ambayo ilitungwa katika kutekwa kwa Babeli juu ya uvamizi wa Wamedi kutokana na kupunguzwa kwa viwango vya maji ya Frati. Katika unabii wa Siku za Mwisho unasema kwamba Malaika Wanne wakuu wanaachiliwa kutoka kwenye shimo la Tartaro kwenye Mto Frati kuua theluthi moja ya wanadamu (Ufu. 9:14-19) (Tazama F066ii). Muundo wa unabii unajumuisha pia F066iii; iv, v. Dalili ya shughuli hii ni kukauka kwa Bonde la Euphrates ili kutoa nafasi kwa wafalme wa Mashariki. Hii ilifanyika mwaka wa 2022-2023 kwa vita vya Baragumu ya Tano na ya Sita (ona Vita vya Amaleki (Na. 141C)). Vita vya Baragumu ya Sita vitahusisha maangamizi makubwa ambayo yatatokea kati ya Pentekoste 2023 na Pasaka 2024. Maangamizi Makubwa ya Nyuklia yatafuatiwa na kuwasili kwa Mashahidi Wawili, Henoko na Eliya (ona Na. 141D). Watakuwa katika Yerusalemu kwa Siku 1260 kutoka Holocaust iliyopangwa kuua theluthi moja ya wanadamu. Kipindi hiki kitaona kuundwa kwa Ufalme wa Mnyama (Na. 299A) ambao utatawala dunia kwa muda wa miezi 42. Baada ya siku 1264 Jeshi la Mbinguni chini ya Masihi litafika na kuikomboa dunia na kuharibu upinzani wote kwa Sheria za Mungu na Kalenda ya Mungu (Na. 156). Ni wale tu wanaoshika Sheria ya Mungu watakuwa chini ya ulinzi wa Mungu au wanaweza hata kutazamia kupewa usalama huo. Wale wanaoshika mfumo wa kidini wa uwongo wa Shetani, kutia ndani ibada ya Baali, Malkia wa Mbingu au Ista na bikira au Mama mungu mke hawatapewa ulinzi wa Mungu na Shetani atawaua wale wanaomtumikia chini ya mfumo wa uwongo wa sayari. Hana wajibu wa kuwalinda. Mzao Mtakatifu pekee ndiye anayepaswa kulindwa (Isa. 6:9-13; Am. 9:1-15). Kila mhudumu mmoja wa Ditheist (Na. 076B), Mbinitariani au Mtrinitarian (Na. 076) atauawa kama suala la kanuni pamoja na mifumo mingine yote ya kuabudu sanamu (ona pia Danieli F027xiii). Mungu si lazima amtume Masihi na Jeshi la kuwaua waabudu sanamu. Atatumia Mashetani kumfanyia yote. Walichagua kuabudu miungu hiyo ya uwongo. Mnyama atamgeukia yule kahaba wa Kidini (ona 299B). Wale wote wanaodai Sheria ya Mungu imebatilishwa watauawa. Watu wote watashika Sabato na Miandamo ya Mwezi Mpya chini ya Kalenda ya Hekalu au watakufa (ona pia Isa. 66:23-24 na pia Zek. 14:16-19).

Mada ya Yeremia iko katika awamu mbili. Anguko la Babeli kama lilivyotimizwa tayari na vilevile lilivyokuwa katika siku zijazo wakati wa kurudi kwa Wahamishwa (24:6; 29:10) na pia kwa Kurudi kwa Masihi kama tunavyoona katika maandiko ya Ezekieli na pia katika Danieli na kutoka kwa Isaya. Tunakaribia kuingia katika awamu ya mwisho ya Siku za Mwisho. Mtazamo kwa Babeli kwa kiasi fulani ni mkali zaidi (50:14, 24) (ona pia 25:12-14) kwa sababu mfumo wa Babeli unabeba uharibifu kamili wa sayari na una jukumu la udanganyifu wa mfumo mzima wa kidini wa Israeli. na Yuda na kwa kweli ulimwengu wote kama tunavyoona kutoka F027xii, F027xiii. Nahau ya “Mkono wa Yeremia” inapatikana pia katika (Hag. 1:1; Mal. 1:1; linganisha Yer. 46:1; 49:34).

