Maoni juu ya Mathayo Sehemu ya 6 [F040vi]

Sehemu ya 6 inashughulikia maandiko muhimu zaidi ya Injili

Tunamwona Kristo akimaliza masomo ya Ufalme wa Mbinguni au Ufalme wa Mungu katika sura ya 25. Sura ya 26 inaendelea kushughulikia njama ya kumuua Masihi, na upako wake. Kisha anaanzisha Sakramenti ya Pili ya kanisa kama Chakula cha Bwana, halafu anasalitiwa na Yuda. Katika sura tatu zinazofuata anashtakiwa na kutekelezwa na kufufuka. Kisha anakwenda mbele za Mungu kama Sadaka ya Sheaf ya Wimbi. Tutashughulikia yote hayo kwa undani na kwa nyaraka zinazounga mkono.

Mathayo Sura ya 25-28 (RSV)

Sura ya 25

1 "Kisha ufalme wa mbinguni utalinganishwa na wajakazi kumi ambao walichukua taa zao na kwenda kukutana na bwana harusi. 2Five kati yao walikuwa wapumbavu, na watano walikuwa wenye hekima. 3 Kwa maana wapumbavu walipochukua taa zao, hawakuchukua mafuta pamoja nao; 4 Lakini wenye hekima wakachukua mafuta kwa taa zao. 5 Bwana arusi akachelewa, wote wakasinzia na kulala. 6 Lakini usiku wa manane kulikuwa na kilio, 'Tazama, bwana harusi! Jitokezeni kukutana naye." 7 Kisha walewote Wajakazi waliinuka na kupunguza taa zao. 8 Wapumbavu wakamwambia mwenye hekima, 'Tupe baadhi ya mafuta yako, maana taa zetu zinatoka.' 9 Lakini wenye hekima wakajibu, 'Labda hakutakuwa na kutosha kwetu na kwa ajili yenu; nendeni badala ya wafanyabiashara mkajinunulie wenyewe." 10 Walipokwenda kununua, bwana arusi akaja, na wale waliokuwa tayari wakaingia pamoja naye kwenye sikukuu ya ndoa; na mlango ukafungwa. 11 Kisha wale wajakazi wengine wakaja pia, wakisema, 'Bwana, bwana, funguka kwetu.' 12 Lakini akajibu, 'Kweli, nawaambieni, sijui ninyi.' 13 Kwa hiyo, kwa maana hamjui siku wala saa. 14 "Kwa maana itakuwa kama wakati mtu anayeendelea na safari aliwaita watumishi wake na kuwakabidhi mali yake; 15 Moja alitoa talanta tano, kwa nyingine mbili, kwa mwingine, kwa kila mmoja kulingana na uwezo wake. Kisha akaondoka. 16 Aliyekuwa nayo kupokea vipaji vitano vilikwenda mara moja na kufanya nao biashara; na alitengeneza vipaji vitano zaidi. 17 Pia, yeye aliyekuwa na talanta hizo mbili alifanya talanta mbili zaidi. 18 Lakini yeye aliyekuwa amepokea talanta moja akaenda akachimba ardhini, akaficha pesa za bwana wake. 19 Basi baada ya muda mrefu bwana wa watumishi hao alikuja na kukaa nao akaunti. 20 Naye aliyekuwa amepokea talanta hizo tano akajitokeza, akileta tano vipaji zaidi, ukisema, 'Mwalimu, ulinikabidhi vipaji vitano; hapa nimetengeneza vipaji vitano zaidi." 21 Bwana akamwambia, 'Umefanya vyema, mtumishi mwema na mwaminifu; umekuwa mwaminifu zaidi ya kidogo, nitakuweka juu ya mengi; Ingia katika furaha ya bwana wako." 22 Naye pia aliyekuwa na talanta hizo mbili akajitokeza, akisema, 'Bwana, ulinijalia talanta mbili; hapa nimetengeneza vipaji viwili zaidi." 23 Bwana akamwambia, 'Umefanya vyema, mtumishi mwema na mwaminifu; umekuwa mwaminifu zaidi ya kidogo, nitakuweka juu ya mengi; Ingia katika furaha ya bwana wako." 24 Yeye pia aliyekuwa amepokea talanta moja akajitokeza, akisema, 'Bwana, nilikujua wewe kuwa mtu mgumu, ukivuna mahali ambapo hukupanda, na kukusanyika mahali ambapo hukushinda; 25 Basi nikaogopa, nikaenda nikaificha talanta yenu ardhini. Hapa wewe kuwa na kile kilicho chako." 26 Lakini bwana wake akamjibu, 'Wewe mtumishi mwovu na mvivu! Ulijua kwamba navuna mahali ambapo sijapanda, na kukusanyika ambapo sijashinda? 27 Kisha mlipaswa kuwekeza pesa zangu pamoja na wenye benki, na wakati wa kuja kwangu nilipaswa kupokea kile kilichokuwa changu mwenyewe kwa riba. 28 Basi chukua talanta kutoka kwake, umpe mwenye talanta kumi. 29 Kwa maana kwa kila mtu aliye na mapenzi apewe zaidi, naye atakuwa na wingi; lakini kutoka kwake ambaye hana, hata kile alichonacho ataondolewa. 30 Na kumtupa mtumishi asiye na thamani katika giza la nje; hapo watu watalia na kusaga meno yao." 31 "Mwana wa Adamu atakapokuja katika utukufu wake, na malaika wote pamoja naye, ndipo atakapoketi juu ya kiti chake cha enzi chenye utukufu. 32 Naye atakusanywa mataifa yote, naye atawatenganisha mmoja na mwingine Kama mchungaji anavyowatenganisha kondoo na mbuzi, 33 naye atawaweka kondoo mkono wake wa kulia, lakini mbuzi upande wa kushoto. 34 Ndipo Mfalme atawaambia wale walio mkono wake wa kuume, 'Njooni, enyi wenye heri ya Baba yangu, urithini ufalme ulioandaliwa kwa ajili yenu kutoka kwenye msingi wa ulimwengu; 35 kwa maana nilikuwa na njaa, ukanipa chakula, nilikuwa na kiu, ukanipa kinywaji, nilikuwa mgeni na ukanikaribisha, 36 Nilikuwa uchi na wewe ukanivika, nilikuwa mgonjwa na ulinitembelea, nilikuwa gerezani na wewe ukaja kwangu." 37 Kisha wenye haki watamjibu, 'Bwana, ni lini tulikuona ukiwa na njaa na kukulisha, au kiu na kukunywa? 38 Na ni lini tulikuona mgeni na kukukaribisha, au uchi na kukuvisha? 39 Na ni lini tulikuona ukiwa mgonjwa au gerezani na kukutembelea?" 40 Na Mfalme atafanya wajibu, 'Kweli, nawaambia, kama mlivyomfanyia mmoja wa hawa ndugu zangu, mlinifanyia.' 41 Kisha atawaambia wale walio katika mkono wake wa kushoto, 'Ondokeni kwangu, mliolaaniwa, katika moto wa milele ulioandaliwa kwa ajili ya shetani na malaika zake; 42 Kwa maana nilikuwa na njaa na hukunipa chakula, nilikuwa na kiu na hukunipa kinywaji, 43 Nilikuwa mgeni na hukunikaribisha, ukiwa uchi wala hukunivika, mgonjwa na gerezani wala hukunikaribisha nitembelee." 44 Kisha pia watajibu, 'Bwana, ni lini tulikuona ukiwa na njaa au kiu au mgeni au uchi au mgonjwa au gerezani, wala hatukukuhudumia?' 45 Kisha atawajibu, 'Kweli, nawaambia, kama mlivyofanya kwa mmoja wa wadogo kati ya hawa, hamkunitendea.' 46 Nao wataondoka katika adhabu ya milele, bali wenye haki katika uzima wa milele."

Nia ya Sura ya 25

Mfano wa Mabikira Kumi: vv. 1-13

Mfano wa Mabikira ulisema kulingana na desturi ya wakati huo, ambapo bwana harusi alikuja na kumchukua bibi harusi kutoka nyumbani kwa wazazi wake hadi kwake. Mfano huo unaelezea sharti la mtu kuwa na bidii ya ibada bila dhambi ili waweke Roho Mtakatifu (Na. 117) katika viwango vya juu, kwani hawajui saa ambayo Masihi atarudi au wakati gani atakufa. Wanawali watano wenye hekima hudumisha viwango vyao vya Roho Mtakatifu ilhali Wanawali Wapumbavu hawakufanya hivyo na haikuwezekana kupata mbadala kutoka kwa wale ambao walikuwa wamedumisha viwango vyao kwa kuwa ni jambo la mtu binafsi na litamgharimu mtu nafasi katika Ufufuo wa Kwanza (Na. 143A) na kumpa mtu huyo Ufufuo wa Pili (Na. 143B) na kuwa chini ya kifo cha pili. Chakula cha ndoa cha Mwanakondoo kiko wazi tu kwa wateule ambao wametunza mavazi yao sawa katika Sakramenti za Kanisa (Na. 150) na pia katika karatasi hizi nyingine nne tunaona matumizi ya mfano huo. Tarumbeta (Na. 136) Pt. II: Chakula cha ndoa cha Mwanakondoo, na:

Alizaliwa Tena (Na. 172)

Siri za Mungu (Na. 131)

Chachu ya Pentekoste (Na. 065)

vv. 1-13 v. 1 Lk. 12:35-38; Mk. 13:34. v. 2. 7:24-27; v. 10 Ufunuo 19:9; vv. 11-12 Lk. 13:25 Mt. 7:21-23; v. 13 24:42; Mk. 13:35; Lk. 12:40

Mfano wa Talanta: vv. 14-30

Siri za Mungu (Na. 131)

Lk. 19:12-27 v. 15 Mfano unaonyesha kwamba kazi ya bidii inahitajika kutoka kwa wateule na kwamba kazi hiyo inalipwa sambamba na thamani ya kazi kwa maendeleo ya imani.

v. 21 Lk. 16:10

mstari wa 29 Mtumishi aliyekaa juu ya kipaji chake na hakufanya chochote naye alionekana kama kushindwa kufanya kile kilichotakiwa kwake na kufanya kazi ili kuongeza thamani ya Ufalme. Mtumishi huyo hakuwa na thamani yoyote kwa bwana wake na kwa hivyo aliainishwa kama mtumishi asiye na thamani. Mtu hawezi kukaa nyumbani na hafanyi chochote kuunga mkono imani.

Angalia pia Tume ya Kanisa (Na. 171).

Hukumu ya Mwisho: vv. 31-46

Maoni juu ya Yoshua: Sehemu ya I (Hapana. F006i)

Mfano wa Kondoo na Mbuzi hutumika kuonyesha kile kinachotakiwa kwa wateule katika kushughulika na waumini wasio na bahati ya imani na taifa.

Kushindwa kutenda na kuwasaidia maskini na bahati mbaya kunachukuliwa kama shambulio dhidi ya mwili wa Kristo na huadhibiwa ipasavyo.

v. 31 16:27; 19:28; v. 32 Eze. 34:17; inahusu mataifa yaliyotengwa na Israeli (comp. Rom. 2:13-16).

v. 34 Lk. 12:32; Mt. 5:3; Ufunuo 13:8; 17:8

vv. 35-36 Isa. 58:7; Yakobo 1:27; 2:15-16; Waebrania 13:2; 2Tim. 1:16; v. 40 10:42; Mk. 9:41; Waebrania 6:10; Uthibitisho 19:17; v. 41 Mk. 9:48; Ufunuo 20:10; v. 46 Dan. 12:2; Yohana 5:29 Nenda mbali katika uzima wa milele = urithi ufalme (taz. 34).

