Makanisa Ya Kikristo Ya Mungu
[F035]
Maoni juu ya Habakuki
(Toleo la 5.0
201401107-20181110-20210206-20230725-20231112)
Sura ya 1-3
Christian
Churches of God
E-mail: secretary@ccg.org
(Copyright © 2014,
2018, 2021, 2023 Wade Cox)
(tr. 2023)
Karatasi hii inaweza kunakiliwa kwa uhuru na
kusambazwa ikiwa imenakiliwa kwa jumla bila mabadiliko au kufutwa. Jina la
mchapishaji na anwani na ilani ya hakimiliki lazima iwekwe. Hakuna malipo
yanayoweza kutolewa kwa wapokeaji wa nakala zilizosambazwa. Nukuu fupi zinaweza
kujumuishwa katika nakala muhimu na hakiki bila kukiuka hakimiliki.
Karatasi hii
inapatikana kutoka ukurasa wa mtandao wa dunia nzima:
http://www.logon.org and http://www.ccg.org
Utangulizi
Nabii Habakuki
aliishi katika nyakati mbaya na anamlalamikia Bwana kuhusu hilo na anaambiwa
kwamba Yuda itapelekwa utumwani kwa Wababeli ambao watakuwa waandamizi wa
Waashuri (rej. pia Zaburi 73).
Huenda Habakuki
alikuwa wa Kwaya ya Hekalu na kwa hiyo Mlawi (cf. 1:1 na 3:1,19). Neno lililo
karibu zaidi na jina lake katika Kiebrania ni neno chabak linalomaanisha
kukumbatia na mapokeo ya marabi yanamshikilia kuwa mwana wa mwanamke Mshunami
ambaye Elisha alimfufua (2Wafalme 4:16). Jina lake pia limehusishwa na neno la
Kiashuru hambakuku ambalo ni ua lakini chabak hupendelewa na mapokeo ya marabi.
Jina lake linaweza kukumbatiwa kwa sababu alitumiwa kama nabii kushughulikia
muungano wa Israeli na Yuda unaoanza katika Siku za Mwisho kama tutakavyoona
hapa chini.
Inaaminika kwa
ujumla kwamba alikimbilia Misri katika mzozo uliofuata 586 KK akirudi baada ya
kujiondoa kwa Wakaldayo. Kaburi lake linasemekana kuwa Keilah, maili 18 SW ya
Yerusalemu.
Inaonekana kwamba
alitabiri muda mfupi baada ya gombo la Hekalu kugunduliwa katika utawala wa
Yosia mwaka wa 621 KK. Urejesho wa Yosia ulikuwa wa muda mfupi na chini ya
Yehoyakimu watu walianza kuabudu sanamu tena na uasi ukaenea. Mfalme alificha
udhaifu wake kwa udhalimu na hatimaye akawa chini ya Nebukadneza (rej. 2Fal.
14:1).
Seder Olam
inafundisha kwamba Yoeli, Nahumu na Habakuki wote walitabiri katika siku za
Manase (cf. Soncino intro., p. 211). Mfalme huyo alikuwa mwovu sana hivi kwamba
aliliondoa jina lake kwenye vitabu vyao. Mlolongo unaowezekana zaidi huanza
baada ya 621 na huanza na kuongezeka kwa Wakaldayo. Wengine wanafikiri kwamba
labda ilikuwa kati ya Vita vya Karkemishi mwaka 605 KK na kuanguka kwa Hekalu
mwaka wa 586 KK; sema ca. 600 KK wakati wa utawala wa Yehoyakimu.
Hata hivyo, kuna mengi
zaidi kwa unabii huu kuliko inavyotolewa na mamlaka ya marabi. Kikomo chao cha
kutangaza Karkemishi kinaweza kuwa kikwazo kwa unabii kama tunavyoona kutokana
na ushindi wa Nabopolassar, mfalme wa 1 wa nasaba ya Wakaldayo, na Wamedi.
Muundo wa Kitabu
ni:
1. Kilio cha Mtume
2. Jibu la Yahova
3. Kilio cha Mtume
4. Jibu la Yehova.
Kuna mistari 56
iliyogawanywa katika sura tatu ambazo kwa upande wake zinaanguka katika
migawanyo sita, badala ya miundo minne sahili hapo juu.
Mgawanyiko ni:
1:2-4 ambayo ni
nabii akimpinga Mungu kwa kuruhusu wasio na hatia kuteseka na waovu kufanikiwa.
1:5-11 ni jibu la
Mungu, kwa kuwa mawakala wa ghadhabu yake tayari wanapangwa.
1:12-17 anaona
nabii akihoji hukumu hiyo kwa sababu hakika Mungu hawezi kuruhusu taifa limezwe
na taifa ambalo lina hatia zaidi.
2:1-5 Nabii anajiondoa ndani yake katika mahangaiko yake ya kupokea jibu
la changamoto yake ya pili. Jibu na ujumbe muhimu wa kitabu ni kwamba mwenye
haki ataishi kwa imani yake (mstari 4). Hata kama uovu utashinda kwa muda wenye
haki hawapaswi kukatishwa tamaa kwani milki iliyojengwa juu ya ukatili
inaelekea kuanguka chini ya Sheria ya Mungu.
2:6-20 Wahasiriwa watadhihaki watesi wao wa zamani kwa mfululizo wa ole.
Tamaa yao isiyotosheka ya ushindi na unyama usiosameheka ambao ulitimizwa
utatoa somo la maadili kwa ulimwengu wote kuona (comp. Soncino ibid p. 212).
3:2-19 Nabii anamwomba tena Mungu, kwa niaba ya watu wake, aingilie kati.
Anapewa maono ya Maandamano ya majeshi ya Mungu kuwaangusha maadui. Mistari
minne ya mwisho inahusiana na matokeo ya maono hayo kwa nabii, na urejesho wa
watu wake.
Nakala hiyo inashughulikia Urejesho wa siku za mwisho kutoka 24 Chislev
1917 (F037) hadi urejesho wa 1967 na kuendelea hadi Kurudi kwa Masihi.
Sura ya 1
1 Neno la Mungu aliloliona nabii Habakuki. 2Ee BWANA, nitalia hata lini, wewe usitake kusikia? Au kulia kwako "Ukatili!" na wewe hutaki kuokoa? 3Mbona unanifanya nione maovu na kuyatazama mabaya? Uharibifu na jeuri ziko mbele yangu; ugomvi na ugomvi hutokea. 4Kwa hiyo sheria imelegea na haki haipatikani kamwe. Kwa maana waovu huwazunguka wenye haki, hivyo haki hutoka ikiwa imepotoka. 5Tazameni kati ya mataifa mkaone; shangaa na kushangaa. Kwa maana ninafanya kazi katika siku zenu ambayo hamtaamini mkiambiwa. 6Kwa maana, tazama, ninawaamsha Wakaldayo, taifa lile chungu na lenye haraka, linalozunguka katika upana wa dunia, ili kuteka makao yasiyo yao. 7Wao ni wa kutisha na wa kutisha; haki na utu wao hutoka kwao wenyewe. 8Farasi wao ni wepesi kuliko chui, wakali kuliko mbwa-mwitu wa jioni; wapanda farasi wao wanasonga mbele kwa kiburi. Naam, wapanda farasi wao wanatoka mbali; huruka kama tai aliye mwepesi kumeza. 9Wote wanakuja kwa jeuri; hofu yao inawatangulia. Wanakusanya mateka kama mchanga. 10 Huwadhihaki wafalme, na watawala huwafanyia mzaha. Wanaicheka kila ngome, kwa maana wanarundika udongo na kuiteka. 11 Kisha hupita kama upepo na kwenda mbele, watu wenye hatia, ambao nguvu zao ni mungu wao! 12Je, wewe si wa milele, Ee BWANA, Mungu wangu, Mtakatifu wangu? Hatutakufa. Ee Bwana, umewaweka kuwa hukumu; nawe, Ee Mwamba, umewathibitisha kuwaadhibu. 13Wewe uliye na macho safi hata usiweze kutazama ubaya na usiweze kutazama ubaya, kwa nini unawatazama watu wasioamini na kunyamaza kimya wakati waovu wanapommeza mtu mwadilifu kuliko yeye? 14Kwa maana unawafanya watu kuwa kama samaki wa baharini, kama watambaao wasio na mtawala. 15Huwaleta wote kwa ndoana, huwakokota nje kwa wavu wake, huwakusanya katika mshipa wake; hivyo hufurahi na kushangilia. 16Kwa hiyo hutoa dhabihu kwa wavu wake na kufukizia uvumba wavu wake; maana kwa hizo huishi maisha ya anasa, na chakula chake ni kizuri. 17Je, basi ataendelea kumwaga wavu wake, na kuwaua mataifa bila huruma milele? (RSV)
Nia ya Sura ya 1
1:1 Kichwa cha habari
1:2-2.5 Mazungumzo katika maneno mawili. (1:2-11; 1:12-2:5) Kati ya nabii
huyo na Mungu kuhusu Serikali ya Mungu yenye Haki ya ulimwengu.