50:2-3 Andiko linarejelea uharibifu wa kaskazini (4:6). Inaweza au isirejelee Koreshi na Uajemi. Anguko lilikuwa endelevu zaidi ya F027ii hadi F027xii na F027xiii.

Bel (Baali) (51:44; Isa. 46:1), ambaye awali alikuwa mungu mkuu wa Nippur, aliyehusishwa na mungu wa ulimwengu Marduki katika Babiloni (Merodaki).

50: 4-5; 6-7. Kurudi kwa Israeli (31:7-9). Dhambi ni ya Israeli; kwa maana walimkosea Bwana makao yao ya kweli (2:20; 23:1-2).

50:8-16 Wakaaji wahimizwa wakimbie kabla ya uharibifu unaokaribia wa Babeli (13:14) na ukiwa (18:16). Sio tu kwamba jiji linaharibiwa lakini uzalishaji wa chakula unaharibiwa.

50:17-20 Israeli ilikuwa chini ya Ashuru na Babeli mfululizo. Israeli walipaswa kurejeshwa (31:4-5; 33:8) na Babeli, kama Ashuru hapo awali, iliharibiwa (25:12).

50:21-32 Hukumu ya Mungu dhidi ya Babeli ilikuwa Mera-Thaimu (au uasi maradufu) ikiwa ni mchezo wa kuigiza jina la Babeli ya kusini (Mat marati) nchi ya Lagoons tazama OARSV n.). Pekod (au “adhabu”) ni mchezo wa kuigiza kwa jina pukudu ambalo ni kabila la Wababiloni Mashariki (Eze. 23:23). Babeli hapa inaelezewa kama nyundo iliyovunjwa na ndege aliyetekwa (taz. 5:26-27). Nabii anaona uharibifu wa Hekalu kama dharau kwa Mungu ambayo lazima na italipizwa kisasi (21:14; Am. 2:2).

50:33-34 Ingawa Israeli hawana msaada, Mungu ni Mkombozi wake (Isa. 47:4). Mungu atamkomboa na kuwakosesha raha watesi wake.

50:35-37 Maneno ya upanga.

50:38-40 Babeli italala kama jangwa, lisilozaa na kukaliwa na wanyama wa mwitu (Isa. 34:13-14).

50:41-46 Babeli wakati mmoja adui kutoka Kaskazini sasa anasimama kwa hofu ya kutazamia adui kutoka kaskazini. Kama vile Edomu hangeweza kuepuka hatima yake (49:19-21), vile vile Babeli haiwezi.

Mfumo uliokauka wa Frati utabaki kwa kipindi chote cha kuanzia 2023 hadi 2027 ili wafalme wa Mashariki waweze kuhamia Mashariki ya Kati kwa Vita vya Armageddon na Vitasa vya Ghadhabu ya Mungu. Hakuna mfalme au mchungaji anayeweza kumpinga Mungu kwa mafanikio.

Manabii wa Mwisho kuanzia Isaya hadi Malaki wanaonyesha kwamba wale wanaoshindwa kushika Sheria na Ushuhuda (Isa. 8:20) watauawa na Wateule tu kama Elohim (Na. 001) watarejeshwa chini ya Sheria na Kalenda. ya Mungu. Wengine wote ikiwa ni pamoja na wale wanaosema kuwa wao ni Wayahudi lakini wanashika Hillel na sio Kalenda ya Hekalu (Na. 156) watatubu chini ya Mashahidi au kufa. Hawa pia ni Ashekenazi juu ya andiko hili la Yeremia. Wataadhibiwa.