Sura ya 26

1 Yesu alipokuwa amemaliza maneno haya yote, akawaambia wanafunzi wake, 2 "Mnajua kwamba baada ya siku mbili Pasaka inakuja, na Mwana wa Adamu atasulubiwa." 3 Kisha makuhani wakuu na wazee wa watu walikusanyika katika jumba la kuhani mkuu, aliyeitwa Ca'iaphas, 4 nao wakachukua ushauri pamoja ili kumkamata Yesu kwa kuiba na kumuua. 5 Lakini wakasema, "Si wakati wa sikukuu, isije kukawa na msukosuko kati ya watu." 6 Basi Yesu alipokuwa Bethania katika nyumba ya Simoni, mwanamke wa 7 akamjia akiwa na vazi la alabaster lenye mafuta ghali sana, naye akamwaga kichwani mwake, alipokuwa amekaa mezani. 8 Lakini wanafunzi walipoiona, walikasirika, wakisema, "Kwa nini uchafu huu? 9 Kwa maana mafuta haya yanaweza kuwa yameuzwa kwa kiasi kikubwa, na kupewa maskini." 10 Lakini Yesu, anajua hili, Akawaambia, "Kwa nini mnamsumbua mwanamke? Maana amenifanyia jambo zuri. 11 Kwa maana ninyi daima mna maskini pamoja nanyi, lakini hamtakuwa nami daima. 12 Katika kumwaga mafuta haya mwilini mwangu ameyafanya ili kunitayarisha kwa ajili ya mazishi. 13 Kwa kweli, nawaambieni, popote injili hii itakapohubiriwa ulimwenguni kote, kile alichokifanya kitaambiwa kwa kumkumbuka." 14 Kisha mmoja wa wale kumi na wawili, aliyeitwa Yuda Iskariote, akaenda kwa mkuu Makuhani 15 nao wakasema, "Mtanipa nini nikimkabidhi kwenu?" Wakamlipa vipande thelathini vya fedha. 16 Na tangu wakati huo alitafuta fursa ya kumsaliti. 17 Basi siku ya kwanza ya Mikate Isiyotiwa Chachu wanafunzi wakamjia Yesu, wakisema, "Mtatuandalia wapi ili mpate pasaka?" 18 Akasema, Nenda mjini kwa mtu fulani, ukamwambie, Mwalimu anasema, Wakati wangu iko karibu; Nitatunza pasaka nyumbani kwako pamoja na wanafunzi wangu." 19 Wanafunzi wakafanya kama Yesu alivyowaelekeza, nao wakaandaa pasaka. 20 Ilipofika jioni, akaketi mezani pamoja na wanafunzi kumi na wawili; 21 Walipokuwa wakila, akasema, Kweli, nawaambieni, mmoja wenu atanisaliti." 22 Nao wakahuzunika sana, wakaanza kumwambia mmoja baada ya mwingine, "Je, ni mimi, Bwana?" 23 Akajibu, "Yule aliyezamisha mkono wake katika sahani pamoja nami, atanisaliti. 24 Mwana wa Adamu anakwenda kama ilivyoandikwa juu yake, lakini ole wake mtu yule ambaye Mwana wa Adamu amesalitiwa naye! Ingekuwa bora kwa mtu huyo kama asingezaliwa." 25 Yuda, aliyemsaliti, akasema, "Ni mimi, Bwana?" Akamwambia, "Umesema hivyo." 26 Basi walipokuwa wakila, Yesu akachukua mkate, akabarikiwa, akauvunja, akawapa wanafunzi na kusema, "Chukua, kula; huu ndio mwili wangu." 27 Naye akachukua kikombe, na alipotoa shukrani aliwapa, akisema, "Kunywa, nyote; 28 Kwa maana hii ndiyo damu yangu ya agano, ambayo imemwagwa kwa ajili ya wengi kwa ajili ya msamaha wa dhambi. 29 Nawaambieni sitakunywa tena tunda hili la mzabibu mpaka siku ile nitakapolinywa jipya pamoja nanyi katika ufalme wa Baba yangu." 30 Walipoimba wimbo, wakatoka kwenda Mlima wa Mizeituni. 31Kisha Yesu Akawaambia, "Nyote mtaanguka kwa sababu yangu usiku huu; kwa maana imeandikwa, 'Nitampiga mchungaji, na kondoo wa kundi watatawanyika.' 32 Lakini baada ya kufufuliwa, nitakwenda mbele yenu Galilaya." 33 Petro akamwambia, "Ingawa wote wanaanguka kwa sababu yenu, sitaanguka kamwe." 34Yesu akamwambia, "Kweli, nawaambieni, usiku huu, kabla jogoo hajavinjari, mtanikana mara tatu." 35 Petro Akamwambia, "Hata kama ni lazima nife na wewe, sitakukana." Ndivyo walivyosema wanafunzi wote. 36 Kisha Yesu akaenda pamoja nao mahali paitwapo Gethsem'ane, akawaambia wanafunzi wake, "Kaeni hapa, wakati nikienda yonder na kusali." 37 Naye akachukua pamoja naye Petro na wana wawili wa Zeb'edee, akaanza kuwa mwenye huzuni na mwenye huzuni. 38 Kisha akawaambia, "Nafsi yangu ina huzuni sana, hata kifo; kubaki hapa, na uangalie na mimi." 39 Akaenda mbali kidogo akaanguka usoni mwake, akaomba, "Baba yangu, ikiwezekana, kikombe hiki kinipite; walakini, si kama nitakavyo mimi, bali kama utakavyo wewe." 40 Akafika kwa wanafunzi, akawakuta wamelala; naye akamwambia Petro, "Kwa hiyo, hukuweza kutazama nami saa moja? 41 Mkaombe mkaombe ili msiingie katika majaribu; Roho kweli iko tayari, lakini mwili ni dhaifu." 42Again, kwa mara ya pili, aliondoka na kuomba, "Baba yangu, ikiwa hii haiwezi kupita isipokuwa ninywe, mapenzi yako yatimizwe." 43 Akaja tena akawakuta wamelala, maana macho yao yalikuwa mazito. 44 Basi, akawaacha tena, akaondoka, akaomba kwa mara ya tatu, akisema maneno yale yale. 45 Kisha akawajia wanafunzi, akawaambia, "Je, bado mnalala na kupumzika? Tazama, saa iko karibu, na Mwana wa Adamu ni kusalitiwa mikononi mwa wenye dhambi. 46 Tuende; ona, msaliti wangu yuko karibu." 47 Alipokuwa bado akizungumza, Yuda akaja, mmoja wa wale kumi na wawili, na pamoja naye umati mkubwa wenye panga na vilabu, kutoka kwa makuhani wakuu na wazee wa watu. 48 Basi yule msaliti alikuwa amewapa ishara, akisema, "Nitakayembusu ni yule mtu; mkamateni." 49 Akamjia Yesu mara moja, akasema, "Hail, Bwana!" Akambusu. 50Yesu akamwambia, "Rafiki, mbona uko hapa?" Kisha wakainuka na kumwekea Yesu mikono na kumkamata. 51 Tazama, mmoja wa wale waliokuwa pamoja na Yesu akanyosha mkono wake, akachomoa upanga wake, akampiga mtumwa wa kuhani mkuu, akakata sikio lake. 52 Ndipo Yesu akamwambia, "Rudisheni upanga wenu mahali pake; kwa maana wote watakaochukua upanga wataangamia kwa upanga. 53 Je, unafikiri kwamba siwezi kukata rufaa kwa Baba yangu, naye atafanya hivyo mara moja kunitumia zaidi ya vikosi kumi na mbili vya malaika? 54 Lakini basi maandiko yatimizwe vipi, kwamba lazima iwe hivyo?" 55 Saa ile Yesu akawaambia umati wa watu, "Je, mmetoka kama mwizi, pamoja na panga na vilabu vya kunikamata? Siku baada ya siku nilikaa hekaluni nikifundisha, wala hukunikamata. 56 Lakini haya yote yamefanyika, ili maandiko ya manabii yatimizwe." Kisha wanafunzi wote wakamwacha na kukimbia. 57 Kisha wale waliokuwa wamemkamata Yesu wakamwongoza mpaka Ca'iaphas kuhani mkuu, ambako waandishi na wazee walikuwa wamekusanyika. 58 Lakini Petro akamfuata kwa mbali, mpaka ua wa kuhani mkuu, akaingia ndani akakaa pamoja na walinzi ili kuona mwisho. 59 Basi makuhani wakuu na baraza lote walitafuta ushuhuda wa uongo dhidi ya Yesu ili wamwue, 60 lakini hawakupata, ingawa mashahidi wengi wa uongo walijitokeza. Hatimaye wawili walijitokeza 61 wakasema, "Huyu mwenzake akasema, 'Nina uwezo wa kuliangamiza hekalu la Mungu, na kulijenga kwa siku tatu.'" 62 Kuhani mkuu akasimama, akasema, Hamna jibu la kufanya? Ni nini ambacho wanaume hawa wanashuhudia dhidi yako?" 63 Lakini Yesu alikuwa kimya. Kuhani mkuu akamwambia, "Nakurekebisha kwa Mungu aliye hai, tuambie kama wewe ndiwe Kristo, Mwana wa Mungu." 64Yesu Akamwambia, "Umesema hivyo. Lakini nawaambieni, akhera mtamwona Mwana wa Adamu ameketi mkono wa kuume wa Nguvu, na kuja juu ya mawingu ya mbinguni." 65 Kisha kuhani mkuu akayararua mavazi yake, akasema, "Ametamka kufuru. Kwa nini bado tunahitaji mashahidi? Sasa umesikia kufuru yake. 66 Hukumu yako ni nini?" Wakajibu, "Anastahili kifo." 67 Kisha wakatengana usoni mwake, wakampiga; na wengine wakampiga kofi, 68 wakisema, "Unabii kwetu, wewe Kristo! Ni nani aliyekupiga?" 69 Basi Petro alikuwa ameketi nje katika ua. Mjakazi mmoja akamjia, akasema, Wewe pia ulikuwa pamoja na Yesu Mgalilaya." 70 Lakini akakana mbele yao wote, akisema, "Sijui mnamaanisha nini." 71 Alipotoka kwenda ukumbini, mjakazi mwingine akamwona, akawaambia wapinzani, "Huyu mwanadamu alikuwa pamoja na Yesu wa Nazareti." 72 Akakana tena kwa kiapo, "Simjui huyo mtu." 73 Baada ya muda kidogo wale watazamaji wakainuka, wakamwambia Petro, "Hakika wewe pia ni mmoja wao, kwa maana lafudhi yako inakusaliti." 74 Kisha akaanza kuomba laana juu yake mwenyewe na kuapa, "Simjui mtu." Na mara jogoo akapasuka. 75 Petro akakumbuka msemo wa Yesu, "Kabla jogoo hajavinjari, mtanikana mara tatu." Akatoka na kulia kwa uchungu.

Nia ya Sura ya 26

26:1-27:66 Kifo cha Yesu

Mk. 14:1-15:47; Lk. 22:1-23, 56; Yohana 13:1-19:42

26:1 Kumaliza ona 7:28 n.

Njama ya Kumuua Yesu: vv. 2-5

Tazama pia Marko 14:1-2; Luka 22:1-2; Yohana 11:47-53

v. 2 Pasaka iliadhimisha ukombozi wa Israeli kutoka Misri (Ku. 12:1-20). Kristo alikuwa huko Misri, na katika Bahari ya Shamu, kama Malaika wa Uwepo na huko Sinai (kama ilivyoelezwa katika Matendo 7: 30-53 na 1Wakorintho 10:1-4).

Yesu Alitiwa Mafuta Bethania: vv. 6-13

Tazama pia Marko 14:3-9; Yohana 12:1-8

Tukio kama hilo limeripotiwa katika Lk. 7:36-50

v. 6 Utambulisho wa Simoni huyu haujulikani.

v. 7 Yohana 12:3; ona Lk. 7:37 n., 46

v. 10 Lilikuwa jambo zuri kwani lilikuwa linafaa na sahihi chini ya kifo chake kilichokaribia. Maneno hayo hayo ya Kigiriki yanatafsiriwa matendo mema katika 5:16.

v. 12 Yohana 19:40; vv. 14-16 Mk. 14:10-11; Lk. 22:3-6; v. 14 Mk. 14:10 n; v. 15 Kut. 21:32; Zek. 11:12; Dodoma Vipande thelathini vya fedha ilikuwa bei ya mtumwa lakini pia inawakilisha idadi ya Baraza la Ndani la Uungu kwani hili lilikuwa kosa dhidi ya elohim. Nukuu ya Mathayo inahusu shekeli za fedha ambazo katika denarii nne kwa shekeli inawakilisha mshahara wa siku 120 (20: 2).

Yuda kumsaliti Yesu: mstari wa 14-16

Tazama pia Marko 14:10-11; Luka 22: 3-6

Pasaka pamoja na Wanafunzi: mstari wa 17-25.

vv. 17-19 tazama pia Marko 14:12-16; Luka 22: 7-13

v. 17 Lk. 22:7 n. v. 18 Lk. 22:10 n., 11 n. Yohana 7:6; 12:23; 13:1; 17:1; v. 19 21:6; Mt. 16:5-8;

vv. 20-24 angalia Marko 14:17-21, Lk. 22:14, 21-23; Yohana 13:21-30 v. 24 Zab. 41:9; Lk. 24:25; 1Wakorintho 15:3; Matendo 17: 2-3; Mt. 18:7

Israeli iliamriwa kuweka Pasaka katika nyumba zao huko Misri. Wakati Israeli ilipoingia wenyewe urithi na kuingia katika ardhi zao wenyewe, waliamriwa kisha waweke Pasaka nje ya nyumba. Asubuhi tu ya Mikate Isiyotiwa Chachu ndio waliruhusiwa kurudi kwenye makazi yao sahihi. Pia, kuanzia wakati huu inaweza kuwa mnyama yeyote safi wa mifugo aliyeuawa. Pasaka, hata hivyo, ilikuwa bado imeashiriwa na mwanakondoo na alikuwa mnyama wa kawaida na aliyekubalika kwa Mlo. Mwanacino anamnukuu Ibrahimu ibn Ezra ambaye anasema wanaweza kurudi kwenye makazi yao ya muda lakini sio domiciles zao za kudumu.

Tunaweza kuanza kuona katika Pasaka baadhi ya ishara na hisia za wakati na shughuli za Yesu Kristo katika Pasaka aliposulubiwa.

Tunajua bila shaka wakati wanakondoo waliuawa wakati wa hekalu. Josephus anatuonyesha kuwa wanakondoo waliuawa kuanzia saa tisa hadi saa kumi na moja, yaani kuanzia saa 3 usiku hadi saa 5 usiku wa kumi na nne. Wanakondoo waliandaliwa na kuliwa jioni ya 15 Nisani, kama chakula cha Pasaka. Josephus anasema juu ya Pasaka katika utawala wa Nero:

Kwa hiyo hawa makuhani wakuu wakati wa kuja kwa sikukuu yao wanaita Pasaka, wanapoua sadaka zao, kuanzia saa tisa hadi ya kumi na moja, lakini ili kampuni isiyopungua kumi iwe ya kila sadaka, (kwani si halali kwao kusherehekea kwa kuimba wenyewe), na wengi wetu ni ishirini katika kampuni, iligundua idadi ya sadaka ilikuwa elfu mia mbili na hamsini na sita mia tano; ambayo, juu ya posho ya si zaidi ya kumi ya sikukuu hiyo pamoja, ni sawa na mamilioni mawili laki saba na watu mia mbili (Vita vya Wayahudi, Bk. VI, IX, 3).

Hata hivyo, kulikuwa na mwanakondoo mmoja tu - wa kwanza kuchinjwa saa tatu usiku - ambaye aliwekwa mbele ya Kuhani Mkuu kama Pasaka.

Kwa hivyo tunapata wazo la maana nyuma ya mlolongo wa matukio juu ya hiyo 14 Nisan ambayo yeye Alikufa.

Desturi ya Pasaka pia ilikuwa tofauti. Katika Yudea watu walifanya kazi kwenye 14 Nisan hadi saa sita mchana, lakini huko Galilaya hawakufanya kazi kabisa kwenye 14 Nisani (tazama Schürer, Historia ya Wayahudi katika Enzi ya Yesu Kristo, Vol. II, uk. 14).

Marufuku hii ya kazi kwenye Pasaka ni kwa sababu ya shughuli zinazohitajika kwenye 14 Nisani, kama inavyoonekana katika Kumbukumbu la Torati 16: 5-7. Huko Galilaya, kutoka mahali Kristo alipokuja, watu walifanya kile Kristo na Mitume walifanya siku ya sadaka ya Pasaka: waliingia katika makazi ya muda na huko wakaua (3PM 14 Abib) na kula Pasaka baada ya giza kuanzia 15 Abibu. Katika Yudea, ambayo kwa nia na madhumuni yote ilikuwa nchi tofauti - kama tunavyoona kutoka kwa sheria katika Mishna kuhusu wake na mali (mKeti. 13:10; mB.B. 3:2; tazama Schürer, ibid.) - walionekana kuwa mweusi katika mazoezi haya, labda kwa sababu ya ukaribu wao na Hekalu na labda kwa sababu ya kiasi kikubwa cha kazi kinachohitajika Yerusalemu kwa dhabihu mchana huo.

Hata hivyo, Masihi na Mitume waliingia katika makazi ya muda, kama inavyotakiwa na ibada katika Kumbukumbu la Torati 16: 5-7. (taz. Kifo cha Mwanakondoo (Na. 242)).

Ili kuelewa mlolongo wa Pasaka ni muhimu kujifunza yafuatayo:

Pasaka (Na. 098);

Pasaka Kuu Saba (Na. 107);

Pasaka na Equinox (Na. 175B);

Umuhimu wa Kuosha Miguu (Na. 099) na Umuhimu wa Mkate na Mvinyo (Na. 100).

Kupanda kwa Musa (Na. 070).

Mafundisho ya Uongo re Muda wa Chakula cha Bwana (Na. 103C)

Mzee na Majani Mapya (Na. 106A)

v. 25 Swali la Yuda limepangwa kuashiria kwamba jibu litakuwa hasi.

Taasisi ya Chakula cha Bwana: vv. 26-29

Tazama pia Marko 14: 22-25; Luka 22:15-20; 1Wakorintho 10:16; 11:23-26; Mt. 14:19; 15:36; ona Lk. 22:17 n.

v. 28 Waebrania 9:20; Mt. 20:28; Mk. 1:4; Ku. 24:6-8

Mshahara wa dhambi ni mauti. Mungu amemwokoa mwanadamu, kama kutoka Misri, na pia atawaokoa kutokana na kifo chenyewe. Mungu huwasamehe wanadamu kwa huruma, ikiwa wanatii amri Zake. Agano litarudiwa tena (Jer. 31:31-34); v. 29 Ona Lk. 14:15; 22:18,30; Ufunuo 12:17; 14:12; 19:9.

Chakula cha Bwana (Na. 103); Muda wa Kusulubiwa na Ufufuo (Na. 159).

Kristo alipaswa kuuawa siku hiyo na wakati huo waliwatoa kafara wanakondoo wa Pasaka huko Yerusalemu yaani kuanzia saa 3 usiku na mwanakondoo wa kwanza aliyechinjwa aliwasilishwa mbele ya Kuhani Mkuu. Kristo alipaswa kuwa mwanakondoo huyo na alikufa wakati huo, lakini alishushwa na kuzikwa katika Kaburi la Yosefu wa Aramathea, kaka yake Heli, mwana wa Matthat (Lk. 3:23-24).

Yesu Anatabiri Kukataa kwa Petro: vv. 30-35

Tazama pia Marko 14:25-31; Lk. 22:31-34,39; Yohana 14:31; 18:1; 13:36-38. v. 30 Conjecture ni kwamba inaweza kuwa Pss. 115-118.

mstari wa 31 ona Zeki. 13:7; Yohana 16:32; v. 32 28:7, 10, 16

Kifo cha Mwanakondoo (Na. 242)

Kuanzia hapa katika mlolongo tunaona Kifo cha Mwanakondoo (Na. 242) kikijitokeza kwa kila hatua.

Yesu Anaomba katika Gethsemane: vv. 36-46

Tazama pia Marko 14: 32-42 na Luka 22: 39-46

v. 38 Yohana 12:27; Waebrania 5:7-8; Zaburi 42:6, "Nafsi yangu" = "I" v. 39 Eze. 23:31-34; Yohana 18:11; Mt. 20:22

Masihi hakutaka kifo lakini alikubali mapenzi ya Mungu katika jambo hilo, ambalo alijua lilisababisha kifo.

v. 41 6:13; Lk. 11:4 Majaribu ni majaribio ambayo nia njema za mwanadamu zinaweza kutoa njia kwa dhambi ambayo ni uvunjaji wa sheria (1Yohana 3:4).

v. 42 Yohana 4:34; 5:30; 6:38

v. 45 26:18 n.; Yohana 12:23; 13:1; 17:1

Usaliti na Kukamatwa kwa Yesu: mstari wa 47-56

Tazama pia Marko 14: 43-52, Luka 22: 47-53 na Yohana 18: 2-11.

mstari wa 50 Injili za Sinodi haziripoti harakati za Yuda taz. 13:30; 18:3,

v. 51 Yohana 18:10

v. 52 Mwa. 9:6; Ufunuo 13:10

v. 53 Vikosi kumi na mbili = 72,000

v. 54 Unabii lazima utimizwe kwa hiyo lazima iwe kama ilivyokuwa (4.6).

v. 55 Lk. 19:47; Yohana 18:19-21

Yesu mbele ya Kayafa na Baraza: mstari wa 57-68. Tazama pia Marko 14:53-65.

Kesi ya Masihi

Masihi alikamatwa kwa mchango wa ukuhani, na Sanhedrin ilitumika katika kesi hii kwani ilikuwa muhimu kuwa na wanachama wasiopungua 23 waliokuwepo kwa malipo ya mtaji. Yesu alishtakiwa mbele ya Annas kwa ajili ya kusikilizwa kwa kesi ya awali ili kuanzisha misingi ya uso wa msingi ili kuita Sanhedrin. Hii bila shaka ilikuwa tayari imeamuliwa lakini ilikuwa muhimu kwa mchakato wao wa kimahakama, kwa njia ile ile ingetumika kwa ajili yetu.