1:2-11 Mzunguko wa Kwanza
1:2-4 Habakuki anapinga kwamba Mungu hasikii wala hatendi. (comp. 22:1-2)
na hivyo kukanusha Sheria na Haki. Maandishi yanaelekezwa kwa jumuiya ya
Waisraeli na kisha kwa Mataifa ya mataifa, kuanzia na Wakaldayo (mash. 6-11) na
Himaya hiyo ilipaswa kuenea hadi ngazi kuanzia Karkemishi na kuendelea katika
Danieli Sura ya 2 (F027ii). xiii);
vv. 5-11 Mungu
anamjibu Habakuki. Anasema anawainua Wakaldayo, jambo ambalo alifanya na
Nabopolassar na alisaidiwa na Wamedi katika harakati zao dhidi ya Waashuri
kutoka Mashariki na Kaskazini.
1:12-2:5
Mzunguko wa Pili
vv. 12-17 Habakuki
anakiri kwamba Mungu amewaweka kuwa hukumu dhidi ya Yuda. Hata hivyo anamkemea
Mungu kwa kukaa kimya anapokabiliwa na watu waovu.
Anahoji juu ya
kutekwa na kuibiwa kwa Wakaldayo kwa haki zaidi kuliko wao kisha anauliza kama
wataendelea kuua mataifa bila huruma milele. Sasa Danieli alipaswa kufunua
kwamba Wakaldayo wangeanzisha mfumo wa milki ya ulimwengu ambayo ingedumu kwa
mara saba juu ya milki za Wababeli, Wamedi na Waajemi, Wagiriki, Warumi, Milki
Takatifu ya Kirumi na milki ya Warumi. Vidole Kumi vya Chuma na Udongo wa Miry
ambavyo vilipaswa kuisha katika Siku za Mwisho kwa kuja kwa Masihi, ambaye
alipaswa kukipiga kwenye vidole vya miguu na kuikomesha. Mlolongo huu umewekwa
kama unabii na kuinuka kwa Wakaldayo kabla ya Karkemishi mnamo 605 KK na
utawala wa Nebukadreza.
Mst. 12 Mfano wa
Mwamba ulitumika mara nyingi kwa Mungu ( Kum. 32: 4,
18, 30, 31; 2Sam. 23:3; Zab. 18:2, 31; 92:15; 95:1; Isa. 30:29 nk.). Mwamba
katika Kumb. 32 inatambulishwa kuwa Eloah, Mungu wa Pekee wa Kweli aliyemtuma
Yesu Kristo (32:8-9).
Mst. 13 Kiini cha
tatizo machoni pa nabii.
Kumbuka maono hayo
yanapaswa kuandikwa kwa maana bado ni kwa wakati uliowekwa ingawa Wakaldayo
walikuwa wakiendelea kabla ya Karkemishi.
Sura ya 2
1 Nitasimama nitazame, nitajiweka juu ya mnara, nitatazama ili nione atakaloniambia, na jinsi nitakavyojibu katika habari ya kulalamika kwangu. 2BWANA akanijibu, akasema, Iandike njozi hii, ifanye iwe wazi katika mbao, ili aisomaye apate kukimbia. ingojee, hakika itakuja, haitakawia.4Tazama, yeye ambaye nafsi yake haiko mwongofu ndani yake atashindwa, bali mwenye haki ataishi kwa imani yake.5Zaidi ya hayo, divai ina hila, mtu mwenye kiburi hatakaa. uchoyo ni mpana kama kuzimu; hatoshi kamwe kama mauti; hujikusanyia mataifa yote, na kukusanya watu wote kama wake." 6Je, hawa wote hawatachukua dhihaka dhidi yake kwa kumdhihaki na kusema: “Ole wake yeye arundikaye vitu visivyo vyake mpaka lini? 7Je, wadeni wako hawatainuka ghafula, na wale walio macho ambao watakutetemesha? Basi utakuwa ngawira kwao. 8Kwa kuwa umeteka nyara mataifa mengi, mabaki yote ya mataifa yatakuteka wewe, kwa sababu ya damu ya wanadamu na udhalimu juu ya dunia, kwa miji na wote wakaao ndani yake. 9Ole wake yeye aipatiaye nyumba yake faida mbaya, ili kuweka kiota chake juu, ili asipate madhara! 10Umeifanyia nyumba yako aibu kwa kuangamiza mataifa mengi; umepoteza maisha yako. 11 Kwa maana jiwe litapiga kelele kutoka ukutani, na boriti ya mbao itaitikia. 12Ole wake yeye ajengaye mji kwa damu, na kuuweka mji juu ya uovu! 13Tazama, je! haikutoka kwa BWANA wa majeshi kwamba mataifa yafanya kazi kwa ajili ya moto tu, na mataifa yanajichosha bure? 14Kwa maana dunia itajawa na ujuzi wa utukufu wa BWANA, kama maji yaifunikavyo bahari. 15Ole wake yeye awanyweshaye jirani zake kikombe cha ghadhabu yake, na kuwalewesha, ili kutazama aibu yao! 16Mtashiba dharau badala ya utukufu. Kunywa, wewe mwenyewe, na kuyumbayumba! Kikombe katika mkono wa kuume wa BWANA kitakuzunguka, na aibu itakuja juu ya utukufu wako! 17Jeuri iliyotendwa Lebanoni itawafunika ninyi; maangamizi ya wanyama haya yatakuogopesha, kwa sababu ya damu ya wanadamu na udhalimu juu ya dunia, kwa miji na wote wakaao ndani yake. 18Sanamu ina faida gani ikiwa mchongaji ameitengeneza, sanamu ya chuma na mwalimu wa uongo? Kwa maana mtenda kazi hutumainia uumbaji wake mwenyewe anapotengeneza sanamu bubu! 19Ole wake aambiaye mti, Amka; kwa jiwe bubu, Inuka! Je, hii inaweza kutoa ufunuo? Tazama, limefunikwa kwa dhahabu na fedha, wala hamna pumzi ndani yake hata kidogo. 20Lakini BWANA yumo ndani ya hekalu lake takatifu; dunia yote na ikae kimya mbele zake. (RSV)
Nia ya Sura ya 2
Himaya hizi
zitaundwa na watu wote na kudumu kwa muda fulani. Katika Danieli tunaona ni
Nyakati Saba au miaka 2520 (tazama F027xiii
kwa chati).
vv. 1-5 show the prophet withdraws into solitude to accelerate the answer
to his challenge.
2:1 Mnara wa Mlinzi: Andiko hilo linaonyesha tamaa ya kuwa na uhakika
katika jibu la Bwana (Zab. 5:3; 130:5-6; Isa. 21:8; Hos. 9:8).
2:2-5 Mungu anajibu kwamba ingawa nabii hataona matokeo ya mwisho matokeo
yake ni hakika na mpaka wakati huo wenye haki lazima waishi kwa imani.
2:2 Jibu la Bwana linapaswa kuwa wazi kama ishara ya barabara kuu (Isa.
8:1; Ufu. 1:19).
mst. 3 (Hes. 23:19; Dan. 8:19; 2Pet. 3:8-10; Ebr 10:37). Katika mstari wa
4 Mungu anatoa ujumbe muhimu wa kifungu ambao ni kwamba wenye haki wataishi kwa
imani. Hivyo Mungu anaweza kuchagua kuwaweka wateule katikati ya watu wa
kipagani ili kukuza imani yao na kuondoa uovu kutoka kwao. Udhalimu
hautastahimili kamwe na kuwashinda wateule. Tunaona kwamba kifungu kina
matumizi mapana zaidi kutoka kwa Wakaldayo kutokana na matumizi yake katika
Rum. 1:17; Gal. 3:11; Ebr. 10:38-39).