Ch. 50 katika MT [RSV] iko katika Ch. 27 ya LXX.

Nia ya Sura ya 51

51:1-19 Hukumu ya Mungu dhidi ya Babeli

51:1-14 Kama vile nafaka inavyopepetwa ndivyo Babeli utakavyokatwa na kupepetwa (ona 15:7 n.) Ukaldayo imeandikwa katika maandishi ya Kiebrania kama “Leb-quamai” ambayo ni sifa ya atbash (ona 25:26 n).

51:5-10 Huu ni ujumbe unaowakumbusha Israeli kwamba ingawa wana tumaini, kesi ya Babeli haina tumaini (50:33-34). Mfumo wa kidini wa Babeli hauna tumaini na ushawishi wake kwa Israeli hauna tumaini. Babeli ni kikombe cha dhahabu ambacho mataifa wangenywea hasira ya Mungu (25:15-29). Katika siku hizi za mwisho Babeli inavunjwa (46:11; Eze. 27:27) Mungu anapowakomboa watu wake.

Mst. 7. “Mfumo wa Babeli utaharibiwa na kuachwa ukiwa (kama Sodoma na Gomora) kwa sababu unawakilisha kinyume cha mfumo wa agano ambao Mungu alianzisha. Kwa hiyo Siku ya Bwana inahusishwa bila kutenganishwa na anguko la Babeli (ona pia Yer. 51:6-10). Mstari wa 11 unahusisha anguko na Wamedi, lakini maneno hayo ni ya mbele na ya kinabii. Kumbuka Yeremia 51:7 inatumia lugha sawa na Ufunuo 17:2.

51:11-19 Amri fupi za kijeshi katika maandishi zinatangulia mashambulizi ya Wamedi na Waajemi wa baadaye. Mfumo mzima unapaswa kushushwa kama tunavyoona katika Danieli.

Maneno Maji mengi yanarejelea mfumo unaozunguka Babeli. Ni mfumo huu ambao unapaswa kutenduliwa. Mzozo ni dhidi ya mfumo huu na mapepo ambayo inawakilisha. Neno la Mungu dhidi ya sanamu ni kama vile 10:12-16; 50:38.

51:20-33 Neno hili la nyundo linaeleza Babeli kama chombo cha adhabu cha Mungu (27:6; 50:23).

51:24-26 Kama vile Ashuru (Isa. 10:5,15) ndivyo Babeli pia itaanguka. Ziggurati Mkuu anaweza kuakisi mifumo ya Hekalu la Baali huko Babeli, akiingia mbinguni na kuashiria dini ya Babeli yenyewe. Ni mlima ulioteketezwa ambao hakuna kitu chenye manufaa kwake kinachosalia (Isa. 33:12). Babeli itakuwa jangwa.

51:27-33 Kama vile Babeli walivyotiisha Mataifa (25:15-26) vivyo hivyo mataifa yatakusanyika dhidi ya Babeli katika siku za mwisho. Ararati au Armenia ya kisasa, Minni wanaoishi kusini mwa Ziwa Urmia na Waskiti wote wa Kaskazini na Ashkenazi wote watakusanywa pamoja. Ukombozi wa Yerusalemu ni tendo kuu la Mungu (50:34). Babeli iliyo ukiwa ni tasa kama sakafu ya kupuria. Simba ambaye hapo awali alikuwa hodari atalewa (25:15-16) na kulala usingizi wa kudumu usio na msaada.

51:41-43 Babiloni iliyoandikwa kama Sheshaki (anbash cypher 35:26 n.) itagharikishwa na mawimbi ya washambuliaji wake (46:7-8; Isa. 8:7-8). Wakati mafuriko yanapopungua atakuwa nyika isiyo na track.

51:44-49 Hapo zamani za kale, anguko la nchi liliwakilisha anguko la miungu yake, ndivyo ilivyo hasa kwa Babeli.