Yohana 18:12-14 Kisha bendi na nahodha na maafisa wa Wayahudi wakamchukua Yesu, wakamfunga, ¹³Naye wakamwongoza kwenda kwa Anna kwanza; kwani alikuwa baba katika sheria kwa Kayafa, ambaye alikuwa kuhani mkuu mwaka huo huo. ¹⁴Basi Kayafa alikuwa yeye, ambaye alitoa ushauri kwa Wayahudi, kwamba ilikuwa muhimu kwamba mtu mmoja afe kwa ajili ya watu. (KJV)

Maelezo ya ukuhani na tarehe na nyakati zote yamo katika karatasi Muda wa Kusulubiwa na Ufufuo (Na. 159) na Golgotha: Mahali pa fuvu (Na. 217) na karatasi nyingine za Pasaka. Uhusiano huu ni wa Kuhani Mkuu na naibu Kuhani Mkuu ingawa Uyahudi unajaribu kuweka matumizi ya uhusiano wa Nasi kwa muda mfupi baadaye.

Bullinger ana maoni kwamba Annas alikuwa ameondolewa madarakani mwaka 779 A.U.C., mwaka ambao huduma ya Masihi ilianza. Wengine watatu walikuwa wameondolewa madarakani na kupandishwa vyeo kabla ya Kayafa kuteuliwa na Valerius Gratus. Bullinger anadhani Annas angekuwa mzoefu zaidi katika sheria kuunda mashtaka dhidi yake. Hii ilikuwa katika hali halisi ya usikilizwaji wa awali. Schürer anashikilia kwamba Kayafa aliteuliwa na Valerius Gratus (15-26 CE) mnamo 18 CE, na alitawala kutoka 18-36 BK. Ananaus mwana wa Sethi alikuwa ameteuliwa na Quirinius (6 CE) na alitawala kutoka 6-15 BK. Watatu hao Makuhani Wakuu wa kati wanaotajwa na Bullinger bila shaka ni Ismael mwana wa Phiabi (ca. 15-16 CE); Eleazari mwana wa Ananus (ca. 16-17 CE) na Simoni mwana wa Camithus (ca. 17-18 CE), wote walioteuliwa na Gratus (tazama Josephus, Mambo ya Kale ya Wayahudi, Bk. XVIII. II. 2; cf. Schürer, Vol. II, pp. 216,230). Schürer anashughulikia swali la Nasi na Ab-beth-din na anashikilia kwamba halikutokea hadi baadaye. Anashikilia kuwa Mhe. neno Nasi linamaanisha mkuu wa nchi hadi mkusanyiko wa Mishnah. Inawezekana kwamba neno hilo halikutumika kwa makusudi kwa familia ya Herode na kuingizwa katika Kuhani Mkuu kama nchi ilivyogawanywa, kutoka kwa kumbukumbu ya Mishnah. Yuda na Galilaya zilichukuliwa kama nchi tofauti, kama tunavyoona hapo juu.

Shughuli katika Yohana ni juu ya malipo ya mtaji, na taratibu za Sanhedrin zinapaswa kuwa tu kwa sheria. Hivyo kazi ya Annas inaonekana kama Ab-beth-din au naibu rais wa Sanhedrin akifanya kazi kama hakimu wa kupanga.

Mmoja wa wanafunzi alikwenda pamoja na Masihi katika jumba la Kuhani Mkuu.

Yohana 18:15-18 Simoni Petro akamfuata Yesu, na ndivyo alivyofanya mwanafunzi mwingine: mwanafunzi huyo alijulikana kwa kuhani mkuu, akaingia pamoja na Yesu katika jumba la kuhani mkuu. ¹⁶Lakini Petro akasimama mlangoni bila. Kisha akatoka yule mwanafunzi mwingine, aliyejulikana kwa kuhani mkuu, akamwambia aliyeshika mlango, akamleta Petro. ¹⁷Kisha akasema bwawa lililomwekea Petro mlango, Wewe pia si mmoja wa wanafunzi wa mtu huyu? Akasema, Mimi sivyo. ¹⁸Watumishi na maafisa wakasimama pale, ambao walikuwa wamefanya moto wa makaa ya mawe; kwani ilikuwa baridi: nao wakajipasha moto; na Petro akasimama pamoja nao, akajitia moyo. (KJV)

Alimchukua Petro katika ikulu na mwanamke porter au mlinzi wa mlango akamshtaki kuwa mmoja wa wanafunzi wa Kristo (wapagazi wa hawakuwa wa kawaida; tazama 2Sam. 4:6 LXX; Matendo 12:13). Kisha kufuatia kukataliwa kwa Petro kwa mara ya kwanza. Mwanafunzi mwingine hakupingwa lakini anaonekana kujulikana, kwani neno hilo pia lilitumiwa na Petro likionyesha kuwa hii ilikuwa hivyo. Huyu asingekuwa Yohana kama alivyojiita mwanafunzi kila wakati ambaye Yesu alimpenda (Yohana 13:23; 19:26; 21:7,20). Mwanafunzi labda alikuwa Nikodemo au Yosefu wa Arimathea, ambao wote walikuwa washiriki wa Sanhedrini (tazama Bullinger, Biblia ya Masahaba, n. hadi mstari wa 15).

Masharti katika mstari wa 18 yanatafsiriwa kihalisi kama watumwa na manaibu kwa watumishi na maafisa. Chiliarch, na askari wa Kirumi, walikuwa wamerudi kwenye ngome Antonia wakimwacha Masihi mikononi mwa Wayahudi.

Katika kutimiza Isaya 53, sasa tunaona mateso na hasira zikianza kusababishwa.

Yohana 18:19-24 Kuhani mkuu kisha akamwuliza Yesu wanafunzi wake, na mafundisho yake. 20Yesu akamjibu, Nilizungumza waziwazi kwa ulimwengu; Niliwahi kufundisha katika sinagogi, na hekaluni, kama Wayahudi daima hupumzika; na kwa siri sijasema lolote. 21 Kwa nini uniulize? waulize walionisikia, nilichowaambia: tazama, wanajua nilichosema. 22 Na alipokuwa amenena hivi, mmoja wa maafisa waliosimama kwa kumpiga Yesu kwa kiganja cha mkono wake, akisema, Jibu wewe kuhani mkuu hivyo? 23Yesu akamjibu, Ikiwa nimesema mabaya, shuhudia maovu: lakini ikiwa ni vizuri, kwa nini unipige? 24 Basi Annasi alikuwa amemfunga Kayafa kuhani mkuu. (KJV)

Imeandikwa: hutamkemea elohim au laana (sema mabaya) ya mtawala wa watu wako (Kut. 22:28; Eccl. 10:20; Matendo 23:5; 2Pet. 2:10; Yuda 8 na pia Yakobo 4:3 - Gk: kakos, kama amiss kwa nia ovu) na hivyo Kuhani Mkuu hawezi kusemwa uovu. Hata hivyo, Kristo hapa alikuwa akikanusha madai kwamba alikuwa amevunja Sheria. Alikataa dhambi kuhusishwa na yeye mwenyewe, kwani hakuwa na dhambi.

Unabii unasema hakufungua kinywa chake, au alikuwa bubu kama kondoo mbele ya wachungaji wake, na hii ilitimizwa katika mtazamo wake mbele ya Pilato. Hivyo hakujitetea bado alitoa majibu waziwazi. Je, huu ni mgogoro? Hapana, sivyo. Majibu aliyoyatoa, ambayo kwa kweli yalipuuza mashtaka ya uvunjaji wa Sheria, yalikuwa na ufanisi katika kutoa mfano katika tabia mbele ya mamlaka. Kama asingejibu kabisa basi hali ingekuwa mbaya zaidi. Dodoma mfano kwa historia ungeharibu kabisa utaratibu wa kijamii kati ya vikundi vya Kikristo kabla ya mchakato wa mahakama. Injili zilipaswa kuonyesha mfano kulingana na Sheria ya kibiblia.

Annas alikuwa amepitia hoja za kuandaa mashtaka na kumfikisha mbele ya Sanhedrin, na kumpeleka kwa Kuhani Mkuu halisi, Joseph Kayafha.

Petro Anamkana Yesu: vv. 69-75

Tazama pia Marko 14: 66-72, Luka 22: 55-62 na Yohana 18:16-18, 25.

Hapa tunamwona Petro, akijaribiwa tu kwa kushirikiana, kumkana Kristo mara tatu kama Kristo alivyotabiri angeweza; na kisha jogoo akapasuka, akiashiria mwisho wa mtihani huu wa haraka. Sote tunapaswa kujifunza kutokana na hili katika kuangalia majaribio ya Kanisa na ndugu zetu na msaada au vinginevyo tunapeana.

Wakati huu wa kesi, tunaona maelezo yameondolewa katika Injili ya Yohana kati ya kitendo katika Yohana 18:27 na mwendelezo wa hadithi katika mstari wa 28. Hadithi ya mwingiliano huu iko katika Mathayo 26:58 hadi 27:2.

Hivyo kutokana na jaribio hili na mwisho wa mtihani wa Petro, tunaona matukio katika Mathayo 27:1-2 yanachukua katika Yohana 18:28.

Yohana anatuonyesha kwamba hawakutaka kutiwa unajisi kwa kuwa na mawasiliano na Mataifa, kwa kuwa Mafarisayo, hata wakati huo, walikuwa wameruhusu mila zao kuharibu ufahamu wa Sheria (tazama Yohana 18:28-40).

Sehemu hii ni mojawapo ya mifano yenye nguvu zaidi katika Biblia. Hapa, kulingana na Maandiko, tunaona Masihi kama Mfalme akijaribiwa kwa ajili ya dhambi za watu, na kujaribiwa na mkuu wa Mataifa, na kuhukumiwa kinyume cha sheria, kuuawa na Yuda. Tunaona pia Sanhedrin akitenda kwa amri ya Mafarisayo na tabaka la watawala.

Hapa walihukumiwa.

v. 59 Mk. 14:55 n. v 61 24:2; 27:40; Matendo 6;14; Yohana 2:19 v. 63 27:11; Yohana 18:33 v. 64 16:28; Dan. 7:13 (F027vii); Zaburi 110:1 v. 65 Hes. 14:6; Matendo 14:14; Lev. 24:16 v. 66 Lev. 24:16 v. 73 Petro alizungumza kwa lafudhi ya Kigalilaya tofauti na Wayahudi dhidi ya 75 cf. v. 34

Sura ya 27

1 Asubuhi ilipofika, makuhani wote wakuu na wazee wa watu walichukua ushauri dhidi ya Yesu ili kumwua; 2 Wakamfunga, wakamwongoza, wakamkabidhi kwa Pilato gavana. 3 Yuda alipo, wake betrayer Alipoona kwamba alihukumiwa, alitubu na kurudisha vipande thelathini vya fedha kwa makuhani wakuu na wazee, 4saying, "Nimetenda dhambi katika kusaliti damu isiyo na hatia." Wakasema, "Ni nini hicho kwetu? Jionee mwenyewe." 5 Akatupa vipande vya fedha hekaluni, akaondoka; naye akaenda akajinyonga. 6 Lakini makuhani wakuu, wakichukua vipande vya fedha, wakasema, "Si halali kuviweka katika hazina, kwa kuwa ni fedha za damu." 7 Basi wakachukua ushauri, wakanunua pamoja nao shamba la mfinyanzi, ili kuwazika wageni katika. 8 Kwa hiyo shamba hilo limeitwa Shamba la Damu hadi leo. 9 Kisha akatimiza yale yaliyozungumzwa na nabii Yeremia, akisema, "Nao wakachukua vipande thelathini vya fedha, bei yake ambaye bei yake ilikuwa imewekwa na baadhi ya wana wa Israeli, 10 nao wakawapa kwa ajili ya shamba la mfinyanzi, kama Bwana alivyonielekeza." 11Sasa Yesu alisimama mbele ya gavana; gavana akamuuliza, "Wewe ni Mfalme wa Wayahudi?" Yesu alisema, "Umesema hivyo." 12 Lakini aliposhtakiwa na makuhani wakuu na wazee, hakujibu. 13 Pilato akamwambia, "Husikii ni mambo mangapi wanayoshuhudia juu yako?" 14 Lakini hakumpa jibu, hata kwa shtaka moja; ili mkuu wa mkoa ajiulize sana. 15 Basi katika sikukuu Gavana alikuwa na mazoea ya kuachiliwa kwa umati wa wafungwa yeyote ambaye walimtaka. 16 Wakati huo walikuwa na mfungwa mwenye sifa mbaya, aliyeitwa Barabu'bas. 17 Basi walipokuwa wamekusanyika, Pilato akawaambia, "Mnataka niwaachilie nani, Barab'ba au Yesu aitwaye Kristo?" 18 Kwani alijua kwamba ilikuwa kutokana na wivu kwamba walikuwa wamemkomboa. 19 Zaidi ya hayo, alipokuwa ameketi kwenye kiti cha hukumu, mkewe alimtumia neno, "Usiwe na uhusiano wowote na huyo mwenye haki mwanadamu, kwa maana nimeteseka sana juu yake leo katika ndoto." 20 Basi makuhani wakuu na wazee wakawashawishi watu wamwombe Barabu'bas na kumwangamiza Yesu. 21 Gavana akawaambia tena, "Ni nani kati ya hao wawili mnataka niwaachilie huru?" Wakasema, 'Barab'bas'. 22 Pilato akawaambia, "Basi nifanye nini na Yesu aitwaye Kristo?" Wote wakasema, 'Na asulubiwe.' 23 Akasema, "Kwa nini, ametenda uovu gani?" Lakini walipiga kelele zaidi, "Na awe kusulubiwa." 24 Pilato alipoona kwamba hakuwa akipata chochote, bali ghasia zilikuwa zimeanza, alichukua maji na kunawa mikono yake mbele ya umati wa watu, akisema, "Sina hatia kwa damu ya mtu huyu; jioneeni wenyewe." 25 Watu wote wakajibu, "Damu yake iwe juu yetu na juu ya watoto wetu!" 26 Kisha akawaachilia Barab'bas, na baada ya kumpiga Yesu, akamkabidhi ili asulubiwe. 27 Ndipo askari wa gavana wakamtwaa Yesu katika ukumbi, nao alikusanya kikosi kizima mbele yake. 28 Wakamvua nguo, wakamvalisha vazi lenye kovu, 29 nao wakaifunika taji ya miiba wakaiweka kichwani mwake, wakamtia mwanzi mkono wake wa kuume. Na kupiga magoti mbele yake walimdhihaki, wakisema, "Hail, Mfalme wa Wayahudi!" 30 Wakamtema juu yake, wakachukua mwanzi, wakampiga kichwani. 31 Walipomdhihaki, wakamvua vazi, wakamvika nguo zake mwenyewe, wakamwongoza yeye mbali kumsulubisha. 32 Wakatoka, wakamjia mtu wa Cyre'ne, Simoni kwa jina; mtu huyu walimlazimisha kubeba msalaba wake. 33 Walipofika mahali paitwapo Gol'gotha (maana yake ni mahali pa fuvu), 34 wakampa divai ya kunywa, akachanganyika na nyongo; lakini alipoonja, asingekunywa. 35 Nao walipomsulubisha, waligawanya mavazi yake miongoni mwao kwa kupiga kura; 36 Kisha wakakaa chini na akaendelea kumtazama pale. 37 Na juu ya kichwa chake wakaweka mashtaka dhidi yake, yaliyosomeka, "Huyu ndiye Yesu Mfalme wa Wayahudi." 38 Kisha majambazi wawili wakasulubiwa pamoja naye, mmoja upande wa kulia na mmoja upande wa kushoto. 39 Wale waliopita kwa kumdharau, wakiendesha vichwa vyao 40 wakisema, "Wewe utakayeliangamiza hekalu na kulijenga kwa siku tatu, jiokoe! Ikiwa wewe ni Mwana wa Mungu, shuka kutoka msalabani." 41 Basi pia makuhani wakuu, pamoja na waandishi na wazee, walimdhihaki, wakisema, 42 "Aliwaokoa wengine; Hawezi kujiokoa mwenyewe. Yeye ni Mfalme wa Israeli; ashuke sasa kutoka msalabani, nasi tutamwamini. 43 Anamwamini Mungu; Mungu amkomboe sasa, kama anamtamani; kwa maana alisema, 'Mimi ni Mwana wa Mungu.'" 44 Na wanyang'anyi waliosulubiwa pamoja naye pia wakamkemea kwa njia ile ile. 45 Basi tangu saa sita kulikuwa na giza juu ya nchi yote mpaka saa tisa. 46 Na kuhusu saa tisa Yesu akalia kwa sauti kubwa sauti, "Eli, Eli, la'ma sabach-tha'ni?" yaani, "Mungu wangu, Mungu wangu, kwa nini umeniacha?" 47 Na baadhi ya watazamaji waliosikia wakasema, "Mtu huyu anamwita Eli'ya." 48 Mmoja wao mara moja akakimbia, akachukua sifongo, akaijaza siki, akaiweka juu ya mwanzi, akampa anywe. 49 Lakini wengine wakasema, Subiri, tuone kama Eli'ja atakuja kumwokoa." 50 Yesu akalia tena kwa sauti kubwa, akatoa juu ya roho yake. 51 Na tazama, pazia la hekalu lilichanwa mara mbili, kutoka juu hadi chini; nchi ikatetemeka, na miamba ikagawanyika; 52 Makaburi pia yalifunguliwa, na miili mingi ya watakatifu waliokuwa wamelala ikafufuliwa, 53 nao wakitoka makaburini baada ya kufufuka kwake waliingia katika mji mtakatifu na kuonekana kwa wengi. 54 Wakati karne na wale waliokuwa pamoja naye, wakimlinda Yesu, wakaona tetemeko la ardhi na kile kilichotokea, walijawa na hofu, na wakasema, "Hakika huyu alikuwa Mwana wa Mungu!" 55 Pia kulikuwa na wanawake wengi huko, wakitazama kwa mbali, ambao walikuwa wamemfuata Yesu kutoka Galilaya, wakimhudumia; 56 Ambao walikuwa Maria Mag'dalena, na Maria mama ya Yakobo na Yusufu, na mama wa wana wa Zeb'edee. 57 Ilipofika jioni, alikuja tajiri mmoja kutoka Arimathe'a, aitwaye Yusufu, ambaye pia alikuwa mwanafunzi wa Yesu. 58 Yeye alikwenda kwa Pilato na kuomba mwili wa Yesu. Kisha Pilato akaamuru apewe. 59 Yusufu akauchukua mwili, akaufunga katika sanda safi la kitani, 60 akauweka katika kaburi lake jipya, ambalo alikuwa amelishika juu ya mwamba; akazungusha jiwe kubwa kwenye mlango wa kaburi, akaondoka. 61 Maria Mag'dalena na Maria mwingine walikuwapo, wakiwa wameketi mkabala na makaburi. 62 Siku ya pili, yaani, baada ya siku ya Maandalizi, makuhani wakuu na Mafarisayo walikusanyika mbele ya Pilato 63 na kusema, "Bwana, tunakumbuka jinsi mlazimishaji huyo alisema, wakati alikuwa bado hai, 'Baada ya siku tatu nitafufuka tena.' 64 Kwa hiyo akaamuru kaburi liwe salama mpaka siku ya tatu, wanafunzi wake wasije wakaenda wakamwibie, wakawaambia watu, 'Amefufuka kutoka kwa wafu,' na udanganyifu wa mwisho utakuwa mbaya zaidi kuliko ule wa kwanza." 65 Pilato akawaambia, "Mna walinzi wa askari; nenda, uifanye iwe salama kadri uwezavyo." 66 Basi wakaenda, wakaufanya ule mkusanyiko uwe salama kwa kulifunga jiwe na kuweka mlinzi.