2:6-20 Ole Tano Tunawaona wahasiriwa wakiwadhihaki watesi wao kwa
mfululizo wa ole. Tamaa ya ushindi na ushenzi wao hutoa somo kwa ulimwengu
mzima kushuhudia. Ni somo kuu dhidi ya mfumo wa Babeli hadi kuporomoka kwake
katika Siku za Mwisho na sio tu somo dhidi ya Kichwa cha Dhahabu cha
Nebukadreza katika Danieli sura ya 2 bali dhidi ya jengo zima katika Siku za
Mwisho na ujio wa Masihi.
Mfumo mzima wa kidini wa Ashuru na Babeli ulipaswa kufunika dunia na
ibada za Siri na Jua na ibada zao za sanamu za mfumo wa Mama Mungu wa kike;
lakini dunia imeamriwa kunyamaza mbele ya Mungu na Hekalu lake Takatifu.
Walikata mierezi ya Lebanoni na kwa ajili hiyo Mungu anawaweka katika adhabu na
watashughulikiwa katika siku za mifumo hii hadi mwisho. Chini ya Sheria wale
wanaomwaga damu lazima walipe kwa damu yao wenyewe (Mwanzo 9:6; Hes. 35:33).
mst. 14 (Isa. 11:9).
mst. 20 (Zab. 11:4; Sef. 1:7; Zek. 2:13).
Sura ya 3
1 Maombi ya nabii Habakuki kulingana na Shigion'othi. 2 Ee BWANA, nimesikia habari zako, nami naogopa kazi yako, Ee BWANA. Katikati ya miaka ifanye upya; katikati ya miaka ijulishe; katika ghadhabu kumbuka rehema. 3Mungu alikuja kutoka Temani, na Mtakatifu kutoka Mlima Parani. Utukufu wake ulifunika mbingu, na dunia ikajaa sifa zake. Sela 4Mwangaza wake ulikuwa kama nuru, miale ilitoka mkononi mwake; na hapo akafunika nguvu zake. 5Mbele yake tauni ilitangulia, na tauni ikafuata nyuma yake. 6Alisimama akaipima dunia; alitazama na kutikisa mataifa; ndipo milima ya milele ikatawanyika, vilima vya milele vilipungua. Njia zake zilikuwa kama zamani. 7Niliona hema za Kushani zikiwa katika taabu; mapazia ya nchi ya Midiani yalitetemeka. 8Je, hasira yako ilikuwa juu ya mito, Ee Yehova? Je! hasira yako ilikuwa juu ya mito, au ghadhabu yako juu ya bahari, ulipopanda farasi zako, juu ya gari lako la ushindi? 9Ulivua ala kutoka kwa upinde wako, na kuweka mishale kwenye uzi. Umeipasua nchi kwa mito. 10Milima ilikuona na kufadhaika; maji machafu yalipita; vilindi vilitoa sauti yake, viliinua mikono yake juu. 11Jua na mwezi vilisimama katika makao yao kwa mwanga wa mishale yako ilipopiga kasi, kwa kumeta kwa mkuki wako unaometa. 12Uliiendesha dunia kwa ghadhabu, Umewakanyaga mataifa kwa hasira.13Ulitoka kwa ajili ya wokovu wa watu wako, Kwa ajili ya wokovu wa masihi wako. Umekiponda kichwa cha mtu mwovu, ukamfunua kutoka paja hadi shingoni. Sela 14Ulitoboa vichwa vya mashujaa wake kwa mapigo yako, waliokuja kama kisulisuli kunitawanya, wakishangilia kana kwamba wanakula maskini kwa siri. 15Ulikanyaga bahari kwa farasi wako, mawimbi ya maji yenye nguvu. 16Nasikia, na mwili wangu unatetemeka, midomo yangu inatetemeka kwa sauti; uozo umeingia mifupani mwangu, hatua zangu zatikisika chini yangu. Nitasubiri kimya kimya siku ya taabu iwafikie watu wanaotuvamia. 17Ijapokuwa mtini hautachanua maua, wala mizabibu kukosa matunda, na mazao ya mzeituni yatapungua, na mashamba hayatoi chakula; kondoo watakatiliwa mbali zizini, wala mazizini hamna ng'ombe; 18lakini nitashangilia BWANA, nitamfurahia Mungu wa wokovu wangu. 19MUNGU, BWANA, ni nguvu zangu; huifanya miguu yangu kuwa kama ya kulungu, na kunifanya nikanyage mahali pangu palipoinuka. Kwa kiongozi wa kwaya: kwa vinanda. (RSV)
vv. 6-20 tunaona wahasiriwa wakiwadhihaki watesi wao kwa mfululizo wa ole. Tamaa ya ushindi na ushenzi wao hutoa somo kwa ulimwengu mzima kushuhudia. Ni somo kuu dhidi ya mfumo wa Babeli hadi kuporomoka kwake katika Siku za Mwisho na si somo tu dhidi ya Kichwa cha Dhahabu cha Nebukadreza katika Danieli sura ya 2 bali dhidi ya jengo zima katika Siku za Mwisho na ujio wa Masihi.
Mfumo mzima wa kidini wa Ashuru na Babeli ulipaswa kufunika dunia na ibada za Siri na Jua na ibada zao za sanamu za mfumo wa Mama Mungu wa kike; lakini dunia imeamriwa kunyamaza mbele ya Mungu na Hekalu lake Takatifu. Walikata mierezi ya Lebanoni na kwa ajili hiyo Mungu anawaweka katika adhabu na watashughulikiwa katika siku za mifumo hii hadi mwisho.
Nia ya Sura ya 3
v. 1 Shigionothi (cf. Zab. 8).
Inalinganishwa na shairi la ‘dithrambic katika pori ecstatic wandering rythms' (cf.
Soncino). higionothi, Sela ni maneno ya kiufundi katika Zaburi (ona pia Zab. 7; 4).
vv. 2-19 Shairi la kusifu kwenda kwa majeshi
ya Bwana kwa ajili ya wokovu wa watu katika Vita vya mwisho kwa ajili ya
kuanzishwa kwa utawala wa Masihi katika Ufu. sura ya 17-22 (F066iv, v).
nabii anaomba na tena anamwomba Mungu aingilie kati kwa niaba ya watu wake. Habakuki anatofautisha mtindo wa maombi yake na ule wa Yeremia na Ezekieli wanaolaani dhambi za watu wao na kuendeleza unabii unaoendelea wa kipindi kizima hadi Siku za Mwisho. Ezekieli anatuleta kwenye mwisho wa Nyakati za Mataifa na anguko la Misri katika Siku za Mwisho. Yeremia anatuleta kwenye Siku za Mwisho na Onyo la Nabii wa Mwisho (katika Yer. 4:15). Andiko hili linahusu dhambi za mfumo wa Babeli na ujio wa Jeshi Waaminifu la Mungu kuharibu mifumo ya dhambi ya ulimwengu.
8b Kumb. 33:26.
Mst. 13 Watiwa-mafuta - Mungu anatenda kwa ajili ya
wokovu wa Watiwa-Mafuta wote kama Masihi na wapakwa mafuta wa watu. Mistari ya
16-19 yaonyesha tumaini kamili la nabii kwamba kutoka katika maangamizi haya ya
Israeli na si Yuda pekee wataokolewa na kuanzishwa tena.
Mst. 18 Zaburi hufikia urefu wake kwa kushangilia
katika Bwana kama Mungu anayeokoa (Zab. 25:5; 27:1; 68:19-20 (F019_1, F019_2).
It exhibits a clear connection to Chs. 1-2 (see also 3:12-14, 16). Msisimko wa
ode katika sura hii ya mwisho unashangazwa na wataalamu wengi wa Kiebrania na
wale kama vile Driver wanaiona kama baadhi ya mashairi bora kabisa ya
Kiebrania. The Soncino pia inatoa maoni na kumnukuu Dereva.