51:50-58 Shaka iliyoletwa na uharibifu wa Hekalu, ambayo Ezekieli pia anaibua tatizo kama hukumu dhidi ya Israeli na Yuda na dhambi zao na kuabudu sanamu. Maandishi hayo yanachukuliwa kuwa mkusanyo wa aya nyingine katika mkusanyiko huu wa maneno.

51:59-64 Maandiko Matakatifu yameandikwa katika Kitabu na kupelekwa Babeli. Wasomi hao hawajui safari kama hiyo ya Sedekia. Inakubaliwa kwamba huenda alifanya hivyo baada ya njama ya kutokomeza ya 594 KK ili kurudisha uaminifu wake kwa mfalme (sura ya 27-28), mara tu Nebukadreza alipojulikana.

Seraya, Ndugu ya Baruku (32:12).

Ujumbe ni kwamba Mungu ametenga watu wa kutimiza kusudi lake. Mambo yote hufanya kazi pamoja kwa wema kwa wale wanaompenda Mungu na walioitwa kulingana na kusudi lake (Rum. 8:28). Israeli, kama jeshi la Mungu, hawana chaguo. Inapaswa kupigana au kufa kulingana na sheria ambazo Mungu ametoa. Taifa litaangamia kwa sababu ya uovu wake. Wateule hawawezi kuepuka hukumu na kuhusika. Wapo ndani kwa muda huo.”

Agano la Mungu (Na. 152)

51:63 Kwa tendo la mfano neno la siri dhidi ya Babeli linasisitizwa. Hii inaweza kuwa sababu ya ujumuishaji wa 50:1-51:58.

Kusudi lenyewe la mamlaka ya Babeli limeorodheshwa katika maandiko ya Isaya, Yeremia, Ezekieli, Danieli na Manabii Kumi na Wawili.

Jimbo la Jamieson-Faucett-Brown kwenye Jer_51:64. [RSV] “Yeremia, akiwa tayari (sura thelathini na tisa na arobaini) ametoa historia katika mahali panapofaa, haikuwezekana kuirudia hapa. Mamlaka yake ya kisheria kama ilivyovuviwa yaonyeshwa kwa kuwa kwayo katika toleo la Septuagint. Ina kutekwa na kuchomwa kwa Yerusalemu, na kadhalika., adhabu ya Sedekia, na jinsi Yekonia alivyotendewa vyema chini ya Evil-merodaki, hadi kifo chake. Matukio haya ya mwisho huenda yalifuata wakati wa Yeremia. Imeandikwa na wengine isipokuwa Yeremia (labda Ezra) kama nyongeza ya kihistoria ya unabii uliotangulia.”

Sababu halisi pia ilikuwa kwamba hii ilikuwa ni marudio ya uharibifu wa mwisho wa mfumo wa Babeli katika Siku za Mwisho kama ilivyotolewa katika Danieli katika (F027ii, xi, xii, xiii) na Ufunuo Sura ya 19:15-17; 19-22 (F066v). Ukristo bandia wa kisasa unaonekana kuwa hauwezi kukabiliana na uhalisi wa unabii wa Biblia.

LXX kwenye Ch. 51 imo katika Ch. 44 ya RSV. Maandishi ya RSV ya Ch. 51 iko kwenye Ch. 28 ya LXX.

Nia ya Sura ya 52

52:1-34 Nyongeza ya Kihistoria

Maandishi yanachukuliwa kuwa nakala ya 2Kgs. 24:18-25:30. Sehemu hii ya kihistoria, pamoja na 39:1-10 na 40:7-43:7 inatoa habari nyingi muhimu za kupongeza (cf. Isa. Sura ya 36-39).

52:1-3 Utawala wa Sedekia. (2Wafalme 24:18-20 (597-587 KK) Kwa maelezo zaidi katika hali ya kisasa ya kidini ona Ezekieli 8.