Nia ya Sura ya 27 (1-26)

Yesu alitoa kwa Pilato vv. 1-2

Makuhani na wazee wote wakuu kisha wakachukua ushauri dhidi ya Yesu ili wamuue na kisha wakamfunga na kumwongoza mbali na Pilato.

vv. 1-2 Mk. 15:1; Lk. 23:1; Yohana 18:28-32 Sheria ya Kiyahudi ilimtaka Sanhedrin achukue hatua rasmi kwa Mchana. Hivyo hii ilikuwa baada ya tukio, kudhibiti mambo. Kesi ya usiku ilikuwa kinyume na sheria. Walitaka kote ifikapo Pasaka. 26:57-68 inahusika na usikilizwaji wa kabla ya alfajiri na vurugu.

Yuda Anajinyonga : vv. 3-10

v. 9-10 Zech.11:12-13; Yer. 18:1-3; 32:6-15. Ingawa haijulikani, kila akaunti inamuunganisha na makaburi ya wageni huko Yerusalemu.

Yesu Mbele ya Pilato: vv. 11-14

Tazama pia Marko 15:1-5; Luka 23: 2-5 na Yohana 18: 28-19: 16; v. 14 Lk. 23:9; Mt. 26:62; Mk. 14:60; 1Tim. 6:13

Waliamriwa na Mungu chini ya Sheria kuonyesha hukumu ya hukumu ya haki, lakini hawakufanya hivyo. Walitoa hukumu kwa Mataifa na kwa Pilato. Walimkabidhi kwa Pilato huko Praetorium, nyumba ya msimamizi (tazama Mk. 15:16) au Ukumbi wa Hukumu, ambao haukuwa jumba la Herode, kama tunavyoona kutoka kwa Luka 23:7. Walimwambia Pilato kwamba kama Kristo asingekuwa malefactor wasingemkomboa kwake (Yohana 18:30). Alipoulizwa kama alikuwa mfalme alitoa jibu hili (Yohana 18:37):

Kufikia mwisho huu nilizaliwa na kwa sababu hii nilikuja ulimwenguni, kwamba ninapaswa kushuhudia ukweli. Kila mtu aliye wa ukweli huisikia sauti yangu.

Pilato, akiwa ameelimishwa na kutamani kusema, alisema: "Ukweli ni nini?" Alisema hayo kwa sababu bado hajafika ya ukweli. Mtu alipaswa kuitwa na Mungu kuelewa. Pilato kisha akaenda kwa Wayahudi na kusema: "Naona ndani yake hakuna kosa hata kidogo".

Walikuwa wakipewa nafasi ya kurudisha hukumu yao isiyo ya uaminifu kutoka kinywani mwa Mataifa waliyoyadharau na kuona hayafai kutembea katika Hekalu lao.

Umati huchagua Baraba: vv. 15-23

Pilato aliwapa nafasi ya kuachiliwa kwa Kristo na kuwapa chaguo, lakini hapa ubadilishaji mkubwa wa historia ulifanyika. Waliita: "Si mtu huyu, bali Baraba", ambaye alikuwa mwizi. Bar Abbas maana yake ni mtoto wa baba. Ishara hapa ilikuwa kwamba Kristo alikufa ili tuweze kuwekwa huru kama wana wa Baba.

... Pilato alijaribu kuwashawishi tena.

(ona Yohana 19:1-7).

Hawakusikiliza, wakasema alijifanya Mwana wa Mungu. Pilato wakati huo alikuwa anajua sana kwamba alikuwa akishughulikia mgogoro wa kidini ambapo mtu huyu hakuwa na kosa tu, bali angeweza kuwa mungu. Warumi na Wagiriki, kama Waasia, waliamini kwamba elohim au theoi alikuwa na uwezo wa kukaa wanadamu na alionekana kama wanadamu, wakiwa watoto wa Kimungu. Hili ndilo shtaka ambalo Sanhedrini alikuwa amemhukumu, kama tunavyoona kutoka Mathayo 26:65-66 (tazama Walawi 24:16). (242 ibid)

Kwa vv. 15-26 angalia pia Marko 15:6-15; Luka 23:18-25; na Yohana 18:39-40, 19:4-16; v. 19 Lk. 23:4

v. 21; Matendo 3:13-14

Pilato Anamtoa Yesu kusulubiwa: mstari wa 24-26.

v. 24 Dt. 21:6-9; Zaburi 26:6

v. 25 Matendo 5:28; Yos. 2:19; v. 26 Kupigwa na mjeledi wa aina mbalimbali kwa kawaida ulitangulia utekelezaji.

Yesu anadhihakiwa: mstari wa 27-31

Tazama pia Marko 15:16-20; Yohana 19:1-3.

v. 27 Praetorium ilikuwa makazi ya gavana. Kikosi chenye nguvu kamili kilihesabu wanaume 500.

Utekelezaji wa Kristo: vv. 32-44

Mk. 15:21-32; Lk. 23:26, 33-43; Yohana 19:17-24

v. 32 Maandamano hayo yalijumuisha Yesu, wafungwa wengine wawili, karne moja na askari wachache. Simoni ona Mk. 15:21 n.

Kwa vv. 33-51 angalia pia Marko 22:38; Luka 23:32-38, 44-46; Yohana 19:17-19, 23-24, 28-30.

v. 34 gall- Kioevu chochote kichungu, labda myrrh ya Mk. 15:23 (ona Ann. Oxf. RSV)

v. 35 Zab. 22:18. v. 37 Ishara hiyo labda ilikuwa kwa sababu Warumi walikubali utawala wa Herodiani na Kristo alishtakiwa kwa kuwa mtangulizi na kwa hivyo mwanamapinduzi.

v. 40 (26:61; Matendo 6:14; Yohana 2:19)

Msalaba: Asili na Umuhimu wake (Na. 039)

Kristo hakuuawa msalabani. Neno hilo halionekani katika maandishi ya Kigiriki ya NT. Neno ni stauros ambalo ni dau lililonolewa, mara nyingi katika ncha zote mbili, na ambalo aliyehukumiwa alipigiliwa msumari au kufungwa. Msalaba ilitokana na ibada ya msalaba wa jua wa usawa ambao mungu Attis aliunganishwa na kuzunguka mitaa ya Roma katika Jua na Ibada za Siri. Ni Attis ndiye aliyedaiwa kufariki siku ya Ijumaa na kufufuka Jumapili wakati wa Pasaka (Ishtar), aliyetajwa kwa jina la mungu wa. Sikukuu hii ililazimishwa kuingia katika Ukristo na Anicetus wa Roma ca. 154 (taz. Asili ya Krismasi na Pasaka (Na. 235) na Migogoro ya Quartodeciman (Na. 277). Waroma hawakuongeza vuka bar kwenda Stauros hadi baadaye sana na vizuri baada ya kifo cha Kristo. Kama ingekuwa msalaba asingekufa wakati alipofanya hivyo. Baa ya msalaba iliongeza muda wa maumivu ya kifo.

vv. 42-43 Kejeli zinaonyesha asili ya kidini ya kazi yake na maana ya maana ya nini ikiwa alikuwa Masihi. Alikuwa mfalme wa Israeli yote, na sio Tu Wayahudi (mstari wa 37). Neno: msalaba hapa, wa Jua na Ibada za siri za Attis. imebadilishwa tena katika maandiko ya kisasa ya Kiingereza kwa Stauros asili katika Kigiriki, mstari wa 43 Zab. 22:8.

Kifo cha Yesu: vv. 45-56

Mk. 15:33-41; Lk. 23:44-49; Yohana 19:28-37

v. 45 Kuanzia saa sita mchana hadi saa tatu usiku.

v. 46 Eli,eli lama Sabacthani. Zaburi 22:1

v. 47 Eliya (sawa na Sauti ya Eli) alitarajiwa kutangulia kuja kwa Masihi katika Siku za Mwisho kama tunavyoambiwa katika Mal. 4:5-6; Mt. 27:49 na kama tunavyoambiwa katika Ufunuo 11:3ff. (F066iii).

mstari wa 48 Zaburi 69:21 Siki inaweza kuwa kumfufua na kuongeza uchungu wake.

mstari wa 51 Waebrania 9:8; 10:19; Ku. 26:31-35; Mt. 28:2; ona Mk. 15:38 n.

vv. 54-56 tazama pia Marko15:39-41; Luka 23:47, 49.

Mlolongo wote uliopita umefunikwa kwenye karatasi (242). Kristo aliuawa Jumatano 5 Aprili 30 CE. Ona Kifo cha Mwanakondoo (Na. 242); Muda wa Kusulubiwa na Ufufuo (Na, 159)

v. 56 Yakobo na Yusufu wana wa Zebedee. (10:3; Lk. 24:10; Matendo 1:13)

Yesu amezikwa: 57-61

Tazama pia Marko 15:42-47; Luka 23: 50-56 na Yohana 19: 38-42

v. Miili 58 ya walionyongwa kwa kawaida ilikataliwa kuzikwa na kuchomwa moto. Utamaduni unao kwamba Pilato baadaye aliongoka.

Kristo alizikwa katika kaburi la kaka yake babu yake Heli, Yusufu, kabla ya giza Jumatano kuanza Siku ya 15 Abibu, Pasaka, ya mwaka huo. (taz. Ashley M. Mammoth Kitabu cha Wafalme wa Uingereza na Malkia re Yusufu na maelezo na nasaba ya Bran Mfalme Mwenye Heri wa Waingereza).

v. 60 Tazama Mk. 16:3-5 n; Matendo 13: 29

v. 61 27:56

Mlinzi kaburini: vv. 62-66.

v. 62 (taz. Mk. 15:42) Siku iliyofuata ilikuwa Siku Takatifu ya Kwanza ya Mikate Isiyotiwa Chachu ya 15 Abibu. Hiyo ilikuwa alhamisi ya tarehe 6 Aprili 30 CE. Haikuwa Sabato ya kila wiki kama inavyoripotiwa na wafuasi wa ibada za Siri na Jua chini ya mfumo wa Baali unaoabudu "Pasaka" tazama (No 159) hapo juu.

Sura ya 28

1 Basi baada ya sabato, kuelekea alfajiri ya siku ya kwanza ya juma, Mariamu Mag'dalena na Maria mwingine wakaenda kuona makaburi. 2 Na tazama, kulikuwa na tetemeko kubwa la ardhi; kwani malaika wa Bwana alishuka kutoka mbinguni na kuja na kulirudisha lile jiwe, akaketi juu yake. 3 Kuonekana kwake kulikuwa kama umeme, na uvamizi wake mweupe kama theluji. 4 Na kwa kumwogopa walinzi wakatetemeka na kuwa kama watu waliokufa. 5 Lakini malaika akawaambia wanawake, " Usiogope; kwa maana najua kwamba mnamtafuta Yesu aliyesulubiwa. 6 Hayupo hapa; kwani amefufuka, kama alivyosema. Njoo, angalia mahali alipolala. 7 Kisha nenda haraka ukawaambie wanafunzi wake kwamba amefufuka kutoka kwa wafu, na tazama, anakwenda mbele yenu kwenda Galilaya; hapo utamuona. Lo, nimekwambia." 8 Basi wakaondoka haraka kutoka kaburini kwa hofu na furaha kubwa, wakakimbia kuwaambia wanafunzi wake. 9 Na tazama, Yesu alikutana nao akasema, "Hail!" Wakanyanyuka, wakashika miguu yake na kumwabudu. 10 Kisha Yesu akawaambia, "Msiogope; nendeni mkawaambie ndugu zangu waende Galilaya, huko wataniona." 11 Walipokuwa wakienda, tazama, baadhi ya walinzi waliingia mjini na kuwaambia makuhani wakuu yote yaliyofanyika. 12 Nao walipokuwa wamekusanyika pamoja na wazee na kuchukua ushauri, wakatoa Jumla ya pesa kwa askari 13 naye alisema, "Waambie watu, 'Wanafunzi wake walikuja usiku na kumwiba tukiwa tumelala.' 14 Na hili likija masikioni mwa gavana, tutamridhisha na kukuzuia usipate shida." 15 Basi wakachukua fedha na kufanya kama walivyoelekezwa; na hadithi hii imeenea kati ya Wayahudi hadi leo. 16 Basi wanafunzi kumi na mmoja wakaenda Galilaya, kwenye mlima ambao Yesu alikuwa amewaelekeza. 17 Na walipomwona walimwabudu; lakini wengine walitilia shaka. 18 Yesu akaja, akawaambia, "Mamlaka yote mbinguni na duniani nimepewa. 19 Kwa hiyo na uwafanye wanafunzi wa mataifa yote, ukiwabatiza kwa jina la Baba na la Mwana na la Roho Mtakatifu, 20 ukiwafundisha kushika yote niliyowaamuru; na lo, mimi niko pamoja nanyi siku zote, hadi mwisho wa enzi."

Nia ya Sura ya 28

28:1 inasomeka: Sasa baada ya Sabato, alfajiri ya Siku ya Kwanza ya juma, ...... Hiyo ina maana kwamba ni mwisho wa siku ya Sabato kuelekea gizani wakati siku ya kwanza ya juma inapoanza. Interlinear ya Kigiriki-Kiingereza inasoma: Lakini mwishoni mwa Sabato [Sabato] wakati wa kuchora kuelekea moja ya Sabato = siku ya kwanza ya juma.