Utimilifu wa unabii katika
Siku za Mwisho.
mst. 3 Mungu anatembea
kutoka Sinai kuelekea Edomu (Comp. Kum. 33:2; Waamuzi 5:4). Temani
iko Kaskazini mwa Edomu na Parani iko magharibi mwa Edomu kati ya Rasi ya Sinai
na Kadesh Barnea. Iko kaskazini mwa bandari ya Aqaba kufuatia pwani. Hii ndiyo
njia ambayo majeshi ya Jumuiya ya Madola yalichukua katika ukombozi wao wa
Israeli na Yerusalemu mnamo 1917 ili kuchukua tena Yerusalemu mnamo 25 Chislev
1917 kulingana na Kalenda ya Hekalu kulingana na miunganisho ya shambulio la
Australia, baada ya kuchukua Beer-sheba (soma pia The Oracles of God) Nambari
184)). Hii ilianza kurejeshwa kwa Israeli katika Siku za Mwisho kutoka mwaka
mtakatifu wa 1916/17 hadi 2027. Kutoka kwa mlolongo huu Mashahidi na Masihi
wanakuja Yerusalemu na Mlima wa Mizeituni kutoka kipindi cha 2024 hadi 2027
hadi kukamilika.
Hii ilikuwa mara
saba kutoka kwa Vita vya Karkemishi mnamo 605 KK vilivyoisha katika mwaka wa
1916/17; Miaka 2520 baada ya vita hivyo na mwanzo wa kipindi cha mwisho cha
miaka mbili arobaini ya unabii wa Ezekieli wa Kuanguka kwa Misri: Mikono
Iliyovunjika ya Farao (Na. 036)
ilianza. Hivi vilikuwa Vita vya Siku za Mwisho kama tunavyoona katika Kuanguka
kwa Misri Sehemu ya Pili: Vita vya Mwisho (Na. 036_2).
Muungano wa
Anglo-Arabu uliundwa katika mwaka mtakatifu wa 1916/17.
Mnamo tarehe 24
Januari, baada ya siku moja ya vita, kikosi cha Anglo-Arabu kiliuteka mji wa
bandari wa Wejh, ambao ulikuja kuwa kituo cha vifaa na uendeshaji cha Waarabu.
Waarabu walipokusanya ushindi na wafuasi, Jenerali Mwingereza Sir Archibald
Murray alitambua kwamba Waarabu wangeweza kutoa msaada kwa juhudi zake katika
Sinai ya kuulinda Mfereji wa Suez na kuwasukuma Waothmania kutoka Gaza. Kazi ya
Waarabu ilikuwa kuweka askari wa Fakhri kwenye chupa huko Madina na kuhujumu Reli
ya Hejaz. Hii ilianza utabiri katika Habakuki ambao ulianza ukombozi wa Levant
na mwisho wa utawala wa Ottoman. Ilianza kutoka kusini kama vile Mungu
alivyosema itafanya, kutoka Parani, ambayo ni kutoka Sinai hadi Kadesh Barnea
na kando ya pwani ya Akaba Magharibi mwa Edomu na kupitia Temani ambayo ilikuwa
kuelekea Kaskazini mwa Edomu kuelekea Yordani na ilikuwa na maji mengi. Ni
makutano ya njia muhimu za biashara wakati huo na sasa.
Waarabu basi
walijihusisha na "kuvunja njia" ya reli mnamo 1917.
Viongozi wa uasi
walibaki kulenga lengo kubwa la kimkakati: kusukuma kaskazini na kuungana na
makabila na viongozi huko Syria na Mesopotamia. Hii, hata hivyo, ingehitaji
bandari mpya ya kufanya kazi. Huku akiwa na homa kutokana na kuhara damu, T.E.
Lawrence alibuni njama ya kuchukua bandari ya Bahari Nyekundu ya Aqaba, ambayo
leo ni sehemu ya Yordani. Alikataa kushambulia kutoka kwenye maji, ambapo Aqaba
alilindwa na bunduki nzito. Badala yake, mpango wake wa kijasiri ulihitaji
nguvu kutokea katika Jangwa la Nefudh, ambalo Waothmaniyya hawakutarajia kamwe.
Kikundi cha awali cha Lawrence na wapiganaji 17 wa Agayl walitoka Wejh mnamo
Mei 10, 1917 (kutoka kipindi cha Pasaka ya Pili). Wanaume hao walikuwa na pauni
20,000 za kuajiri watu wa kabila mpya na, njiani, idadi yao iliongezeka hadi
wapiganaji 700 hivi. Mkuu wa idadi ya watu hawa wengine wa kabila la Kiarabu
alikuwa Auda Abu Tayi chifu wa Howeitat ambaye alikubali kuungana na Lawrence
katika shambulio hilo.
Safari hii ya
maili 600, ya majuma marefu ilikuwa katika ardhi ya eneo isiyopendeza hata
Wabedui waliiita al-Houl (The Terror). Mwandishi wa wasifu wa Lawrence Michael
Asher aliiita "mojawapo ya uvamizi wa kuthubutu kuwahi kujaribu katika
kumbukumbu za vita." Waarabu walianza mashambulizi yao kutoka kaskazini-mashariki,
na kuvifagia vikosi vya Ottoman vilivyokuwa kando kwa kupoteza watu wa makabila
mawili pekee kufikia Julai 5. Siku iliyofuata Waarabu, ambao sasa ni watu
wapatao 2,500, waliingia Aqaba bila risasi, ngome hiyo ikiwa imekimbia kwa
kasi. Akiwa mchafu, mchafu, na akiwa amevalia mavazi yake ya Kibedui, Lawrence
alivuka Sinai hadi Cairo kumjulisha kamanda mkuu mpya wa Uingereza, Jenerali
Edmund Allenby, juu ya ushindi huu wa kushangaza. Kama zawadi, Waarabu
walipokea malipo ya ziada ya £16,000, na Lawrence alipandishwa cheo na kuwa
meja.
Wakati huo kutoka
kwa Lawrence kuhamia Allenby huko Cairo na kurudi, Aqaba ilikuwa imeimarishwa
na vikosi vilivyojumuisha kikosi cha Imperial Camel Corp, silaha nzito na
magari ya kivita pamoja na dhahabu. Kikosi hiki cha Ngamia na Waarabu
walimsaidia katika shughuli hizi tangu kutwaliwa kwa Akaba hadi kusonga mbele
kwenye Bonde la Yordani hadi Damascus kulinda ubavu wa kulia wa Allenby.
Allenby aliamuru
majeshi ya Jumuiya ya Madola kwenda Sinai na Farasi Mwanga wa Australia akateka
Beersheba na kisha Waaustralia wakasonga mbele na kuteka Yerusalemu tarehe 7
Desemba 1917. Hivyo unabii wa Habakuki wa kurejeshwa kwa Levant kutoka Temani
na Parani ulikamilika katika kipindi cha Mara Saba au miaka 2520 kutoka Vita
vya Karkemishi na kukaliwa kwa Wakaldayo pamoja na mwaka mmoja ulioanza 1916 na
kuchukua Yerusalemu kufikia Desemba 1917. Lawrence aliingia Jerusalem na
Allenby na kisha Majeshi ya Jumuiya ya Madola yalisonga mbele na kushughulika
na safu za ulinzi za Ottoman na Ujerumani karibu. Galilaya.
Mlolongo ulikuwa
kama ifuatavyo.
Tel el Khuweilfe |
8 Novemba |
Mafanikio
yalitokea (Sinai na Palestina 4-8 Novemba) |
6-11 Novemba |
Hifadhi
Kubwa ilitengenezwa |
8-15 Novemba |
Uwanda
wa Bahari uliondolewa |
11-17 Novemba |
Kusonga
mbele kwa Yerusalemu |
16-24 Novemba |
Nahr Auja na El Buij |
24 Novemba to 1 Desemba |
Shambulio la
mwisho la kutekwa kwa Yerusalemu
mnamo |
7 Desemba |
Shambulio la
mwisho lilianzishwa na wanajeshi wa Jumuiya ya Madola tarehe 7 Desemba 1917.
Kulingana na Mwandamo wa Mwezi Mpya wa kweli hii ilikuwa tarehe halisi ya 24
Kislev (kalenda ya Hilleli ilianza mwezi siku mbili baadaye). Waturuki na
Wajerumani walianza kuhama mara moja na kufikia tarehe 8 Desemba 1917
Yerusalemu ilikuwa imetekwa. Kikosi cha askari wa miguu kilikuwa kimejichimbia
na kuanzisha na kufikia tarehe 10 Desemba the Light Horse ilisukuma kando ya
barabara ya Nablus kama maili nane. Walichomoa moto mkubwa wa mizinga ya
Kituruki. Walikuwa wakishikilia kuelekea mwisho wa kusini wa Bonde la Yordani
na walikuwa wakijaribu kuzuia ufikiaji wa Washirika kuvuka mto hadi kwa reli ya
Hejaz na hivyo kupunguza shughuli za Allenby kwenye ubavu wa kulia.