52:4-27 Kuzingirwa na Kuanguka kwa Yerusalemu (39:1-10; 2Fal. 24:20b-25:26).

52:4-11 Januari 588 KK-Agosti. 587 KK. Tukio la mwisho lililotungwa mbele ya Sedekia (37:1; Ez. 17:18-21) katika Makao Makuu ya Nekadreza huko Riblah NW ya Byblos lilikuwa mauaji ya wanawe na maofisa wa mahakama. Kisha akapofushwa na kupelekwa Babeli ili afe gerezani.

52:12-16 (Ago. 587 K.W.K.) Sababu za matendo ya Nebuzaradani, jemadari wa shamba la Nebukadneza hazijulikani.

52:17-23 (maelezo ya kina ya nyara zilizochukuliwa kutoka Hekaluni)

52:24-27 2Wafalme. 25:18-21. Seraya, labda sawa na katika 36:26. Sefania 21:1; 29:29.

52:28-30 Uhamisho huo tatu ulioorodheshwa hapa unapatana na kujisalimisha kwa Yehoyakini, (597 KK; 2Fal. 24:12-16; kukandamizwa kwa uasi wa Sedekia (587 KK), na kisasi cha kuuawa kwa Gedalia 582 KK; 402 KK; 7-41:18; 2Wafalme 25:22-26).

52:31-34 2Wafalme. 25:27-30 Inachukuliwa kuwa uwepo wa nyenzo hii inathibitisha kwamba kuhaririwa kwa Yeremia kulikuwa baada ya 560 KK. Kurejeshwa kwa Yehoyakini kunaweza kuwa kutazamwa na watu wa wakati wake kama mwanzo wa urejesho wa Yuda (23:5-6) (ona pia OARSV n.).

Sura ya 52 ya RSV pia iko kwenye LXX hata hivyo LXX inaacha mst. 28-30 ambazo zinaonekana kuwa nyongeza za baadaye.

Sehemu	LXX Maandishi	MT (RSV)
1
2
3	Ch. 10 mst. 6-8 & 10 zimeachwa
4
5	Ch. 17 mst. 1-4 zimeachwa	17:1-4 imeongezwa
6
7	Ch. 25 ina mst. 1-13; vv. 34-39 hapa zinapatikana katika MT. katika sura ya 48:34-39. 25:14-33 imeachwa. Ch. 26 tazama maelezo. Ch. 27. Ch. 28	na 25:1-38 lakini mst.34-38 hapa inaonekana kuongezwa. Ch. 46 tazama maelezo. Ch. 50. Ch. 51
8	29:7-22 30:1-16 30:23-27 Ch. 31 Sura ya 32 mst. 1-14 imeachwa, pia vv. 39-44	49:7-22. 49:1-6 49:23-27. 48:1-44 pamoja na 45-47.
9	Ch. 33:20-24 Ch. 34 34:13, 21 imeachwa Ch. 35 Ch 36:1-32 36:16-20 imeachwa	26:20-24 Ch. 27 28:1-17 29:1-32
10	Ch. 37 (Mst. 10-11 imeachwa) Ch. 38 Ch. 39 Ch. 40	Ch. 30 Ch. 31 Ch. 32 Ch. 33
11	Ch. 41 Ch. 42 Ch. 43 Ch. 44	Ch. 34 Ch. 35 Ch.36 Ch. 37
12	Ch. 45 Ch. 46 (mash. 4-13 yameachwa) Ch. 47 Ch. 48 (mash. 45-47 yameachwa)	Ch. 38 Ch.39 Ch. 40 Ch.41
13	Ch. 49 Ch. 50 Ch. 51 Ch. 52:1 Ch. 52 (Mst. 28-30 imeachwa)	Ch. 42 Ch. 43 Ch. 44 Ch. 45 Ch. 52

PO Box 369, WODEN ACT 2606, AUSTRALIA