Ufufuo: vv. 1-10

Kwa vv. 1-8 angalia Marko 16:1-8; Luka 24: 1-10 na Yohana 20: 1-10. v. 4 Walinzi 27:62-66

v. 7 26:32; 28:16; Yohana 21:1-23; 1Wakorintho 15:3-4, 12, 20; v. 8 comp. Lk. 24:9; 22-23 v. 9 Yohana 20:14-18. Mlolongo wa matukio umewekwa wazi katika karatasi ya Muda wa Kusulubiwa na Ufufuo (Na. 159). Kristo alifufuka mwishoni mwa Siku ya Sabato tarehe 8 Aprili 30 CE, katika Sikukuu ya Mikate Isiyotiwa Chachu kulingana na Ishara ya Yona... (Na. 013) baada ya kukaa siku tatu na usiku katika tumbo la dunia. Kristo alisubiri usiku kucha, kaburini, hadi 9AM 9 Aprili 30 BK, ambapo alipaa mbinguni kwenye Kiti cha Enzi cha Mungu kama Sadaka ya Sheaf ya Wimbi (106B) ambapo alikubaliwa (tazama Mchungaji Chs. 4 & 5) na akawa na sifa ya kutawala na kufungua mihuri ya Ufunuo (taz. F066i). Sheaf ya Wimbi ilikuwa ya kwanza ya mavuno, yaani mavuno ya shayiri na masikio yake ya kwanza ya kijani. Hii ilimwakilisha Kristo. Mavuno yajayo ilikuwa mavuno ya ngano, katika Pentekoste, ambayo iliwakilisha wateule wa Ufufuo wa Kwanza (Na. 143A). Mavuno ya tatu yalikuwa mavuno ya jumla kwa Vibanda ambavyo vinawakilisha wanadamu katika Ufufuo wa Pili (Na. 143B).

Ripoti ya Walinzi: vv. 11-15

mstari wa 11 27:62-66 mstari wa 15 Siku hii inahusu wakati ambao injili iliandikwa. Hii iliandikwa kabla kuanguka kwa Hekalu chini ya Ishara ya Yona mnamo 70 BK na kufungwa kwa Hekalu huko Heliopolis, Misri kabla ya Abibu 71 BK kwa amri ya Vespasia.

Tume Kuu: vv. 16-20

v. 17 1Wakorintho 15:5-6; Yohana 21:1-23; Lk. 24:11

v. 18 11:27; Lk. 10:22; Wafilipi 2:9; Waef. 1:20-22; Mamlaka yote yanatii. Danieli 7:14 (F027vii)

v. 19 Mataifa yote yanatofautiana 10:5; na kulinganisha Mk. 16:15; Lk. 24:47; Matendo 1: 8; Inakubalika kijadi kwamba kwa jina la njia katika umiliki na ulinzi wa. (Zab 124:8).

v. 20 Niko pamoja nanyi 18:20; Matendo 18:10.

Tangu Kurudi kwa Kristo jioni ya Siku ya Kwanza ya Juma kwenye Wimbi Sheaf Kristo kisha akaanza kuwafundisha Watakatifu na Jeshi lililoanguka na kuonekana kwa wateule kwa siku arobaini akiwapa maelekezo juu ya kile alichohitaji kutoka kwao (ona Siku Arobaini kufuatia Ufufuo wa Kristo (Na. 159A)). Kristo kisha akatoa maagizo kwa Watakatifu kusubiri Yerusalemu kwa ajili ya Pentekoste ili wapokee Roho Mtakatifu (Na. 117). (taz. Hesabu ya Omer kwa Pentekoste (Na. 173).

Muhtasari

Unabii mwingi wa Biblia uliongoza hadi wakati huu. Tuliona maendeleo katika Sehemu ya V na tunaona hapa kilele cha unabii ni kifo cha Masihi na uwasilishaji wake mbele ya Kiti cha Enzi cha Mungu na kurudi kwake kutoa maelekezo kwa ndugu. Kinyume na mafundisho ya Ibada za Siri na Jua Kristo hakuanzisha mfumo wa Jumapili wala hakuanzisha mfumo wa Pasaka kwa kusulubiwa Ijumaa na Ufufuo wa Jumapili. Anaishi ndani ya muundo wa sheria ya Mungu na yeye na kanisa hawakufundisha chochote ambacho kingeonyesha kwamba Sheria ya Mungu (L1) iliondolewa au hata kupunguzwa kwa njia yoyote. Walitii pamoja na kutunza Kalenda ya Mungu katika kipindi chote cha uwepo wa Makanisa ya Mungu katika sayari hii licha ya mateso makali kutoka kwa Ibada za Siri na Jua na mfumo wa ibada ya Baali. Tafadhali angalia Usambazaji Mkuu wa Makanisa ya Mungu yanayotunza Sabato (Na. 122); Jukumu la Amri ya Nne katika Makanisa ya Mungu yanayotunza Sabato (Na. 170); Ratiba ya Makanisa ya Mungu (Matendo F044vii); Tume ya Kanisa (Na. 171).

Maelezo ya Bullinger juu ya Mathayo sura ya 25-28 (kwa KJV)

Sura ya 2

Mstari wa 1

Kisha = Wakati huo katika wakati ujao. Muundo (uk. 1366) unaonyesha kwamba mfano huu uliunda sehemu ya kufunga mafundisho ya Bwana juu ya Mlima wa Mizeituni (ona Mathayo 24:1, Mathayo 24:3); na iliundwa kuonyesha na kutekeleza mafundisho Yake kama uangalizi, kwa mtazamo wa parousia ya wakati huo, yenye masharti juu ya toba ya kizazi hicho kwa kujibu huduma ya Petro na Kumi na Wawili, kuanzia Pentekoste, kilichotangazwa na kuundwa katika Matendo 3: 19-26. Angalia Muundo (uk. 1366). Mfano hauna uhusiano wowote na Kanisa hadi siku kuhusu tafsiri, ingawa kuna matumizi sawa ya uangalizi.

itakuwa = mapenzi.

ufalme wa mbinguni. Tazama Programu-114.

mbinguni = mbingu. Linganisha Mathayo 6:9, Mathayo 6:10.

taa = tochi. Tazama Programu-130.

kukutana = kwa ajili ya mkutano (wa pande mbili kutoka maelekezo tofauti): yaani kukutana na kurudi nayo. Kigiriki. apanantesis. Hutokea tu hapa, Mathayo 25: 6. Matendo 28:15, na 1 Wathesalonike 4:17. Lakini maandiko yote yanasoma hupanteeis, kama katika Yohana 12:13.

Mstari wa 2

busara = busara.

Mstari wa 3

La. Kigiriki. Ou. Programu-105.

Na. Kigiriki. Meta. Programu-104.

Mstari wa 4

Vyombo. Yenye mafuta, kumwaga kwenye tochi. Kigiriki. Malaika. Occ tu hapa, na Mathayo 13:48.

Mstari wa 5

kusinzia = ikawa kusinzia. Kigiriki. Nustazo. Hutokea hapa tu na 2 Petro 2: 3.

kulala = akaenda kulala (na kuendelea kulala). Kigiriki. Katheudo.

Mstari wa 6

kulikuwa na kilio kilichotengenezwa = kuliibuka kilio.

Tazama. Kielelezo cha hotuba Asterismos.

Mstari wa 7

hizo = zile za zamani.

Mstari wa 8

zimetoka = zinatoka.

Mstari wa 9

Sio hivyo. Au, usambazaji wa Ellipsis hivi: "[lazima tukatae] isije ikawa haitoshi", &c.

sio. Kigiriki. Ou. Programu-105. Lakini maandiko yote yalisomeka "ou me". Programu-105.

Mstari wa 10

Shahidi: Walikuwa njiani.

ndoa = ndoa, au sikukuu ya harusi; kama katika Mathayo 22:2, Mathayo 22:3, Mathayo 22:4.

Mstari wa 11

walikuja pia mabikira wengine = "walikuja mabikira wengine pia".

bwana, bwana. Kielelezo cha hotuba Epizeuxis, App-6, kwa emph., ikiashiria uharaka.

Mstari wa 12

Amini. Tazama kumbuka kwenye Mathayo 5:18.

Najua wewe sio. Kigiriki. oida.

Mstari wa 13

Kuangalia. Hili ndilo somo kubwa la mfano.

wala = sio. Kigiriki. ou, kama katika Mathayo 25:6.

ambapo = katika (Kigiriki. en. Programu-104.) Ambayo.

Mwana of man

Mstari wa 14

ufalme wa mbinguni. Au, toa Ellipsis kutoka Mathayo 25:13, "[kuja kwa Mwana wa Adamu]".

kusafiri, &c. Tazama kumbuka juu ya "kwenda", &c, Mathayo 21:33.

Mstari wa 15

Talanta. Kigiriki. Talanton. Hutokea hapa tu, na katika Mathayo 18:24. Tazama Programu-51. Kwa hiyo neno linakuja kutumika sasa la zawadi yoyote iliyokabidhiwa kwa moja kwa ajili ya matumizi.

kila mtu = kila mmoja.

Kulingana na. Kigiriki. kata. Programu-104.

uwezo wake kadhaa = uwezo wake wa kipekee.

akafunga safari yake. Sawa na "kusafiri" katika Mathayo 25:14.

Mstari wa 16

biashara na = kusafirishwa au kuingizwa ndani (Kigiriki. en. Programu-104.) Wanawali wanasubiri: watumishi wanafanya kazi.

akawafanya. Imewekwa na Kielelezo cha hotuba Metonymy (ya Sababu), App-6, kwa "kupatikana".

Mstari wa 17

yeye = yeye pia.

Mstari wa 18

akaenda = akaondoka.

ardhi = ardhi. Kigiriki. Ge. Programu-129.

Mstari wa 19

Baada. Kigiriki. Meta. Programu-104.

hesabu = kulinganisha akaunti. Kigiriki. Sunairo. Hutokea hapa tu, na katika Mathayo 18:23, Mathayo 18:24.

Mstari wa 20

kando = juu. Kigiriki. EPI.

Mstari wa 21

tengeneza = kuweka.

Ingiza. Furaha. Anaingia katika furaha, na furaha inaingia ndani yake.

furaha = [mahali pa] furaha.

Mstari wa 24

Halafu yeye = Yeye pia.

alikuwa amepokea. Kumbuka mabadiliko kutoka kwa Aorist hadi Perf. Alikuwa ameipokea, na ikabaki nayo. Yeye.

Nilikujua = nilipata kukujua. Kigiriki. Ginosko. Programu-132. Si sawa na mistari: Mathayo 25:12, Mathayo 25:13, Mathayo 25:26.

hajapanda = hakupanda.

haijakanyaga = haikutawanyika.

Mstari wa 25

lo, hapo. Kielelezo cha hotuba Asterismos. Programu-6.

yaani yako = yako mwenyewe.

Mstari wa 26

Waovu. Kigiriki. Poneros. Programu-128.

wewe ulijua. Kigiriki. oida. Programu-132.

Mstari wa 27

wabadilishaji = mabenki. Hivyo kuitwa kutoka kwenye meza au kaunta walizokaa. Kigiriki. trapezites. Hutokea hapa tu.

usury = riba. Marejeleo ya Torati (Kumbukumbu la Torati 23:19, Kumbukumbu la Torati 23:20). Linganisha Zaburi 15:5. Waebrania walikatazwa kuichukua kutoka kwa Waebrania, lakini waliruhusiwa kuichukua kutoka kwa wageni.

Mstari wa 28

kutoka = mbali na. Kigiriki. Mbeya. Programu-104.

Mstari wa 29

sio. Kigiriki. Mimi. Programu-105. Sio neno sawa na katika mistari: Mathayo 25: 9, Mathayo 25:12, Mathayo 25:24, Mathayo 9:26, Mathayo 9:43, Mathayo 9:44, Mathayo 9:45.

Mstari wa 30

nje = nje. Kigiriki. exoteros. Hutokea tu katika Mathayo (hapa, Mathayo 8:12, na Mathayo 22:13).

kulia na kusaga. Tazama kumbuka kwenye Mathayo 8:12.

Mstari wa 31

Wakati Mwana wa Adamu. Angalia Muundo (uk. 1366).

itakuja = itakuwa imekuja.

kiti cha enzi., Lk. 1:32. Linganisha Zaburi 47:8. Yeremia 3:17; Yeremia 14:21. Sefania 3:8.

Mstari wa 32

yatakusanywa mataifa yote. Hakuna ufufuo hapa. Kwa hivyo hakuna kumbukumbu ya Mchungaji 20. Mkusanyikoutakuwa duniani (Isaya 34:1, Isaya 34:2. Yoeli 3:1, Yoeli 3:2, Yoeli 3:11, Yoeli 3:12). Kuna madarasa matatu, siyo mawili. Mtihani huo hata si "kazi", bali ni matibabu ya "ndugu" na wengine wawili. Hakuna muumini, yaani wale ambao "walipokea neno" (Matendo 2:41. 1 Wathesalonike 2:13): kwa maana haya yalikuwa (na bado yeye)"aliondolewa katika mataifa yote", Matendo 15:14, Israeli Haikusanyiki hapa, kwa sababu "haikuhesabiwa kati ya mataifa" (Hesabu 23: 9). Kanisa la Fumbo (Efe 3) si hapa, kwa sababu thawabu hapa ni "kutoka msingi (App-146) wa ulimwengu" (Mathayo 25:34); wakati Kanisa lilichaguliwa "kabla" kwamba (Mathayo 1: 4). "Kiti cha enzi" ni cha Daudi (Luka 1:32).

mataifa yote = mataifa yote.

Yao. Inahusu watu binafsi, kwa sababu ni Masc, wakati "mataifa" ni Neuter, na kwa hivyo yanachukuliwa kwa pamoja

Mbuzi. Kigiriki. Eriphion.

Occ tu hapa Mstari wa 34

Baba. Programu-98.

msingi, &c Tazama App-146.

Mstari wa 35

njaa = njaa.

Mstari wa 36

Uchi = Nguo za kuchanganua. Kielelezo cha hotuba Synecdoche (ya Nzima), App-6.

Mstari wa 37

Kisha mwenye haki atajibu, &c. Kielelezo cha hotuba Dialogismos.

Mstari wa 40

kidogo. Emph. = hata kidogo.

Mstari wa 41

waambie pia = waambie pia.

mmelaaniwa = ambao wanakaa chini ya laana.

moto wa milele = moto, [moto]. Tazama Programu-151.

Mstari wa 46

Kigiriki cha milele. Aionion. Programu-151. Kwa maana sawa na Waebrania 5: 9 (Isaya 45:17); Mathayo 6:2; Mathayo 9:12. 2 Wathesalonike 1:9. (Linganisha Zaburi 52:5; Zaburi 92:7.) Matokeo ya milele lazima yawe sawa na katika kifungu kinachofuata.

Adhabu. Kigiriki. kolasis. Kulingana na Aristotle kolasis anamhusu yeye anayeugua, wakati timoria anazingatia kuridhika kwake ambaye husababisha. (Hutokea tu katika Waebrania 10:29. Kitenzi timoreo tu katika Matendo 22: 5,

na Matendo 26:11.) Kolasis hutokea hapa tu, na 1 Yohana 4:18 (kitenzi kolazomai tu katika Matendo 4:21, 2 Petro 2: 9). Nini kolasis hii ni lazima ijifunze kutoka kwa Mathayo 25:41. Linganisha Mathayo 3:12, na kumbuka kwenye Luka 3:17.

Sura ya 26

Mstari wa 1

Kumaliza. Linganisha Mathayo 7:28. Kuweka alama ya epoch. Kama ilivyo katika Mathayo 11:1; Mathayo 13:53; Mathayo 19:1. Tazama Programu-156.

Maneno. Wingi wa nembo. Tazama kumbuka kwenye Mariko 9:42. Mstari wa 2

Mnajua. Kigiriki. oida. Programu-132.

Baada. Kigiriki. Meta.

baada ya siku mbili, &c. Tazama App-156.

ni = hufanyika, au kuja. Kigiriki. Ginomai. Tazama kumbuka juu ya "kutimizwa", Luka 21:32.

Pasaka. Kigiriki. pascha, neno la Kiaramu. Kiebrania. pesach. Programu-94.

Mwana wa Adamu. Tazama App-98.

kusalitiwa = kutolewa. Mvutano wa sasa ni Kielelezo cha Prolepsis ya hotuba (App-6). Kumbuka juu ya "mliua", Mathayo 23:35.

kwa = kwa: yaani kwa madhumuni ya. Kigiriki. eis. Programu-104.

kusulubiwa = kuning'inizwa juu ya dau. Kigiriki. Stauros hakuwa vipande viwili vya kuni kwa pembe yoyote. Ilikuwa ni pale au kigingi kizuri. Sawa na xulon, kipande cha mbao (Matendo 5:30; Matendo 5:10, Matendo 5:39. Wagalatia 1:3, Wagalatia 1:13. 1 Petro 2:24). Hata kiini cha Kilatini kinamaanisha dau tu, au stave (linganisha mistari: Mathayo 26:47, Mathayo 26:55, &c.); Wakati Stauroo (hapa) inamaanisha kuendesha vigingi. Tazama Programu-162.

Mstari wa 3

Ikulu = Mahakama, na upatikanaji kutoka mitaani. Ikiwa alitoa hivyo katika mistari: Mathayo 26:58, Mathayo 26:69. Marko 14:54, Marko 14:66; Marko 15:16. Luka 11:21; Luka 22:55. Yohana 18:15, kama ilivyo katika Ufunuo 11:2. Inatafsiriwa "ukumbi" katika Marko 15:16. Luka 22:55.