Allenby aliingia
rasmi Yerusalemu tarehe 11 Desemba 1917, tarehe 28 Kislev.
Majeshi ya Jumuiya
ya Madola yalisonga mbele hadi Lebanon na Syria na Feisal aliingia Damascus.
Mkataba wa Sikes/Picot kati ya Uingereza na Ufaransa ulikuwa umegawanya Levant
huku Suez, Palestina na Mesopotamia zikipewa Uingereza na Lebanon na Syria zikipewa
Ufaransa. Hii, hata hivyo, iliweka matukio chini ya Azimio la Balfour la 1917
na Mamlaka ya Umoja wa Mataifa ya 1922 ya kuundwa kwa Taifa la Israeli katika
kipindi cha miaka thelathini ijayo kutoka mwisho wa WWI hadi 1948.
Unabii katika
Hagai 2:1-23 unahusiana na unabii huu wa Habakuki.
Unabii katika
Hagai unathibitisha Kalenda ya Hekalu kulingana na Miandamo ya Mwezi Mpya
kulingana na muunganisho na sio kama inavyoonekana katika Hilleli.
Habakuki na
makundi hayo waliondoka kwenda Misri mwaka 586 KK na kurudi baada ya Wakaldayo
kuondoka. Huo ni mzunguko wa wakati mmoja wa miaka 19 kutoka Karkemishi na
huongeza mzunguko wa wakati mmoja hadi mwanzo wa kipindi cha mwisho. Kwa hiyo
Nyakati Saba au miaka 2520 tangu mwanzo wa kipindi cha miaka themanini na
mwisho kwa uvamizi wa Cambyses mwaka 525 KK inaisha mwaka 1996/7 mwishoni mwa
Nyakati za Mataifa. Miaka 2520 tangu kuharibiwa kwa Yerusalemu na kuondolewa
kwa Wakaldayo, yaani kutoka 587/6 KK, ni pamoja na miaka 19. 2520 kutoka 586 ni
1937. Januari 30 1933 Hitler aliteuliwa kuwa chansela wa Ujerumani. Miaka ya
1933-36 iliashiria mwanzo wa mgogoro katika Yuda kwa kuinuka kwa Wanazi na
kuungwa mkono na Wapinga-Semites nchini Afrika Kusini kuanzia wakati huo na
kuendelea. Kuangamizwa na mauaji ya halaiki ya Wayahudi kulifanyika haswa zaidi
ya 1941-1945. Vita dhidi ya Yuda katika Mashariki ya Kati viliungwa mkono tangu
kuibuka kwa Wanazi na vita vilianza mwaka 1948 na kusababisha kutangazwa kwa
taifa la Israeli.
Katika 1967
mlolongo wa wakati wa mwisho ulianza na vita vya Siku Sita na kurejeshwa kwa
Yerusalemu yote na
Yuda katika Israeli.
Miaka 40 baada ya
kuibuka kwa Wanazi na majaribio ya kuwaangamiza Wayahudi, mnamo Oktoba 1973,
vita vya Yom Kippur vilianza na, ingawa amani na Misri ilihakikishwa, vita na
Syria viliendelea na kusitisha mapigano kulikubaliwa tu Mei 1974. Miaka 40
baadaye mwaka wa 2014, baada ya Msimu wa Majira ya Waarabu kuzuka, Mashariki ya
Kati yote ilikuwa katika mgogoro na kile kinachoitwa Ukhalifa Mpya wa Jimbo la
Kiislamu uliotangazwa baada ya kumalizika kwa muda wa majaribio wa miaka
arobaini. Vita vya kikatili vya maangamizi vilianza baada ya kumalizika kwa
Pasaka ya Pili kotekote Syria na Mesopotamia. Mataifa haya sasa yanapigishwa
magoti katika vita vya chuki na ukatili usioonekana Mashariki ya Kati kwa karne
nyingi. Vita hivi vinaongezeka pia Kaskazini na Mashariki na inaonekana kwamba
vita vya Baragumu ya Tano na ya Sita vinaendelezwa.
Ikiwa kuna vipindi
vingine viwili vya miaka arobaini kutoka kipindi hiki cha majaribio na toba,
basi tunaweza kutarajia hatua ya Kimungu kutoka 2015/16 katika urejesho na
uimarishaji wa Mashariki ya Kati katika Israeli na hukumu ya Wakaldayo na
Waarabu. Hata hivyo, mataifa yametikiswa kwa ujumla kutoka mstari wa 6. Kwa
hiyo tukio la ujumla zaidi lapaswa kutarajiwa.
Vita viliendelea
kama tunavyoona katika Ufunuo.
vv. 4-19 Huu ndio mwisho wa Siku za Mwisho na vita
vikuu vya mwisho. Ingawa kuna uharibifu nabii anajua ni kwa ajili ya kurejeshwa
kwa watu wa Mungu na kutiisha mataifa ya ulimwengu chini ya Vitasa vya Ghadhabu
ya Mungu Wakati wa Kurudi kwa Masihi.
Kumbuka kwamba
mito itatumika kuwatesa mataifa kama vile bahari zitakavyotesa. Hii inarejelea
vita vikubwa vinavyotokea kwenye bonde la Tigri-Euphrates kwa vita vya Baragumu
ya Tano na ya Sita ya Ufunuo.
Ghadhabu kubwa na
mateso hapa ni dhidi ya Mashariki ya Kati na watu wa Kiarabu wa Kushan na
Midiani hadi kwa Wagiriki.
Kushani inatumika
kwa kushirikiana na Midiani na pengine inarejelea Wakushi huko Babeli badala ya
wale wanaohusishwa na Sudan na Ethiopia. Mifumo ya Ufa kutoka Lebanoni hadi
Bahari ya Shamu itasambaratishwa na matetemeko makubwa ya ardhi katika Siku za
Mwisho wakati wa kuja kwa Masihi na kupasuliwa kwa Mlima wa Mizeituni. Shughuli
hii inaunda bonde la kilomita 66 kutoka Kaskazini hadi Kusini na kusonga Sinai
kuelekea kusini na kuzuia ulimi wa Bahari ya Shamu. Inawezekana kwamba Ufa wa
Bahari Nyekundu pia umefunguliwa. Kuna shaka kidogo kwamba wana wa Kiarabu wa
Midiani na Kushi wanakusudiwa kwa uchache kabisa (Midiani lilikuwa kabila kuu
la Waarabu upande wa Kusini Mashariki mwa Edomu na ambalo pia lilienda
kaskazini hadi Iraqi); kama walivyo wana wa Ketura kwa ujumla. Ishmaeli ni
kabila la Kiarabu la Kiarabu na sio Waarabu wa kweli ambao walikuwa wana wa
Ketura.
Unabii wa Habakuki
bado unatimizwa na utaendelea hadi Masihi.
Vidokezo vya Bullinger kuhusu Ch. 1-3 (KJV)
Sura ya 1
Mstari wa 1
mzigo. Tazama
dokezo la Nahumu 1:1. niliona. Lafudhi ya Kiebrania inaweka pause kuu kwenye
kitenzi hiki, ili kusisitiza ukweli kwamba utoaji wa maono ulikuwa wa umuhimu
zaidi kuliko yale yaliyofunuliwa nayo. Kutua kwa pili na kidogo kunawekwa juu
ya "mzigo", na kuacha "Habakuki" kuwa muhimu kidogo. Kwa
hiyo mstari usomeke, “Mzigo aliouona, nabii Habakuki”.
Mstari wa 2
BWANA. Kiebrania.
Yehova. Programu-4.
kilio = kilio cha
kuomba msaada katika dhiki; kama vile Zaburi 18:6, Zaburi 18:41; Zaburi 22:24.
Linganisha Ayubu 19:7 . Yeremia 20:8. Kuonyesha kwamba
kilio si cha kibinafsi, lakini kinafanywa kwa jina la wote ambao waliteseka
kutokana na nyakati mbaya.
kulia = kulia kwa
sauti kubwa, ikimaanisha malalamiko.
Mstari wa 3
uovu. Kiebrania.
"zuia. (App-44.) = taabu, yenye marejeleo maalum
ya asili na matokeo ya kutenda maovu.
malalamiko =
uonevu, au dhuluma. Kiebrania. "amal.
Programu-44.
wapo wanaoinuka.
Usomaji unapatikana katika baadhi ya kodeksi (zinazoitwa katika Massorah),
"Ilinibidi kuvumilia".
ugomvi na ugomvi.
Haipaswi kuwa na koma baada ya "migogoro", kama katika Toleo
Lililorekebishwa. Lafudhi za Kiebrania zinaonyesha kitendo kimoja, "na
ugomvi unaoinuka", kama vile "uharibifu na jeuri ziko mbele
yangu" katika kifungu kilichotangulia.
Mstari wa 4
mlegevu = dhaifu.
hukumu = haki.
waovu = mtu asiye
na sheria: kuangalia mbele kutoka kwa Wakaldayo hadi kwa Mpinga Kristo wa
baadaye. Kiebrania. rasha". Programu-44.
mwenye haki =
mwenye haki (Art. with Hebrew. "eth)
makosa =
kupotoshwa.
inaendelea =
inakwenda nje.
Mstari wa 5
Tazama = Tazama
ninyi. Kwa msisitizo, kuanzisha badiliko la jibu la Yehova.Imenukuliwa katika
Matendo 13:41. Linganisha Isaya 29:14.
Tazama . . . kujali.
. . ajabu. Kumbuka Kielelezo cha Anabasis ya hotuba (Programu-6).
ambayo hamtaamini.
Baadhi ya kodeksi zinasomeka "lakini hamtaamini".
Mstari wa 6
Ninainua, nk.
Rejea kwenye Pentateuki (Kumbukumbu la Torati 28:49, Kumbukumbu la Torati
28:5). Programu-92.
zao. Kiebrania
chake; na hivyo katika sura hii yote.
Mstari wa 7
Wao = Ni.
hukumu = uamuzi.
heshima = mwinuko.
wenyewe = yenyewe. Linganisha Isaya 10:8-11, Isaya 10:13, Isaya 10:14.
Mstari wa 8
mkali zaidi =
keener.
ataruka kama tai.
Rejea kwenye Pentateuki (Kumbukumbu la Torati 28:49, Kumbukumbu la Torati
28:50). Programu-92.
Mstari wa 9
yote kwa ajili ya
vurugu: i.e. si kwa ajili ya ushindi, bali kwa
uharibifu.
nyuso = kipengele,
dhamira, au shauku,
sup up, nk. =
kumeza (kama vile Ayubu 39:24), kama vile Palestina inayowaka upepo wa
mashariki inavyonyauka na kuharibu vitu vyote vya kijani.
kama mchanga.
Kielelezo cha hotuba Paroemia. Programu-6.
Mstari wa 10
wao = ni, kama
hapo juu (Habakuki 1:6). lundo
vumbi = lundo la
vilima.
chukua = kamata:
yaani kila ngome.
Mstari wa 11
akili = roho.
Kiebrania. ruach. Programu-9.
juu = kupitia.
mungu. Kiebrania.
“eloah (App-4. V): yaani kitu chake cha kuabudiwa.
Mstari wa 12
Si Wewe. . . ? Zingatia mabadiliko ya mada, kama inavyoonyeshwa
katika Muundo hapo juu.
Mungu. Kiebrania.
Elohim. Programu-4.
hatutakufa. Hili
ni mojawapo ya marekebisho kumi na nane ya Wasopherim (ona Programu-33), ambayo
wanasema walifanya kwa sababu ilionekana kuwa kuudhi kusema hivi juu ya Yehova;
kwa hiyo, neno moja la maandishi ya awali "ambaye hafi"
lilibadilishwa na kuwa "ambaye hatakufa" (imetafsiriwa katika
Authorized Version, Revised Version, na American Revised Version,
"hatutakufa"). Hili ndilo toleo la pekee kati ya marekebisho kumi na
nane ambayo Toleo Lililorekebishwa na Toleo Lililorekebishwa la Marekani
huyaona, na kuyazungumzia ukingoni kama "mapokeo ya kale ya
Kiyahudi", ambapo orodha ya marekebisho hayo yametolewa katika Massorah.
Badiliko kutoka kwa mtu wa pili hadi wa kwanza lilifanya zaidi ya kuepuka usemi
unaodhaniwa kuwa ni wa kukosa heshima; ilihamisha kwa wanadamu wanaoweza kufa
ukweli ambao, mbali na ufufuo, unahusu Mungu peke yake, “Yeye peke yake
asiyeweza kufa” (1 Timotheo 6:16). Linganisha 1 Wakorintho 15:53, 1 Wakorintho
15:54.
Ee Mungu mwenye
nguvu = Ewe Mwamba. Linganisha Kumbukumbu la Torati 32:4, Kumbukumbu la Torati
32:15, Kumbukumbu la Torati 32:18, Kumbukumbu la Torati 32:30; 1 Samweli 2:2. 2
Samweli 23:3. Zaburi 18:2, Zaburi 18:31, Zaburi 18:46; Zaburi 19:14, nk.
Mstari wa 13
Wewe ni, nk. Kumbuka
Mtini, Synchoresis (Programu-6).
uovu. Kiebrania.
ra "a". Programu-44.
uovu = ukaidi, au
makosa. Kiebrania. "amal. App-44. Si neno sawa na
katika Habakuki 1:3, au Habakuki 2:12.
waovu = mtu asiye
na sheria. Kiebrania. rasha". Programu-44. Kutarajia Mpinga Kristo.
Mstari wa 15
pembe = ndoano.
buruta = wavu wa
samaki. Inatokea hapa tu (mistari: Habakuki 1:15, Habakuki 1:16) na katika
Isaya 19:8. Kigiriki. sajini. Tazama Programu-122. Kiitaliano seine sagena,
ambapo (yenye vokali tofauti) kitenzi cha Kigiriki sageneuo = kufagia [nchi]
wazi.
Mstari wa 16
mafuta = rutuba,
au tajiri.
tele = mafuta.
Sura ya 2
Kifungu cha 1
watch =
watch-mnara; akimaanisha mahali.
niweke = nichukue
kituo changu.
mnara = ngome.
kuangalia =
kuangalia nje; akimaanisha kitendo = kuweka mtazamo.
kwa: au, ndani.
jibu ninapokemewa:
au, urudi kwa sababu ya malalamiko yangu.
Mstari wa 2
Mungu. Kiebrania.
Yehova. Programu-4.
Andika, nk. Rejea
kwa Pentateuki (Kumbukumbu la Torati 27:8). Programu-47na Programu-92.
maono. Toa Ellipsis
yenye mantiki: "[ambayo nakaribia kukufunulia]". Linganisha Habakuki 1:1 .
juu ya meza:
yaani, meza za boxwood zilizopakwa nta. Linganisha Luka 1:63
.
ili aisomaye
akimbie = aisomaye akimbie. Kiebrania. ruz = kukimbia kama mjumbe ( Ayubu 9:25. Yeremia 23:21; Yeremia 51:31. Zekaria 2:4 );
au, kukimbilia kimbilio (Zaburi 18:10), kama vile Hagai 1:9.
Mstari wa 3
bado =
imeahirishwa.
iliyoteuliwa: i.e. iliyowekwa na Yehova kwa utimizo wake.
na sio kusema
uwongo. Kielelezo cha hotuba Pleonasm (App-6), kwa msisitizo.
haitakawia. Baadhi
ya kodeksi, zenye matoleo matano ya awali yaliyochapishwa (moja ya Rabi,
ukingo), Kiaramu, Septuagint, Kisiria, na Vulgate, yanasomeka "na
haitakawia".
Mstari wa 4
Tazama. Kielelezo
cha hotuba Asterismos (App-6), ikisisitiza jibu la pande mbili kwa sala ya
nabii: hatima ya waovu katika hukumu inayokuja, na uhifadhi na fungu la milele
la wenye haki. Supply the Ellipsis: "Tazama [wenye kiburi moja]".
yake: yaani,
Wakaldayo wa Hab 1; au yule muasi aliyeelezewa katika Hab 1 na katika aya
zinazofuata.
nafsi. Kiebrania.
nephesh. Programu-13.
mwenye haki =
mwenye haki. Imenukuliwa katika Warumi 1:17 na Wagalatia 1:3, Wagalatia 1:11.