Mstari wa 4

hiyo = hadi mwisho huo.

chukua = kukamata.

subtilty = hila.

Mstari wa 5

on = wakati. Kigiriki. En. Sawa na "miongoni mwa" katika kifungu kinachofuata.

siku ya sikukuu = wakati wa sikukuu.

Mstari wa 6

ilikuwa = ilikuja kuwa, kama katika Mathayo 26:20. Kigiriki. Ginomai.

Bethania. Kumbuka kurudi Bethania kutoka Yerusalemu baada ya kuingia kwake kwa mara ya kwanza, &c., na kabla ya kuingia kwake kwa ushindi katika Marko 11: 1-10. Luka 19: 29-38, na Yohana 12: 12-19. Tazama Programu-156.

Simoni. Kuonyesha hii kuwa upako wa pili, baadaye kuliko ule wa . Tazama Programu-158.

mwenye ukoma. Kielelezo cha hotuba Ampliatio (App-6). Hivyo aliitwa baada ya uponyaji wake, kwani Mathayo alikuwa bado anaitwa "mkusanyaji kodi". Tazama kumbuka juu ya Kutoka 4:6.

Mstari wa 7

mwanamke. Bila kutajwa jina. Katika upako wa zamani alikuwa Mariamu. Tazama App-158, na kumbuka kwenye i Samaritan Pentateuch Mathayo 3: 1.

sanduku = flask.

thamani sana. Kigiriki. Barutimos. Hutokea hapa tu.

on = juu. Kigiriki. EPI.

Kichwa chake. Katika upako wa zamani, na Mariamu, ilikuwa miguu yake. Tazama Programu-158.

kukaa = reclined [mezani].

Mstari wa 8

Wanafunzi wake. Katika kesi ya zamani alikuwa Yuda Iskariote. Programu-158.

Mstari wa 10

imeeleweka = alipata kujua. Kigiriki. Ginosko. Programu-132. Si neno sawa na katika mistari: Mathayo 26:2,Mathayo 26:70, Mathayo 26:72, Mathayo 26:74.

nzuri = bora.

juu = kuelekea. Kigiriki. eis. Programu-104.

Mstari wa 11

Na. Kigiriki. meta. Programu-104. xi. 1

sio. Kigiriki. ou App-105. i. Si sawa na katika mistari:

5, 29, 35; lakini kama ilivyo katika vv. 24, 39, 40, 42, 53, 70, 72, 74.

Mstari wa 12

mazishi = ubalozi. Linganisha Yohana 19:40. Inapaswa kuwa sawa na katika Marko 14: 8. Yohana 12:7. Ni Septuagint kwa Kiebrania. hanat, katika Mwanzo 50:2.

Mstari wa 13

Amini. Tazama kumbuka kwenye Mathayo 5:18.

Injili hii = Habari Njema.

kuhubiriwa = kutangazwa. Programu-121.

Dunia. Kigiriki. kosmos. Programu-129.

pia hii, kwamba = hii pia ambayo.

Mstari wa 14

Kwa. Kigiriki. Faida.

Mstari wa 15

mtatoa . . . ? = Mko tayari kutoa nini?

mapenzi. Kigiriki. Mbeya. Programu-102.

waliagana naye = wakamwekea [katika usawa]: yaani walimpima.

vipande thelathini vya fedha. Tazama Programu-161. Hizi zilikuwa shekeli za Patakatifu. Programu-51. Hii ilikuwa bei ya ng'ombe ambayo ilikuwa imeenda mtumishi (Kutoka 21:32). Ilikuwa hapa imekusudiwa kwa ajili ya ununuzi wa sadaka.

Mstari wa 17

siku ya kwanza. Ulaji wa Pasaka ulifanyika tarehe kumi na nne ya Nisani. Ona Kutoka 12:6, Kutoka 12:8, Kutoka 12:18. Mambo ya Walawi 23:5. Hesabu 9: 3; Hesabu 28:16. Kumi na tano ilikuwa sabato kuu, siku ya kwanza ya sikukuu. Ona Hesabu 28:17.

Ambapo...? Swali hili linaonyesha kuwa tarehe ilikuwa ya kumi na nne ya Nisani.

Mstari wa 18

Katika. Kigiriki. eis. Programu-104. kama ilivyo katika mistari: Mathayo 26:30, Mathayo 26:32, Mathayo 26:41, Mathayo 30:45, Mathayo 30:52, Mathayo 30:71. mtu kama huyo = fulani. Kigiriki. Deina. Hutokea tu hapa N.T.

Mwalimu = Mwalimu. Programu-98. Mathayo 26:3.

katika nyumba yako = na (App-104.) wewe.

Mstari wa 19

alikuwa ameteua. Kigiriki. Suntasso. Hutokea tu hapa, na Mathayo 27:10.

Mstari wa 20

Akakaa chini. Hivyo kutuonyesha kwamba huyu hawezi kuwa mwanakondoo wa Pasaka, ambaye lazima aliwe amesimama. Ona Kutoka 12:11.

Mstari wa 21

kama walivyokula. Hii ilikuwa imetanguliwa na . Ilikuwa sikukuu ya Pasaka, lakini si mwanakondoo wa Pasaka, aliyeifuata. Tazama Mathayo 26:2, na App-156and App-157.

nisaliti = nikomboe.

Mstari wa 22

kila = kila mmoja. mmoja baada ya mwingine.

Bwana. Programu-98. A. Kwa kweli, "Sio mimi, ni hivyo. Bwana? "

Mstari wa 23

dippeth = kuzamishwa.

Mstari wa 24

Mwana wa Adamu. Tazama App-98.

imeandikwa = imeandikwa (au kusimama) imeandikwa.

ya = kuhusu. Kigiriki. Mbeya.

kwa = kwa njia ya. Kigiriki. Dodoma. Si neno sawa na katika Mathayo 26:63.

ilikuwa nzuri. Kielelezo cha hotuba Paroemia. Programu-6.

ikiwa, &c. Kuchukulia hali hiyo kama ukweli. Tazama Programu-118.

Mstari wa 25

Mwalimu = Sungura. Programu-98. kama ilivyo katika Mathayo 26:49; si sawa na katika Mathayo 26:18. Kwa kweli, "Sio mimi, ni hivyo. Mama? "

Wewe umesema = Wewe mwenyewe umesema.

Mstari wa 26

mkate = biskuti ngumu, ambayo ilihitaji kuvunjwa.

hii ni = hii inawakilisha. Tazama App-159and App-6, Kielelezo cha Sitiari ya hotuba.

Mstari wa 28

Damu yangu. Hakuna agano linaloweza kufanywa bila kumwaga damu (Kutoka 24: 8. Waebrania 9:20); na hakunaondoleo la dhambi bila hiyo (Mambo ya Walawi 17:11).

agano jipya = Agano Jipya. Hii haiwezi kuwa kitu kingine zaidi ya kile kilichotabiriwa katika Yeremia 31:31. Ikiwa haijatengenezwa basi, haiwezi kamwe kufanywa sasa, kwa kuwa Bwana hana damu ya kumwaga (Luka 24:39). Huu ndio msingi wa tangazo la "wao waliomsikia" (Waebrania 2: 3). Ona Matendo 2:38, na Matendo 3:19, &c. Tazama pia App-95.

Mpya. Kigiriki. Kainos. Mpya kuhusu ubora na tabia; sio safi iliyotengenezwa. Linganisha Mathayo 27:60. Marko 1:27.

Agano. Kigiriki. Diatheke. Hili ni tukio la kwanza kutokea ndani ya CCM. Ni neno la O.T, na lazima daima liendane na matumizi na tafsiri ya O.T. Haina uhusiano wowote na matumizi ya baadaye ya Kigiriki. Utoaji "agano" unatoka kwa Vulgate "testamentum". Tazama programu-95. Diatheke hutokea katika N.T. thelathini mara tatu, na hutolewa agano mara ishirini (Luka 1:72. Matendo 3:25; Matendo 7:8. Warumi 9:4; Warumi 11:27. Wagalatia 1:3, Wagalatia 1:15, Wagalatia 1:17; Wagalatia 4:24. Waefeso 2:12. Waebrania 8:6, Waebrania 8:8, Waebrania 8:9, Waebrania 9:10; Waebrania 9:4, Waebrania 9:4; Waebrania 10:16, Waebrania 10:29; Waebrania 12:24; Waebrania 13:20); na agano mara kumi na tatu (hapa, Marko 14:24. Luka 22:20. 1 Wakorintho 11:25. 2 Wakorintho 3:6, 2 Wakorintho 3:14. Waebrania 7:22; Waebrania 9:15, Waebrania 9:15, Waebrania 9:16, Waebrania 9:17, Waebrania 9:20. Ufunuo 11:19). Inapaswa kutolewa kila wakati "agano". Tazama maelezo kwenye Waebrania 9: 15-22, na App-95.

Ni. Inatumiwa na Kielelezo cha Prolepsis ya hotuba. Programu-6.

kwa ajili ya ondoleo la dhambi. Ona Matendo 2:38; Matendo 3:19.

Mstari wa 29

sio = kwa njia yoyote. Kigiriki. ou mimi. Programu-105. Hii inaweza kuwa imethibitishwa hivi karibuni, kama taifa lingetubu kwa tangazo la Petro (). Lakini sasa imeahirishwa.

tunda hili la mzabibu. Kielelezo cha hotuba Periphrasis. Programu-6.

Baba"s. App-98and App-112.

Mstari wa 30

wimbo = Zaburi. Labda sehemu ya pili ya "Hallel mkuu" (au Halleluya), Zaburi 115, 116, 117, 118.

wakatoka nje. Uthibitisho mwingine kwamba huyu hakuwa mwanakondoo wa Pasaka. Linganisha Kutoka 12:22. Tazama kumbuka kwenye Mathayo 26:20.

Mstari wa 31

kukosewa = kujikwaa.

kwa sababu ya = ndani. Kigiriki. En.

usiku huu = ndani au wakati (Kigiriki. en. Programu-104.) usiku huu sana.

imeandikwa = inasimama imeandikwa.

Nitatabasamu, &c. Rejea Zekaria 13:7. Tazama Programu-107 na Programu-117. .

Mstari wa 32

Nitakwenda mbele yako. Linganisha Yohana 10:4.

Galilaya. Programu-169.

Mstari wa 33

Petro = Lakini Petro.

Ingawa. Kigiriki. Hata kama. Hali sawa inamaanisha kama katika mistari: Mathayo 26:24, Mathayo 26:39, Mathayo 26:42.

Mstari wa 34

Kwamba. Kigiriki. Hoti. Kutenganisha yale yaliyosemwa tangu wakati iliposemwa. Tazama kumbuka kwenye Luka 23:43.

Kabla. Tazama kumbuka kwenye Mathayo 1:18.

= a: yaani mmoja wa wapishi wengine.

Shall= wilt mara tatu: yaani kukataa mara tatu na kunguru jogoo; halafu tatu zaidi na jogoo wa pili; sio jogoo watatu. Unabii huu ulitamkwa mara tatu: (1) Yohana 13:38, kuhusiana na ukweli, si kwa wakati; (2) Luka 22:34, katika chumba cha juu; (3) na mwisho, Mathayo 26:34 (Marko 14:30), juu ya Mlima wa Mizeituni. Tazama App-156and App-160.

Mstari wa 35

Ingawa ninapaswa kufa = Hata kama (kama katika Mathayo 26:24) ni muhimu kwangu kufa.

na = pamoja na. Kigiriki. Jua. Programu-104.

pia alisema . . . wanafunzi = walisema . . . wanafunzi pia.

Mstari wa 36

Kisha kuja, &c. Muundo (uk. 1305) unaonyesha mawasiliano kati ya Majaribu katika Nyika () na Uchungu katika Bustani (Mathayo 26: 36-46). Kwamba wote wawili walikuwa shambulio la Shetani linaonyeshwa katika Luka 22:53, Yohana 14:30; na kwa ukweli kwamba katika kila kesi huduma ya malaika ilitolewa. Linganisha Mathayo 4:11 na Luka 22:43. Mahali. Si neno la kawaida, au sawa na katika Mathayo 26:52, lakini Kigiriki. chorion = shamba, au shamba; kutumika kama "mahali" ni katika Eng. ya mahali palipotenganishwa, tofauti na mji. Linganisha matukio yake kumi (hapa, Marko 14:32. Yohana 4:5. Matendo 1:18, Matendo 1:19, Matendo 1:19; Matendo 4:34; Matendo 5:3, Matendo 5:8; Matendo 28: 7).

Gethsemane. Neno la Kiaramu. Tazama Programu-94.

Kuomba. Kigiriki. Proseuchomai. Programu-134.:2. Kama ilivyo katika mistari: Mathayo 26:39, Mathayo 26:41, Mathayo 26:42, Mathayo 39:44. Si sawa na katika Mathayo 26:53.

Mstari wa 37

Petro, &c.: yaani Petro, Yakobo, na Yohana.

Zebedee. Tazama kumbuka kwenye Mathayo 4:21.

huzuni na nzito sana = iliyojaa uchungu na dhiki. Kigiriki. ademoneo = nzito sana: tu hapa, Marko 14:33, na Wafilipi 1: 2, Wafilipi 1:26.

Mstari wa 38

Nafsi. Kigiriki. psuche. Tazama Programu-110.

huzuni kupita kiasi = kupondwa na uchungu. Hivyo Zaburi za Septuagint 42:5, Zaburi 42:11; Zaburi 43:5.

Mstari wa 39

will = am willing. Tazama Programu-102.

Mstari wa 40

Amelala. Makusudi. Programu-171.

Mstari wa 41

hiyo = hadi mwisho huo.

Roho. Kigiriki. pneuma. Programu-101.

tayari = tayari.

Mstari wa 42

Mapenzi yako yafanyike. Maneno ya Mathayo 6:10.

Mstari wa 45

sasa = baadaye. Si "sasa", kwa maana ona Mathayo 26:46. Ikiwa itachukuliwa kama maana ya "hivyo" lazima iwe swali, kama katika Luka 22:46.

saa iko karibu. Tazama kumbuka kwenye Yohana 7:6.

the Son of man. Tazama Programu-98.

Mstari wa 46

Kwenda. Kukutana na Yuda; sio kujaribu ndege.

Mstari wa 47

Lo. Kielelezo cha hotuba Asterismos. Programu-6.

mmoja kati ya kumi na wawili. Hivyo katika Injili zote tatu. Labda alikuwa karibu kupendeza wakati Injili ziliandikwa (kama "yeye aliyemsaliti "alikuwa).

umati = umati.

staves = vilabu. Kama katika Mathayo 26:55 na Marko 14:43, Marko 14:48. Luka 22:52. Sio "staves", ambayo ni wingi wa rabdos = wafanyakazi wa kutembea, kama katika Mathayo 10:10. Marko 6:8. Luka 9:3 na Waebrania 11:21.

Mstari wa 48

alitoa = alikuwa ametoa.

mshike haraka = mkamate.

Mstari wa 49

Mvua ya mawe = Kigiriki. Dodoma. Salamu ya Kiaramu, kama Kigiriki "Amani". Occ tu hapa; Mathayo 27:29; Mathayo 28:9; Marko 15:18. Luka 1:28. Yohana 19:3. 2 Yohana 1: 10-11.

akambusu = akamkumbatia kwa ukali.

Mstari wa 50

Rafiki = Comrade. Kigiriki. Hetairos. Hutokea tu katika Mathayo (hapa; Mathayo 11:16; Mathayo 20:13; Mathayo 22:12).

kwa hivyo, &c. Hili si swali, bali ni usemi wa duaradufu: "[Fanya hivyo] ambayo wewe uko hapa", au "Tekeleza kusudi lako".

kuchukua = kukamatwa.

Mstari wa 51

Upanga. Ona Luka 22:36.

mtumishi = mshikamano; kuashiria mtumishi maalum wa mwili wa kuhani mkuu, kwa jina "Malchus" (Yohana 18:10).

sikio lake = lobe la sikio lake.

Mstari wa 52

mahali: yaani sheath yake. Kigiriki. Dodoma. Si neno sawa na katika Mathayo 26:36.

chukua upanga, &c.: yaani kwa wajibu wao wenyewe (Warumi 13: 4).

ataangamia. Linganisha Mwanzo 9:6. na = kwa. Kigiriki. En.

Mstari wa 53

haiwezi = haiwezi.

sasa = hata sasa. T Tr. WH R soma hii baada ya "nipe".

omba = wito. Kigiriki. Parakaleo. Programu-134.

kwa sasa = papo hapo.

toa = tuma, au samani.

vikosi kumi na mbili: yaani kwa ajili yake mwenyewe na mitume kumi na moja.

vidonda. Kikosi kilikuwa na 6,000 (6,000 x 12 = 72,000). Linganisha 2 Wafalme 6:17.