Linganisha Waebrania 10:38 .
kuishi: yaani
kuishi milele katika uzima wa ufufuo. Tazama maelezo ya Mambo ya Walawi 18:5.
Waovu wanaendelea kuishi bila imani, ikiwa inahusu maisha haya; kwa hiyo
"kuishi" lazima kurejelea maisha ya baadaye. Lafudhi za Kiebrania
zinaweka mkazo juu ya "ataishi"; si "mwenye haki kwa imani
yake", lakini "mwenye haki, kwa imani yake, ataishi", na kufanya
tofauti si kati ya imani na kutoamini, lakini kati ya hatima ya kila mmoja
kupotea na kuishi milele. Katika Warumi 1:17 muktadha unaweka msisitizo kwa
“wenye haki”; katika Wagalatia 1:3, Wagalatia 1:11 imewekwa kwenye
"imani".
Mstari wa 5
kuasi = = ni
kuasi, au anatenda kwa hila.
mvinyo. Kiebrania.
yayin. Programu-27.
mtu = mtu mwenye
nguvu.
hamu = roho.
Kiebrania. nephesh.
kuzimu = Sheol.
Tazama Programu-35. Linganisha Isaya 5:14 .
ni = yeye [ni].
watu = watu
Mstari wa 6
mfano. Kiebrania.
mashal.
methali = fumbo.
Kiebrania. hidah, kama katika Zaburi 78:2.
Ole! Angalia ole
tano katika mistari: Habakuki 2:6, Habakuki 2:9, Habakuki 2:12, Habakuki 6:15,
Habakuki 6:19.
kwa muda gani?
yaani muda wake ni mfupi.
udongo mnene =
ahadi. Rejelea Pentateuch App-92. Inatokea katika fomu hii hapa pekee.
Linganisha maumbo mengine katika Kumb 15 na 24, ambapo linatokea mara tisa
likiwa na maana ya maana, na katika Yoeli 2:7.
Mstari wa 7
bite: au, riba
halisi.
vex = tikisa.
Mstari wa 9
anatamani. . .
kutamani = kujipatia faida.
kuweka kiota chake
juu. Rejea kwenye Pentateuki (Hesabu 24:21).
nguvu = mkono.
Imewekwa na Kielelezo cha hotuba Metonymy (ya Sababu), Programu-6, kwa nguvu
inayotumiwa nayo.
uovu. Kiebrania.
ra "a". Programu-44.
Mstari wa 10
kushauriana =
kushauriwa, au kubuniwa.
aibu = jambo la
aibu.
ulitenda dhambi
dhidi ya nafsi yako. Rejea kwenye Pentateuki (Hesabu 16:38).
dhambi. Kiebrania.
chata. Programu-44.
Kifungu cha 12
uovu. Kiebrania.
"aval. App-44. Si neno sawa na katika Habakuki
1:3, Habakuki 1:13.
Mstari wa 13
Mungu. Kiebrania.
Yehova (pamoja na "eth) = Yehova wa Majeshi Mwenyewe. Programu-4. Tazama
maelezo kwenye 1 Samweli 1:3.
Kifungu cha 14
dunia itajazwa,
nk. Rejea kwa Pentateuki (Hesabu 14:21). Programu-92. Hili ni tukio la tano na
la mwisho la unabii huu wa ajabu: Hesabu 14:21. Zaburi 72:19. Isaya 6:3 (=
itakuwa); Habakuki 11:9, na Habakuki 2:14.
utukufu.
Linganisha Isaya 66:18, Isaya 66:19. Ezekieli 28:22; Ezekieli 39:13, Ezekieli
39:21.
Mstari wa 15
utiaye chupa yako
= aongezaye (au kumwaga) ghadhabu au sumu yako (umbo la Kiebrania la hemah =
joto,
hasira; si ya
hemethi = chupa) hapo. Tazama Oxford Gesenius, uk. 705, chini ya safak.
humfanya mlevi,
nk. Rejea kwa Pentateuki (Mwanzo 9:22).
Mstari wa 16
govi lako na iwe
wazi, yaani, mtu asiyetahiriwa, yaani, asiye na agano.
Mstari wa 17
jeuri ya Lebanoni:
yaani vurugu [iliyofanywa] Lebanoni kwa kukata miti yake.
iliyowatia hofu;
au, itakuogopesha.
Mstari wa 18
mwaminifu =
mwaminifu. Kiebrania. bata. Programu-69.
sanamu bubu.
Kumbuka Kielelezo cha Paronomasia ya usemi (Programu-6). Kiebrania. “elilim illemim = hakuna kitu [kinachosema] chochote.”
Linganisha Yeremia 14:14.
Mstari wa 19
Ole wake, nk.
"Mfuatano wa mawazo" haungeboreshwa, kama inavyopendekezwa, kwa
kufanya Habakuki 2:19 itangulie Habakuki 2:18. Tazama Muundo hapo juu.
pumzi = roho.
Kiebrania. ruach. Tazama Programu-9. Linganisha Zaburi 115:4-7; Zaburi 135:17.
Yeremia 10:14.
Mstari wa 20
nyamaza = Nyamaza!
Tulia! Kwa hiyo Sefania 1:7. Zekaria 2:13.
Sura ya 3
Mstari wa 1
Shigionothi. The
pl, of Shiggaion (linganisha Zaburi 7), kilio kwa sauti. Tazama Programu-65.
Mstari wa 2
BWANA. Kiebrania.
Yehova. Programu-4.
kusikia maneno
yako = kusikia kusikia kwako. Kielelezo cha hotuba Polyptoton. Programu-6.
hotuba = kusikia.
Imewekwa na Kielelezo cha hotuba Metonymy (ya Somo), App-6, kwa kile
kilichosikika. Hapa = umaarufu wako, kama katika Hesabu 14:15. 1 Wafalme 10:1.
Isaya 66:19.
hofu. = Kwa hofu;
kama vile Kutoka 14:31.
revive = upya, kwa
maana ya kurudia, kufanya tena.
kazi. Baadhi ya
kodeksi, zenye Kiaramu, Septuagint, na Kisiria, zinasoma "kazi":
yaani matendo.
miaka. Imewekwa na
Kielelezo cha hotuba Metonymy (ya Kiambatanisho), kwa ajili ya mateso
yanayoteseka ndani yao, au "ghadhabu" iliyodhihirishwa ndani yao.
katikati, nk. Kati
ya matukio 273, hapa ndipo mahali pekee ambapo inarejelea wakati. Je, Habakuki
alikuwa amejifunza, kama Danieli? Kumbuka Kielelezo cha Anadiplosis ya hotuba
(Programu-6), kwa msisitizo.
jijulishe =
jijulishe. Lafudhi ya Kiebrania inaweka kisimamo cha kimantiki kwenye kitenzi
hiki: yaani kwa kurudia sasa kile Ulichofanya hapo awali.
hasira. Kama
inavyodhihirika katika dhiki ya sasa; kuonyesha nini maana ya
"miaka", hapo juu.
huruma = huruma.
Toa hapa Ellipsis yenye mantiki "[Nitatafakari juu ya matendo yako ya
zamani: ]".
Mstari wa 3
MUNGU. Kiebrania
Eloah. Programu-4. Inatokea katika manabii tu hapa, na Isaya, na Danieli.
alitoka Temani.
Rejea kwenye Pentateuki (Kumbukumbu la Torati 33:2). Programu-92.
Teman . . . Parani.
Inakumbatia wilaya nzima ya kusini ya Yuda, kutia ndani Sinai. Linganisha
Mwanzo 21:21 . Hesabu 12:16; Hesabu 1:13, Hesabu 1:26.
Kumbukumbu la Torati 33:2. Programu-92.
Sela. Kuunganisha
kuja kwake na athari zake tukufu. Tazama Programu-66. Angalia "Sela"
tatu katika mistari: Habakuki 3:9, Habakuki 3:13.
utukufu wake.
Linganisha Isaya 6:3 .
Mstari wa 4
pembe = nguvu.