Mstari wa 54

kuwa = kuja kupita.

Mstari wa 55

mwizi = mwizi. Kama katika Mathayo 27:38, Mathayo 27:44. (Sio "mwizi", kama katika Mathayo 6:19, Mathayo 6:20; Mathayo 24:43; au "malefactor", kama katika Luka 23: 39-43.)

Nilikaa = nilikuwa nimekaa; au, alikuwa na mazoea ya kukaa. Imperf. Mvutano.

hakunishikilia = hamkufanya (Kigiriki. ou. App-105) nikamate.

Mstari wa 56

ilifanyika = imetimia.

Mstari wa 57

imewekwa shikilia = kukamatwa.

walikusanyika = walikuwa wamekusanyika pamoja.

Mstari wa 58

mbali = kutoka mbali.

kwa = hata kwa.

katika = ndani ya [mahakama].

watumishi = maafisa.

Mstari wa 59

baraza = Sanhedrin.

kutafutwa = walikuwa wanatafuta.

shahidi wa uongo. Kigiriki. Pseudomarturia. Hutokea tu katika Mathayo, hapa, na Mathayo 15:19.

Dhidi. Kigiriki. kata. Si neno sawa na katika Mathayo 26:55.

kuweka = ili waweze kuweka, &c.

Mstari wa 60

hakuna = sio [yoyote]. Kigiriki. Ou. Programu-105.

lakini hawakupata hata mmoja. Maandiko yote yanaondoa maneno haya; lakini Scrivener anafikiria juu ya mamlaka ya kutosha.

Mwisho = Lakini hatimaye.

Mbili. Linganisha Kumbukumbu la Torati 19:15.

Mstari wa 61

Nina uwezo wa kuharibu. Huu ulikuwa "uongo". Akasema "Haribu wewe". Mashahidi wa uongo walisaidia kuitimiza.

Hekalu. Kigiriki. naos, kaburi. Tazama maelezo kwenye Mathayo 23:16.

Katika. Kigiriki. Dodoma. Labda bora "ndani". Ona Marko 2:1. Matendo 24:17. Wagalatia 1:2, Wagalatia 1:1.

Mstari wa 63

kushikiliwa = kuendelea kushikilia.

Nakurekebisha = Nakuweka kwenye kiapo chako. Kigiriki. Exor-Kizo. Hutokea hapa tu.

iwe = ikiwa, &c. Bila shaka juu ya dhana: kama katika mistari: Mathayo 26:24, Mathayo 26:39, Mathayo 26:42.

Kristo = Masihi. Programu-98. .

Mwana wa Mungu. Tazama Programu-98.

Mstari wa 64

Wewe umesema = Wewe mwenyewe umesema.

walakini = zaidi, au hata hivyo.

Akhera, au Baadaye.

mtaona. Tazama Programu-133.

Mwana wa Adamu. Kama ilivyo katika mistari: Mathayo 26:2, Mathayo 26:24, Mathayo 26:45. Hili ndilo tukio la mwisho katika Mathayo. Imenukuliwa kutoka Zaburi 110: 1. Danieli 7:13.

Kwenye. Kigiriki. ek. (Si neno sawa na katika Mathayo 26:18.) "Juu" hapa si sawa na katika mistari: Mathayo 26: 5, Mathayo 26: 7, Mathayo 26:12, Mathayo 5:39, Mathayo 5:50.

Nguvu. Tazama maelezo kwenye Mathayo 7:2.

katika = juu. Kigiriki. EPI.

mbinguni = mbingu. Tazama kumbuka kwenye Mathayo 6:9, Mathayo 6:10.

Mstari wa 65

nguo = vazi.

Mstari wa 66

hatia = kustahili au chini ya; "hatia" imepitwa na wakati kwa maana hii Kigiriki. enochos, kama katika Marko 14:64. 1 Wakorintho 11:27. Yakobo 2:10.

Mstari wa 67

katika = kuendelea. Kigiriki. eis.

buffeted = kufungwa, au kupigwa kofi.

moshi . . . Mikono. Neno moja katika Kigiriki Sio lazima kuashiria "fimbo". Ona Mathayo 5:39. Marko 14:65. Yohana 18:22; Yohana 19:3. Linganisha Isaya 50:6 (Septuagint) na Hosea 5:1; Hosea 11:4 (Symmachus). Kigiriki. Rapizo. Hutokea tu katika Mathayo, hapa na Mathayo 5:39.

Mstari wa 68

Unabii = Mungu. Inahusu yaliyopita, si kwa siku zijazo.

Mstari wa 69

Sasa Petro, &c. Tazama kukataa kwa App-160on Peter.

kukaa = alikuwa amekaa.

bwawa. Kigiriki. bwawa moja. Kwa sababu mwingine anapaswa kutajwa (Mathayo 26:71).

Mstari wa 70

Alikanusha. Tazama Programu-160.

Mstari wa 71

akaondoka. Ili kuepuka kuhojiwa zaidi.

Mwingine. Mwingine [mjakazi]; . Tazama Programu-124.

Huyu mwenzetu pia alikuwa = Huyu [mtu] pia alikuwa.

Mstari wa 72

mwanaume. Hata jina lake halipo.

Mstari wa 74

LAANA: yaani kuita laana mwenyewe kama aliyoyasema hayakuwa ya kweli. Kigiriki. Katanathematizo. Hutokea hapa tu. Tazama Programu-160.

= a. Hakuna Sanaa. Tazama kumbuka kwenye Mathayo 26:34 na App-160.

Mstari wa 75

neno = kusema. Kigiriki. rhema. Kumbuka kwenye Marko 9:32.

ambayo = Nani.

akasema = alisema.

Sura ya 27

Mstari wa 1

Dhidi. Kigiriki. kata. Programu-104.

Yesu. Programu-98.

kumweka, &c. = ili wamweke, &c.

Mstari wa 3

ambayo ilikuwa imemsaliti = iliyomkomboa.

alitubu mwenyewe. Kigiriki. Matamelomai. Programu-111.

vipande thelathini, &c. Linganisha Mathayo 26:15.

Mstari wa 4

dhambi. Programu-128. Kwa kweli "nilitenda dhambi".

wasio na hatia. (Hakuna Sanaa.) Kutokuwa na hatia kwa Bwana kunathibitishwa na mashahidi sita, watatu katika Mathayo na watatu katika Luka : 1. Yuda (Mathayo 27: 4);

2. Pilato (Mathayo 27:24);

3. Mke wa Pilato (Mathayo 27:19);

4. Herode (Luka 23:15);

5. malefactor (Luka 23:41);

6. Karne ya Kirumi (Luka 23:47).

Innocent. Kigiriki. athoos. Hutokea tu hapa, na Mathayo 27:24.

Damu. Imewekwa na Kielelezo cha hotuba Synecdoche (ya Sehemu), App-6, kwa mtu mzima, na kumbukumbu ya latent kwa Mathayo 27: 6. Linganisha mistari: Mathayo 24:25. Zaburi 94:21. Mithali 1:11.

Nini . . . &c. Kupuuza hatia ya Bwana na hatia ya Yuda. ona wewe kwa hilo = utaona [kwayo]. Ona. Programu-133.

Mstari wa 5

Katika. Kigiriki. En. Programu-104. Lakini maandiko yote yanasoma eis = ndani (vi) Patakatifu, juu ya kizuizi katika Patakatifu.

Hekalu = Patakatifu. Kigiriki. Naos. Tazama maelezo kwenye Mathayo 23:16.

alijinyonga mwenyewe. Kigiriki. Apagchomai. Hutokea hapa tu. Matendo 1:18 inaelezea kile kilichotokea, kwa matokeo, baadaye. Lazima angekuwa ananing'inia kabla ya "kuanguka mbele". Angalia hapo. Kigiriki. Apagcho. Hutokea tu hapa (Mathayo 27: 5) katika N.T. Septuagint kwa hanak. 2 Samweli 17:23, tu ya Ahithofeli, aina ya Yuda (Zaburi 55:14, Zaburi 55:15). Tazama maelezo juu ya Matendo 1:18.

Mstari wa 6

kwa sababu = tangu.

Mstari wa 7

kununuliwa = kununuliwa kwa pesa sokoni. Katika Matendo 1:18, neno sio agorazo, kama hapa, lakini ktaomai = iliyopatikana kama milki kwa kununua. Matendo 1:18 inahusu shughuli nyingine kabisa. Tazama Programu-161. Kuna hakuna "tofauti" isipokuwa ile ambayo imeundwa kwa kutozingatia maneno ya Kigiriki yaliyotumiwa.

na = nje ya. Kigiriki. ek. Programu-104.

Uga. Kigiriki. agros, sio chorion = kushikilia ndogo, kama katika Matendo 1:18.

kuzika wageni katika = kwa (Kigiriki. eis. Programu-104.) ardhi ya kuzika (Kigiriki. taphe. Hutokea hapa tu) kwa wageni.

Mstari wa 9

aliongea. Si "iliyoandikwa", ama na Yeremia au Zekaria, lakini "iliyosemwa" na Yeremia. Kigiriki. kwa rhethen, sio ho

Gegraptai. Tazama Programu-161.

kwa = kwa njia ya, au kwa [kinywa cha]. Kigiriki. dia. App-104. Mathayo 27:1.

Jeremy = Yeremia. ya = kutoka. Kigiriki. Mbeya. Programu-104.

watoto = wana. Programu-108.

Mstari wa 10

kama = kulingana na nini. Kigiriki. Katha. Hutokea hapa tu.

kuteuliwa. Kigiriki. Suntasso. Hutokea tu katika Mathayo (hapa na Mathayo 26:19).

Mstari wa 11

Wewe unasema = Wewe mwenyewe unasema [ni]. Kiebrania.

Mstari wa 12

ya = kwa. Kigiriki. Hupo. Programu-104. Si sawa na katika mistari: Mathayo 27: 9, Mathayo 27:21.

Kitu. Kumbuka matukio ya ukimya na hotuba ya Bwana.

Mstari wa 14

kamwe = sio moja.

Neno. Kigiriki. rhema. Kumbuka kwenye Marko 9:32.

Mstari wa 15

watu = umati.

ingekuwa. Kigiriki. Mbeya. Programu-102.

Mstari wa 16

Baraba. Kiaramu. Tazama Programu-94.

Mstari wa 17

itakuwa = kuchagua. Programu-102.

Kristo = Masihi. Programu-98.

Mstari wa 18

alijua = alikuwa anajua. Kigiriki. oida.

kwa = kwa sababu ya. Kigiriki. Dodoma.

Mstari wa 19

on = juu. Kigiriki. EPI. Programu-104. Si sawa na katika Mathayo 25:30.

Kwa. Kigiriki. faida. App-104. Si neno sawa na katika mistari: Mathayo 27:27, Mathayo 27:33; lakini sawa na katika Mathayo 27:62.

Nimeteseka = niliteseka.

ndoto. Kigiriki. onar. Tazama kumbuka kwenye Mathayo 1:20.

kwa sababu ya. Kigiriki. Dodoma.

Mstari wa 20

kushawishiwa. Tazama programu-150.

umati = umati wa watu.

uliza = omba (wenyewe).

Mstari wa 22

Alisulubiwa. Tazama Programu-162.

Mstari wa 23

Uovu. Kigiriki. Kakos. Programu-128.

alilia = aliendelea kulia

Mstari wa 24

Ilitengenezwa = ikaibuka, au ilikuwa ikitengeneza pombe.

Nikanawa. Kigiriki. Aponipto. Hutokea hapa tu. Tazama Programu-136.

wasio na hatia = wasio na hatia.

ya = kutoka. Kigiriki. Mbeya. Programu-104. Sawa na katika mistari: Mathayo 27: 9, Mathayo 27:57. Si sawa na ilivyo katika

Mistari: Mathayo 27:12, Mathayo 27:29, Mathayo 27:48.

Damu. Imewekwa na Kielelezo cha hotuba Synecdoche (ya Spishi), App-6, kwa mauaji, kama katika Mathayo 23:35. Kumbukumbu la Torati 19:12. Zaburi 9:12. Hosea 1:4.

Mtu = [Mmoja].

Ona ninyi = mtaona. Kigiriki. Opsomai. Programu-133.

Mstari wa 25

Kwenye. Kigiriki. EPI. Programu-104. Si sawa na mistari: Mathayo 27:19, Mathayo 27:30.

watoto = watoto. Kigiriki. Wingi wa teknon. Programu-108.

Mstari wa 26

kupigwa na butwaa. Kigiriki. Phragelloo. Hutokea hapa tu, na Marko 15:15.

alimkabidhi = kukabidhiwa Yeye juu.

Mstari wa 27

ukumbi wa kawaida = Praetorium. Katika Marko 15:16 inaitwa aule, au ua wazi (linganisha Mathayo 26: 3). Katika Yohana 18:28, Yohana 18:33; Yohana 19: 9, ni nyumba ya Pilato, ndani ya aule.

kwa = dhidi ya. Kigiriki. EPI. Programu-104. Si sawa na katika mistari: Mathayo 27:19, Mathayo 27:33, Mathayo 27:45, Mathayo 19:62.

Bendi. Kutoa "cohort" na uondoe "ya askari". Kikundi hicho kilikuwa na wanaume wapatao 600.

Mstari wa 28

scarlet = zambarau.

Vazi. Kigiriki. Chlamus. Hutokea hapa tu, na Mathayo 27:31

Mstari wa 29

Taji. Kigiriki. Stephanos (hutumiwa na wafalme na washindi); si diadema, kama katika Ufunuo 12:3; Ufunuo 13:1; Ufunuo 19:12.

Juu. Kigiriki. EPI. Programu-104.

Katika. Kigiriki. EPI. Programu-104. Lakini maandiko yote yanasomwa katika (kama katika mistari: Mathayo 27:27, Mathayo 27: 5, Mathayo 27:60).

walimdhihaki: kama ilivyotabiriwa na Yeye katika , lakini walikuwa tu wakitimiza neno Lake mwenyewe, pamoja na la Baba

Lengo.

Mawe. ! Linganisha Mathayo 28:9.

Mstari wa 30

juu = saa. Kigiriki. eis. Programu-104.

moshi = kuendelea kupasha moto.

Kwenye. Kigiriki. eis. Neno sawa na "juu", Mathayo 27:30.

Mstari wa 31

kwa = kwa. Kigiriki. eis (pamoja na Inf.) Programu-104.

Mstari wa 32

yeye = huyu [mtu].

kulazimishwa. Tazama kumbuka kwenye Mathayo 5:41.

Mstari wa 33

Kwa. Kigiriki. eis. Programu-104. Si neno sawa na katika mistari: Mathayo 27:19, Mathayo 27:27, Mathayo 27:45, Mathayo 19:62.

Golgotha. Neno la Kiaramu, kutoka Gulgoleth ya Kiebrania (angalia App-94. Waamuzi 9:53. 2 Wafalme 9:35). Hakuna kinachosemwa kuhusu "kilima cha kijani". Lakini mwinuko, ambao tunauzungumzia kama "kichwa", "bega", au "shingo". Kilatini ni calvaria = fuvu. Hivyo Eng. Kalivari.

Mstari wa 34

Walimpa . . . Kunywa. Kumbuka matukio matano ambayo hili lilifanyika; na kuzingatia usahihi wa kile kinachosemwa, badala ya kuunda "tofauti":

1. Akiwa njiani kwenda Golgotha (Marko 15:23 = walikuwa wakitoa, Imperfect Tense), Hakunywa.

2. Walipofika huko (Mathayo 27:33), aliionja, lakini hakunywa.

3. Baadaye, na askari baada ya kuwa msalabani (Luka 23:36), labda kwa chakula chao wenyewe.

4. Baadaye bado, pendekezo lililotolewa na wengine na kukaguliwa na wengine, lakini baadaye lilitekelezwa (Mathayo 27:48).

5. Mwisho kuhusu saa ya tisa, kwa kuitikia wito wa Bwana (Yohana 19:29).

Siki. Katika kesi ya kwanza, ilikuwa divai (Kigiriki. oinon) iliyotumiwa na myrrh (ona Marko 15:22, Marko 15:23). 2. Katika kesi ya pili, ilikuwa "siki (Kigiriki. oxos) iliyochanganyika na nyongo" (Kigiriki chole) (Mathayo 27:33). 3. Katika kesi ya tatu, ilikuwa "mvinyo wa sour" (Kigiriki. oxos), (Luka 23:36). 4. Katika kesi ya nne ilikuwa

pia ilikuwa "mvinyo mkali" (Kigiriki. oxoa), (Mathayo 27:48, kama katika Mathayo 27:34). 5. Katika kesi ya tano ilikuwa sawa (Kigiriki. oxoa), (Yohana 19:28). Hizi zilikuwa mara tano na aina tatu za kinywaji.

kuonja. Tazama maelezo hapo juu. Asingeweza. Kigiriki. Mbeya.