Imewekwa na Kielelezo cha usemi Metonymy (ya Athari), Programu-6, kwa uwezo
uliowekwa nao. Uwili wa Kiebrania = miale miwili.
kutoka = kutoka
kwa: yaani nguvu kutoka kwa mikono [Yake] [ni] yake.
mafichoni, nk. =
kuficha (au kuficha) uwezo Wake [kamili].
Mstari wa 5
Kabla Yake
akaenda, nk. Toa Ellipsis yenye mantiki: "[Alipotoka kwenda kuwashindia
Watu Wake] kabla Yake akaenda", nk. Tazama Kutoka 28:27
. Zaburi 68:1, Zaburi 68:2.
makaa ya moto: au,
umeme Linganisha Zaburi 18:8; Zaburi 76:3; Zaburi 78:48.
Mstari wa 6
akaipima nchi: au,
akaifanya nchi kutetemeka. Kwa hivyo Targumi na hitaji la
"mawasiliano" na mstari unaofuata.
tazama = tazama.
aliwafukuza
mataifa = alisababisha mataifa kutikisika, au kuanza.
kutawanyika =
kusambaratika.
daima = ya kale,
au ya kitambo.
Mstari wa 7
katika dhiki =
[kushushwa] kwa taabu.
mapazia = nyonga.
Imewekwa na Kielelezo cha hotuba Metonymy (ya Sababu), Programu-6, kwa mahema
yaliyoundwa nao.
Mstari wa 8
Ilikuwa. . . ? Kielelezo cha hotuba Erotesis. Imetolewa kwa usahihi
katika vifungu vifuatavyo.
Ulipanda. Rejea
kwenye Pentateuki (Kumbukumbu la Torati 33:26, Kumbukumbu la Torati 33:27).
farasi = farasi
[wa nguvu].
na. Baadhi ya
kodeksi, zenye matoleo matatu ya awali yaliyochapishwa (moja ya Rabi),
Septuagint, Syriac, na Vulgate, husoma hili "na" katika maandishi.
Mstari wa 9
Upinde wako =
[Bali] jinsi yako, nk.
kulingana na viapo
vya makabila. . . Sela. "Sela" hii ya pili (ona Programu-66) ni
kuunganisha taarifa ya ajabu ya mabano na mwendelezo wa maelezo ya ukombozi wa
Israeli, ambayo inakatiza, na inaweza kuwa imesumbua vinginevyo. , kama inavyodaiwa na baadhi ya wakosoaji wa kisasa.
na mito = [na maji
yakabubujika] mito. Tazama Zaburi 74:15; Zaburi 78:15, Zaburi 78:16; Zaburi
105:41.
Mstari wa 10
Milima ilikuona.
Rejea kwa Pentateuki (Kutoka 19:18). Programu-92. Linganisha Zaburi 114:4 .
kufurika, nk.
Akimaanisha Yordani. Linganisha Yoshua 3:15, Yoshua 3:16.
kina, nk. Rejea
kwa Pentateuch (Kutoka 14:22). Programu-92.
akatoa sauti yake,
yaani [mbele yako].
kuinuliwa, nk. =
aliinua mikono yake [kwa mshangao na utume]. Si "ufisadi", lakini
Kielelezo cha hotuba Prosopopoeia (Programu-6). "Kuta" za Kutoka
14:22 ikilinganishwa na mikono yake.
mikono yake = yake
[kuta kama] mikono.
Mstari wa 11
Jua na mwezi, nk.
Rejea Yoshua 10:12, Yoshua 10:13.
kwenye mwanga, nk.
= kama mwanga Mishale yako iliruka.
na katika
kuangaza, nk. = kama umeme ulivyokuwa mkuki wako unaometa.
Mstari wa 12
ponda = kanyaga
chini. Linganisha Waamuzi 5:4 . Zaburi 68:7.
mataifa = mataifa:
yaani mataifa ya Kanaani
Mstari wa 13
watiwa-mafuta:
yaani kwa ajili ya wokovu wa Watu watiwa-mafuta wa Yehova (imba) Ona Zaburi
105:15.
waliojeruhiwa
zaidi = dashi katika vipande.
nje ya = kutoka.
waovu = [mtu]
asiye na sheria. Kiebrania. rasha". Programu-44. Kutazamia uharibifu wa
mwisho wa adui wa Israeli katika nafsi ya Mpinga Kristo. Targumi (au
Paraphrase) ya Yonathani ni ya ajabu: "ufalme wa Babeli hautasalia, wala
hautatawala Israeli. Warumi wataangamizwa, na hawatachukua ushuru kutoka
Yerusalemu; kwa ajili ya wokovu wa ajabu utakaoufanya kwa Masihi wako, na kwa
mabaki ya watu wako, watamsifu BWANA.”
kwa kugundua, nk:
yaani kupindua nyumba kutoka juu (shingo) ili kuweka wazi misingi. Hivyo ndivyo
atakavyopinduliwa mwisho wa adui mkuu wa Israeli.
Sela. Sela hii ya
tatu inaunganisha anguko hili la mwisho na ukubwa wake, inapolinganishwa na
majivuno ya awali ya kiburi ya adui katika Habakuki 3:14. Inaunganisha matendo
ya Yehova pia ( Habakuki 3:14 ) na hatua za Yehova (
Habakuki 3 :15) Tazama Programu-66.
Mstari wa 14
fimbo zake =
silaha zake mwenyewe. Linganisha Waamuzi 7:22 .
vijiji = viongozi.
Maandishi ya Kiebrania = "kiongozi" (umoja); lakini pambizo la
"viongozi" (wingi), na baadhi ya kodi na matoleo matano
yaliyochapishwa mapema.
walitoka, nk. = =
[wakati] walipotoka. mimi: yaani mimi [ambaye ni Watu Wako].
kufurahi.
Linganisha Zaburi 10:8, Zaburi 10:9.
kama = kwa vitendo
sana. Kaph (K) veritatis.
maskini.
Kiebrania. "anah. Tazama maelezo juu ya
"umaskini", Mithali 6:11.
Mstari wa 15
lundo = kutoa
povu.
Mstari wa 16
Niliposikia.
Tazama Muundo (uk. 1269).
tumbo = mwili.
sauti = sauti
[kusema].
uozo = kuoza.
Baadhi ya kodeksi, zenye Kiaramu, Septuagint, na Kisiria, zinasomeka
"kutotulia".
Mimi mwenyewe.
Weka kisimamo kamili hapa, na anza sentensi mpya.
ili nipate = O
kwamba nipate (au kuwa) kupumzika, nk.
yeye: yaani
mvamizi.
kwa = dhidi ya.
atavamia =
atashinda. Heb gud. Inatokea hapa tu, na Mwanzo 49:19.
Mstari wa 17
Ingawa. Kiebrania.
ki, kama vile 2 Samweli 23:5; lakini lazima ieleweke si kama ya kudhahania,
bali kama kuleta upingamizi na Habakuki 3:18 (linganisha Ayubu 8:7).
mtini. . .
mizabibu. . . mzeituni. Tazama maelezo ya Waamuzi 9:8-12.
kuchanua. Tini
inayoweza kuliwa, ambayo ni maua: yaani kipokezi chenye idadi kubwa ya maua ya
dakika moja yasiyo na jinsia yanayokua hadi kupendeza. Kwa hiyo maandishi ya
Kiebrania na tafsiri ya Authorized Version zote ni sahihi kisayansi.
Mstari wa 18
Mungu wa wokovu
wangu. Linganisha Zaburi 18:46; Zaburi 24:5; Zaburi 25:5; Zaburi 27:9.
Mstari wa 19
Mungu. Kiebrania
Adonai. Programu-4.
nguvu = nguvu, au
nguvu. Linganisha Zaburi 18:32 .
itafanya, nk.
Linganisha 2 Samweli 1:23; 2 Samweli 23:24. 1 Mambo ya Nyakati 12:8. Zaburi
18:33.
Atanifanya, nk.
Rejea kwa Pentateuki (Kumbukumbu la Torati 32:13; Kumbukumbu la Torati 33:29).
Programu-92. Linganisha Amosi 4:13 . Mika 1:3.
Kwa mwimbaji mkuu.
Tazama Programu-64. Neno sawa hapa.
ala zangu za
nyuzi. Kiebrania. neginoth. Akizungumzia mapigo ya Yehova.
q