Mstari wa 35

alipachika mavazi yake. Hii ilitimiza Zaburi 22:18; na inaashiria hatua iliyowekwa katika mfululizo wa matukio, ambayo huamua wakati wa wengine.

Mstari wa 36

kutazamwa = walikuwa wakitunza.

mlinzi juu. (Kumbuka imperf. Mvutano.)

Mstari wa 37

akaweka juu ya kichwa chake. Kwa hiyo haya si maandishi yaliyoandikwa na Pilato na kuwekwa juu ya msalaba kabla ya kuacha uwepo wa Pilato (Yohana 19:19); hii ililetwa baada ya kugawanywa kwa mavazi; na labda ilikuwa matokeo ya majadiliano ya Yohana 19:21, Yohana 19:22. Tazama Programu-163.

Juu. Kigiriki. epano = juu. Tazama kumbuka "juu", Mathayo 28: 2.

HII, &c. Kwa herufi hizi kuu angalia App-48.

Mstari wa 38

Kisha. Baada ya kugawanywa kwa mavazi hayo Mhe. Tazama Programu-163.

wezi wawili = majambazi wawili. Kigiriki. Lestia. Kwa hiyo si "malefactors" wawili (Kigiriki. kakourgoi) wa Luka 23:32, ambao "waliongozwa pamoja naye kuuawa", na wakaja Kalvari na wakasulubiwa pamoja naye (Luka 23:33). Hawa "majambazi" wawili waliletwa baadaye. Kumbuka neno "Basi" (Mathayo 27:38). Tazama Programu-164.

na = pamoja na: yaani kwa kushirikiana (sio chama). Kigiriki. Jua. Programu-104.

moja juu, &c. Tazama App-164.

Mstari wa 39

kupita = zilikuwa zinapita. Dalili nyingine kwamba haikuwa Siku ya Pasaka. Tazama Programu-166.

Mstari wa 40

Wewe huyo, &c. Kupotosha maneno ya Bwana (Yohana 2:19). Linganisha Mathayo 6:18.

Mwana wa Mungu. Programu-98.

kutoka = mbali. Kigiriki. Mbeya. Programu-104. Sawa na katika w. 42, 45, 55, 64.

Mstari wa 41

pia makuhani wakuu = makuhani wakuu pia.

alisema = aliendelea kusema.

Mstari wa 42

Aliokoa. Kumbuka Alternation hapa, kwa Kigiriki. Katika Eng. ni Introversion. J | Wengine k | Aliokoa j | Mwenyewe k | Hawezi kuokoa.

Wengine. Programu-124.

haiwezi = sio (Kigiriki. ou, kama katika Mathayo 27: 6) inaweza.

Kama atakuwa, &c. Hali hiyo inadhaniwa. Tazama Programu-118. Maandiko yote yanaacha "ikiwa", na kusoma "yeye ni" (kwa kejeli).

Mstari wa 43

Kuaminika. Tazama programu-150. Imenukuliwa kutoka Zaburi 22:8.

kama atafanya hivyo. Hali hiyo ilidhani, kama katika Mathayo 27:42. Linganisha Zaburi 18:19; Zaburi 41:11.

Mstari wa 44

Kutupwa... meno = yaliendelea kumfufua. Majambazi wote wawili walikemea; lakini ni mmoja tu wa watengenezaji (Luka 23:39, Luka 23:40). Tazama Programu-164.

Mstari wa 45

saa sita. Adhuhuri. Tazama Programu-165.

Kulikuwa na giza. Hakuna macho ya kibinadamu lazima yaangalie masaa ya mwisho ya Bwana.

Nchi. Kigiriki. Ge. Programu-109.

kwa = mpaka. Tazama Programu-165.

saa tisa. 3pm. Tazama Programu-165.

Mstari wa 46

Kuhusu. Kigiriki. Mbeya. Programu-104. Eli, Eli, lama sabachtnani. Tafsiri ya Kiingereza ya Kigiriki, ambayo ni tafsiri ya Kigiriki ya Aramu, "eli, "eli, lamah "azabhani. Usemi wote ni Kiaramu. Tazama Programu-94. Maneno sio imeripotiwa katika Luka au Yohana. Imenukuliwa kutoka Zaburi 22:1. Angalia maelezo hapo. Hivyo, kwa pumzi ya mwisho ya Bwana Anatoa mamlaka ya Kimungu kwa O.T. Tazama App-117. Kumbuka "maneno saba" kutoka msalabani: (1) Luka 23:34; (2) Luka 23:43; (3) Yohana 19:26, Yohana 19:27; (4) Mathayo 27:46; (5) Yohana 19:28; (6) Yohana 19:30; (7) Luka 23:46.

Mstari wa 47

Elia. Kigiriki kwa Eliya. Imekosewa na wasikilizaji kwa Kiebrania (au Kiaramu) "eliy-yah.

Mstari wa 48

Siki. Kigiriki. oksijeni. Tazama maelezo kwenye Mathayo 27:34.

alitoa = ilikuwa Sadaka.

Mstari wa 49

itakuja = inakuja. Rejea Mai. Mathayo 4:5.

Mstari wa 50

mzimu = roho. Kigiriki. pneuma. Tazama Programu-101.

Mstari wa 51

Tazama. Kielelezo cha hotuba Asterismos. Programu-6.

pazia. Kigiriki. katapetasma = kile kinachoenea nje kwenda chini, au kile kinachoning'inia chini. Septuagint kwa Kiebrania. masak, (Kutoka 26:37; Kutoka 35:12; Kutoka 40: 5). Occ tu hapa; Marko 15:38. Luka 23:45. Waebrania 6:19; Waebrania 9:3; Waebrania 10:20. Sio neno sawa na katika 1 Wakorintho 11:15, au kama katika 2 Wakorintho 3: 13-16 (Kutoka 34:33, &c).

katika = ndani. Kigiriki. eis. Si neno sawa na katika mistari: Mathayo 27: 5, Mathayo 27:19, Mathayo 27:29, Mathayo 5:40, Mathayo 5:43, Mathayo 5:59, Mathayo 5:60.

kutoka juu = kutoka juu, kama katika Luka 1: 3. Angalia hapo. Kigiriki. Anothen. Kwanza ya matukio kumi na tatu.

Na. Kumbuka Kielelezo cha hotuba Polysyndeton katika mistari: .

kodi = zilikuwa kodi.

Mstari wa 52

makaburi = makaburi.

arose = ziliamshwa. Maandiko yote yalisomeka "yalifufuliwa". Je, huu ndio ufufuo unaotajwa katika Warumi 1:3? Tazama maelezo Huko. Kigiriki. egersis = kuamka kuamsha, au kutokea. Hutokea hapa tu. Linganisha Yohana 12:24. Hivyo walitimiza neno la Bwana katika Yohana 5:25.

Mstari wa 53

nje. Kigiriki. ek.

Baada. Gr. meta. Programu-104.

ufufuo = kuibuka Alifufuka: walifufuliwa.

Mji Mtakatifu. Tazama kumbuka kwenye Mathayo 4:5.

ilionekana: faragha. Kigiriki. Emphanizo. Tazama Programu-106.

Mstari wa 54

msumeno = baada ya kuona.

Mstari wa 55

kutazama. Kigiriki. Theoreo. Programu-133.

mbali = kutoka (Kigiriki. apo. Programu-104.) Mbali.

ambayo = nani: yaani kama vile.

Galilaya. Programu-169.

Mstari wa 56

Ambayo. Kuashiria darasa: akimaanisha Mathayo 27:55.

Zebedee"s. Tazama kumbuka kwenye Mathayo 4:21.

Mstari wa 57

pia mwenyewe = mwenyewe pia.

ilikuwa, &c. = alikuwa mwanafunzi kwa Yesu.

Mstari wa 58

Yeye = Huyu [mtu]. Bwana alizikwa hivyo na wanafunzi wawili wa siri. Ona Yohana 19:38, Yohana 19:39. Linganisha Marko 15:42, Marko 15:43. Luka 23:50-53.

imetolewa = kukata tamaa. Linganisha.

Mstari wa 60

akaiweka. Tazama kumbuka juu ya Isaya 53:9.

mpya = Kigiriki. Kainos. Tazama maelezo kwenye Mathayo 9:17; Mathayo 26:28, Mathayo 26:29. Hapa = sio kuku mpya, lakini safi; yaani kutotumika na kama bado haijachafuliwa na mwili wowote uliokufa.

kaburi = mnara. Kigiriki. mnemeion.sepulchre = kaburi, kama hapo juu. Si neno sawa na katika Mathayo 27:61.

Akaondoka. Yusufu alipoliviringisha jiwe dhidi ya mlango aliondoka; malaika alipoiviringisha, "aliketi juu yake" (Mathayo 28: 2).

Mstari wa 61

Maria... Maria. Tazama App-100.

Mbeya. Kigiriki. taphos = mahali pa kuzika. Si sawa -neno kama katika Mathayo 27:60.

Mstari wa 62

hiyo ilifuata. Hii ilikuwa "Sabato kuu" ya Yohana 19:42, sio Sabato ya kila wiki ya Mathayo 28: 1. Tazama Programu-156.

siku ya maandalizi. Tazama App-156 na App-166.

Mstari wa 63

Mheshimiwa Mwenyekiti, angalia App-98.

kumbuka = [wamekumbushwa].

mdanganyifu = impostor.

Baada ya siku tatu. Walikuwa wamemsikia Bwana akisema hivi katika Mathayo 12:39, Mathayo 12:40. Hivi ndivyo walivyoelewa "siku tatu na usiku tatu". Tazama App-144 na App-166,; linganisha "baada" katika Mathayo 27:53.

Mstari wa 64

hakikisha = imehifadhiwa.

siku ya tatu. Tazama programu-148.

wafu. Tazama Programu-139.

kosa = udanganyifu.

ya kwanza. Hawasemi la kwanza lilikuwa nini. Inaweza kuwa kusulubiwa yenyewe.

Mstari wa 65

Mnazo. Au, mnaweza kuwa nayo.

saa = mlinzi: neno likiwa tafsiri ya kilatini custodia, yenye askari wanne (Matendo 12: 4). Angalia hapo. Kigiriki. koustodia. Hutokea tu katika Mathayo (hapa, na katika Mathayo 28:11).

inaweza = kujua [jinsi]. Kigiriki. oida. Programu-132.

Mstari wa 66

na kuweka saa = na (Kigiriki. meta, kama katika mistari: Mathayo 27:34, Mathayo 27:41, Mathayo 27:54. Si kama ilivyo katika mistari: Mathayo 27:7, Mathayo 27:38) saa: yaani mbele ya saa, ukiwaacha waendelee kulinda.

Sura ya 28

Mstari wa 1

Katika, &c. Kwa mlolongo wa matukio yanayohusiana na ufufuo angalia App-166.

In.Greek. en. Programu-104.

mwisho wa = kuchelewa, &c.

Sabato. Sabato ya kila wiki. Siku ya saba; sio sabato kuu ya Mathayo 28:62 au Yohana 19:42, kwa sababu hiyo ilikuwa siku ya kwanza ya sikukuu (kufuatia "siku ya maandalizi"). Tazama Programu-156.

kuelekea. Kigiriki. eis. Programu-104.

Maria... Maria mwingine. Tazama App-100.

kuona = kutazama. Kigiriki. Theoreo. Programu-133. Si sawa na katika mistari: Mathayo 6: 7, Mathayo 6:10, Mathayo 6:17.

Mbeya. Kigiriki. Taphos. Kama katika Mathayo 27:61, Mathayo 27:64, Mathayo 27:66. Si sawa na katika "kaburi" (Mathayo 27:60).

Mstari wa 2

Tazama. Kielelezo cha hotuba Asterismos. Programu-6.

ilikuwa = ilitokea.

BWANA = Yehova (App-4). Tazama Programu-98.

kutoka = nje ya. Kigiriki. ek.

Mbinguni. Umoja. Tazama kumbuka kwenye Mathayo 6:9, Mathayo 6:10.

kurudi nyuma = ilikuwa imerudi nyuma.

kutoka = mbali na. Kigiriki. Mbeya. Linganisha Mathayo 27:37.

akaketi juu yake. Tazama kumbuka kwenye Mathayo 27:60. Akaketi ili aweze kujua kwa nguvu gani ilirudishwa nyuma.

Mstari wa 3

uso = muonekano wa jumla. Kigiriki. Wazo. Hutokea hapa tu.

kama umeme: katika ufanisi.

Mstari wa 4

kwa = kutoka. Kigiriki. Mbeya.

watu waliokufa. Tazama Programu-139.

Mstari wa 5

Ninajua. Kigiriki. oida. Tazama programu-132.

Mstari wa 6

kama = kulingana na.

Ona. Kigiriki. Eidon. Programu-133.

lay = ilikuwa (hivi karibuni) uongo.

Mstari wa 7

wafu. Tazama Programu-139. (Wingi)

ndani = unto. Kigiriki. eis.

Galilaya. Programu-169.

Ona. Kigiriki. Opsomai. Programu-133.

Mstari wa 9

akaenda = walikuwa wanakwenda.

kukutana = kukabiliwa. Kama kutoka kwa mwelekeo kinyume, Linganisha nomino (Mathayo 25: 1, Mathayo 25: 6. Matendo 28:15. 1 Wathesalonike 4:17).

akamshika kwa miguu = akamkamata kwa miguu.

kuabudiwa = walijisujudia wenyewe hapo awali. Tazama Programu-137.

Mstari wa 11

saa. Tazama maelezo kwenye Mathayo 27:68, Mathayo 27:66.

shewed = aliambiwa. Ona mistari: Mathayo 28:8, Mathayo 28:9, Mathayo 28:10.

yalifanyika = yalikuwa yametimia.

Mstari wa 12kubwa = ya kutosha: yaani kuwahonga.

Mstari wa 13

Kusema, Sema wewe = Kuwaambia waseme.

Mstari wa 14

ikiwa hii itakuja, &c. = Lazima hii ije, &c. Hali ya kutokuwa na uhakika. Programu-118.

ushawishi = kuridhisha: yaani.

Rushwa. Linganisha Wagalatia 1:1, Wagalatia 1:10. Tazama programu-150.

Salama wewe = Bure kutoka kwa utunzaji: yaani kukufanya uwe salama, au kukuchunguza. Linganisha 1 Wakorintho 7:32.

Mstari wa 15

kusema = hadithi. Kigiriki. Logos. Kumbuka kwenye Marko 9:32.

ni = imekuwa.

Mstari wa 16

a = Mhe.

Mstari wa 17

shaka = kusita. Kigiriki. Distazo. Hutokea tu katika Mathayo (hapa na katika Mathayo 14:31). Aorist wa Kigiriki anaweza kutoa hivyo, hasa katika malezi; na imetolewa hivyo katika Mathayo 16: 5. Luka 8:29. Yohana 18:24, inapaswa kuwa katika Mathayo 26:48 na katika Luka 22:44 pia.

Mstari wa 18

alikuja = alikaribia (kama katika Mathayo 28: 9).

spake . . . Akisema. "Spake" ikimaanisha kitendo hicho, na "kusema" ikimaanisha dutu.

nguvu = mamlaka. Kigiriki. exousia. Programu-172.

imetolewa = imetolewa (tu, au hivi karibuni) imetolewa.

Mbinguni. Umoja. Tazama kumbuka kwenye Mathayo 6:9, Mathayo 6:10.

katika = juu. Kigiriki. EPI.

Mstari wa 19

Nenda ye, &c. Tazama App-167.

kufundisha = mwanafunzi. Si neno sawa na katika Mathayo 28:20.

mataifa = mataifa.

kubatiza . . . Katika. Tazama App-115Tr. na WI m. soma "baada ya kubatizwa".

katika = ndani. Kuashiria kitu na madhumuni. Linganisha Mathayo 3:11. Matendo 2:38.

jina. Umoja. Sio "majina". Hii ndiyo tafsiri ya mwisho ya "Jina" la Mungu Mmoja wa kweli.

Baba. Programu-98.

Roho Mtakatifu = Roho Mtakatifu. Kigiriki. pneuma. Tazama Programu-101.

Mstari wa 20

daima = siku zote.

kwa = mpaka.

mwisho wa dunia = kukamilika, au ulaji, wa umri: yaani kwamba basi utoaji wa sasa, wakati tume hii ya kitume inaweza kuwa imekwisha. Tazama App-129., na kumbuka kwenye Mathayo 13:39. Lakini kama Israeli hawakutubu (Matendo 3: 19-26; Matendo 28: 25-28), hivyo yote yameahirishwa hadi Mathayo 24:14 yatachukuliwa na kutimizwa, "kisha mwisho (telos) wa sunteleia utakuja". Kwa hiyo tume hii maalum iliahirishwa. Tazama Programu-167.

ulimwengu = umri. Kigiriki. aion. Programu-129.

PO Box 369, WODEN ACT 2606, AUSTRALIA